Rómarsáttmálinn var upphafið. Verða endalokin einnig kennd við Róm?

Það fer vel á því að Viðreisn tryggi óbreytt ástand í höfuðborginni. Formaður flokksins tilkynnti í aðdraganda kosninga að flokkurinn sá myndi selja sig dýrt í Reykjavík. Orðalagið var fremur óheppilegt vegna forsögunnar og tilþrifa formannsins sjálfs í aðdraganda „hruns“ og þar á eftir. Afsökunin er sjálfsagt sú að svona tal tíðkist í heimi íþróttanna. Það minnir á að þegar að Þorgerður Katrín var kosin varaformaður í flokknum, þeim sama og hún sveik síðar, og þakkaði fyrir sig í ræðustól lauk hún því með þessu hrópi: „Bjarni, klárum dæmið!“ Utan íþróttavalla er slíkt tal næsta merkingarlaust. Framhald sögunnar sýndi að ræðumaðurinn virtist fyrir sinn hatt telja að þetta væri fyrsta skrefið í því að klára þann flokk sem hafði sýnt henni ómældan trúnað. Jafnvel eftir að varaformaðurinn fyrrverandi hafði sparkað í flokkinn sinn með þeim hætti sem hún gerði, var umburðarlyndi hans svo takmarkalaust að þessum stjórnmálalega mulningi óheilinda var trúað fyrir setu í ríkisstjórn með fyrirsjánlegum afleiðingum.

Áframhaldandi óstjórn. Umferðarteppa og lóðakreppa.

Þegar horft er til úrslitanna í borgarstjórn Reykjavíkur eru hinar breiðu línur skýrar. Flokkur borgarstjórans fékk skell. Það fer ekki framhjá neinum nema honum. Það er reyndar ekkert dæmi þess til að flokkur með borgarstjórann í leiðtogasæti fari svona illa frá kosningum. Borgarstjóraembættið dregur að og hefur jafnan verið styrkleikamerki þess flokks sem fer með það, þótt það hafi ekki alltaf dugað til, eins og í kosningunum 2010 þegar aðstæður voru mjög sérstakar.

En það verður ekki hjá því komist að álykta að meginyfirlýsing síðustu kosninga í Reykjavík hafi verið afgerandi vantraust á Dag B. Eggertsson borgarstjóra og þarf naumast að koma á óvart. Í síðustu kosningum fékk Sjálfstæðisflokkurinn, helsti stjórnarandstöðuflokkurinn í borginni, 25,7% atkvæðanna en Samfylkingin 31,9%. En eftir að Samfylkingin hafði notið borgarstjóraembættisins í 4 ár þá hrundi fylgi hennar niður í 25,9 prósent á meðan Sjálfstæðisflokkurinn fékk 30,8% atkvæða. Sjálfstæðisflokkurinn fór úr því að vera 6,2 % minni flokkur en Samfylkingin í borginni í það að verða 4,9% stærri flokkur en hún, sem er sveifla um 11%.

Tapa á samstarfinu við Dag

Hinn burðarflokkur meirihlutans á síðasta kjörtímabili, VG, tapar næstum helmingi fylgis síns og hefði ekki komist inn í borgarstjórn með slíkt fylgi ef borgarfulltrúum hefði ekki verið fjölgað.

Eina skýra niðurstaða kosninganna í Reykjavík að öðru leyti er sú, að kjósendur þar eru að kalla eftir breytingum. Það kom í hlut Viðreisnar að koma í veg fyrir þær breytingar og tryggja þá algjöru kyrrstöðu í höfuðborginni, sem borgarfulltrúar höfðu hafnað.

Það var Viðreisn sem rétti fram hækjuna til að tryggja að borgarstjóri sem borgarbúar vildu kippa fótunum undan gæti haltrað áfram hvað sem vilja kjósenda leið. Það er svo sem vitað fyrir hvað Viðreisn stendur í stjórnmálum. Flokkurinn sér ekkert annað en að færa ESB fullveldi landsins.

Þess vegna var skiljanlegt að aldrei glitti í venjuleg stefnumál hennar í nýliðnum sveitarstjórnarkosningum. Þau eru ekki þar. En Viðreisn bætti um betur strax eftir kosningar sem er þakkarefni.

Fyrirlíta kjósendur

ESB, sólin sem heldur lífinu í viðreisnarforkólfunum er nefnilega hvað frægast fyrir það upp á síðkastið að hunsa helst allar kosningar sem fara öðru vísi en það vill. Dæmin eru fjölmörg þar sem sambandið neitar að taka mark á þjóðaratkvæði sem fer gegn fyrirætlunum þess. Þá er kosið aftur og aftur og hótanirnar látnar dynja á kjósendum þar til rétt niðurstaða fæst. Fræg eru dæmin ömurlegu frá Grikklandi þar sem landið var beitt harðræði og hótunum uns það tókst að beygja stjórnmálamennina niður á hnén. Í Póllandi, Ungverjalandi og Tékklandi fóru kosningar öðruvísi en þær áttu að fara. Þessi lönd hafa setið undir hótunum. Nú síðast var því opinberlega hótað að fjárframlög til þessara ríkja verði snarlækkuð lúti þau ekki vilja búrókratanna í Brussel. Óhugnanleg hefur hún verið framkoma ESB gagnvart Bretum eftir að þjóðin vogaði sér í þjóðaratkvæði að ákveða að rétt væri og nauðsynlegt að koma sér úr sambandinu og það sem fyrst. Fyrir þá sem hafa sem meinloku að berjast fyrir því að fámenn þjóð eins og sú íslenska álpaðist inn í sambandið ætti sú mynd sem birst hefur svo víða að undanförnu að duga til að opna þau augu sem fastast hafa verið lukt.

Og það er ekki aðeins að hótanir dynji á Bretum frá Brussel. Handbendi þeirra heima fyrir hamast og spara sig hvergi. Þeir segja atkvæðagreiðsluna ómarktæka. Hana ætti að ógilda og endurtaka.

Enginn þeirra sem þannig tala minntist á slíkt einu orði í aðdraganda atkvæðisins, að hætta væri á að það yrði marklaust. Af hverju ekki? Jú, vegna þess að fram á síðasta dag bentu skoðanakannanir til að aðildarsinnar myndu hafa betur í kosningunum. Og allir vita að þær kosningar einar eru réttmætar sem fara eins og litlu drengirnir í Brussel vilja. Slíkar kosningar eru óvéfengjanlegar í stóru og smáu.

Heimóttarlegar fréttir

Það er með nokkrum ólíkindum hversu seinir íslenskir fjölmiðlar urðu til að skilja mikilvægi hinnar pólitísku þróunar á Ítalíu og ef marka má fréttaflutninginn átta fæstir þeirra sig á málinu enn. Fyrir allmörgum vikum var hér og í ritstjórnargreinum blaðsins vakin athygli á hvað kraumaði undir á Ítalíu. Í framhaldinu var bent á undarlega framgöngu Sergio Matarella, forseta Ítalíu. Það er fremur fátítt að forsetinn þar skipti sér af stjórnmálum með þeim hætti sem hann hefur gert og hefur með því ekki aðeins ýtt undir glundroða í landinu, heldur ýtt því út á ystu brún.

Mattarella var kosinn af þingheimi á meðan flokksbræður hans, sósíaldemókratar og bandalagsflokkar þeirra, höfðu þar meirihluta. Kratarnir eru ESB-flokkurinn á Ítalíu og fóru miklar hrakfarir í þingkosningunum í mars sl. Forsetinn hafði krafist þess að sigurvegarar kosninganna drægju ekki að mynda ríkisstjórn og hótaði því að boða ella til nýrra kosninga. Á Ítalíu hefur forsætisráðherra ekki komið beint úr röðum stjórnmálamanna á þingi síðan ESB hrakti Berlusconi frá völdum og skipaði kommissar frá sér sem forsætisráðherra, en sá komst lítið áfram.

Og þar sem 5-stjörnu hreyfingin og Bandalagið gátu hvorugt unnt hinum að fara með forsætið var ákveðið að setja lagaprófessor með enga stjórnmálareynslu í forsætisráðherrastólinn.

Forseti setur upp revíu

Eftir að Mattarella forseti áttaði sig á að forsætisráðherraefnið hefði efasemdir um ágæti ESB þvældist hann fyrir því vali en eftir langt þref við ráðherraefnið féllst hann loks á að skipa hann. En þegar hann heyrði að Paolo Savona, 81 árs prófessor í hagfræði, ætti að verða fjármálaráðherra setti forsetinn fótinn fyrir stjórnarmyndunina, sem hlýtur þó að vera á ystu mörkum valdheimilda hans.

Savona fjármálaráðherra hafði sagt að stöðugleikastefna ESB miðaðist við þann stöðugleika sem ríkti í gömlum kirkjugarði. Það þótti forsetanum jaðra við guðlast. Flokkarnir hurfu þá frá stjórnarmyndun og stefndu í kosningar í júlí nk. og sýndu spár að þeir myndu væntanlega vinna mun stærri sigra nú en síðast og jafnvel geta fengið allt að 90% atkvæða á þinginu með því að nýta sér bandalagabónusa stjórnarskrárinnar. Forsetinn tilkynnti að hann myndi skipa sem forsætisráðherra embættismann frá Alþjóðagjaldeyrisissjóðnum og helsta talsmann niðurskurðar og þrenginga. Sá hefur viðurnefnið „skærin“ á Ítalíu. Til að forða frá því tilkynntu flokksleiðtogarnir að þeir féllu frá því að Savona yrði fjármálaráðherra en hann yrði í staðinn skipaður ráðherra evrópumála! Féllst forsetinn á það, jafnvel þótt að fram kæmi að nýi Evrópumálaráðherrann teldi brýnast alls að ýta Þýskalandi út úr ESB ef ætti að vera hægt að bjarga því sambandi. Árangur ESB-samstarfs og evrusamstarfs, eftir að það kom til, er auðvitað það sem ýtt hefur undir andóf gegn því um alla álfuna. Það er ekki stjórnleysið í innflytjendamálum, sem ráðið hefur úrslitum, þó að það hafi ekki bætt úr.

Hér á Íslandi tala margir stjórnmálamenn og „verkalýðsleiðtogar“ um þróun kaupmáttar eins og þeir hafi ekki komið til Íslands í mörg ár. Kaupmáttaraukningin hefur verið ótrúleg síðustu árin hér á landi. Í Þýskalandi hefur engin kaupmáttaraukning orðið í 20 ár og á Ítalíu engin í 30 ár.

Góð áform geta breyst í hörkuleg átök

Hinir nýju leiðtogar Ítalíu segjast ekki hafa nein áform um að segja Ítalíu úr ESB og jafnvel ekki heldur úr evrunni. En þeir séu á hinn bóginn harðákveðnir í því að krefjast róttækra breytinga á ESB.

Þeir sem búa í norðurhluta ESB sjá hins vegar ekki annað en að verði slíkum kröfum fylgt fram þýði þær sjálfkrafa endalok evrusvæðisins.

Ambrose Evans-Pritchard, sem reyndist glöggskyggnari en flestir fréttaskýrendur í aðdraganda kreppunnar í okkar heimshluta upp úr 2007, fjallar um Ítalíumálið í athyglisverðri grein í Daily Telegraph sl. fimmtudag. Þá leit enn út fyrir að Mattarella myndi þvinga fram kosningar, sem Pritchard taldi ljóst að flokkarnir sem ekki fengu að mynda stjórn myndu vinna með miklum yfirburðum.

Þótt forsetinn hafi guggnað á því andófi sínu verður ekki annað séð en að ályktanir greinarhöfundar séu enn í góðu gildi. Hann segir: „Hvað sem annars gerist þá mun svo ákveðin ítölsk andstaða við reglur ESB um takmörk á aukningu útgjalda og um Sáttmála um ríkisfjármál örugglega gera út af við vonir Macron forseta Frakklands um að Merkel kanslari muni fallast á hugmyndir hans um Ríkisfjármálabandalag ESB. Evran mun því fara á mis við allar umbætur á umgjörð hennar og hún mun allsófær (unworkable) standa frammi fyrir næsta afturkipp á heimsvísu.

Hljómurinn í dómsdagslúðrunum mun hrella Evrópu á ný. Það er þegar orðið sársaukafullt að horfa upp á hin nýju óveðursský hrannast upp á himni.“

Jafnvel Soros

Meira að segja milljarða-mógúllinn Soros sagði í vikunni að Evrópusambandið stæði frammi „fyrir tilvistarkreppu“ og að „allt sem hefði hugsanlega getað farið úrskeiðis í sambandinu hefði farið úrskeiðis“. En þetta breytti því þó ekki að Soros ákvað í vikunni að leggja fram mikla fjármuni til að berjast fyrir því að vilji bresku þjóðarinnar yrði brotinn á bak aftur.

Ein af ástæðum þess að Soros er svo fjáður sem hann er að hann náði árið 1992 að brjóta John Major forsætisráðherra Breta og breska seðlabankann á bak aftur. Það veðmálabrall (og eins gegn Carl Bildt og Svíum, þó minna hefðist upp úr því krafsi) gerði Soros að yfirgengilegum auðmanni.

Soros er því ekki endilega efstur á lista þeirra sem breska þjóðin hefur helst dálæti á.