Þormóður Sturluson

En komin eru leiðarlok

og lífsins kerti brunnið

og þín er liðin æviönn

á enda skeiðið runnið.

Í hugann kemur minning mörg,

og myndir horfinna daga,

frá liðnum stundum læðist fram

mörg ljúf og falleg saga.

Svo, vinur kæri, vertu sæll,

nú vegir skilja að sinni.

Þín gæta máttug verndarvöld

á vegferð nýrri þinni.

Með heitu, bljúgu þeli þér

ég þakka kynninguna,

um göfugan og góðan dreng

ég geymi minninguna.

(Höfundur ókunnur)

Á kveðjustund sendi ég Guðrúnu, börnum og fjölskyldum þeirra innilegar samúðarkveðjur.

Minningin lifir, elsku frændi. Hafðu þökk fyrir allt og allt og vertu Guði falinn um alla eilífð.

Þormóður föðurbróðir minn eða Doddi eins og hann var kallaður var yngstur átta systkina en Einar pabbi minn var elstur. Sturla og Sigríður, foreldrar Dodda, höfðu keypt Fljótshóla í Gaulverjabæjarhreppi árið 1916. Eftir að Sturla lést tók Doddi ungur að árum við búinu með móður sinni og Jóni bróður sínum en stuttu áður höfðu þeir byggt veglegt tvíbýlishús. Amma, Gestur, sem var lamaður frá fæðingu, og Doddi bjuggu austurí og Jón með fjölskyldu sína vesturí eins og sagt var í þá daga. Síðar hætti Jón búskap og við því búi tók sonur Dodda og Guðrúnar. Sturla, yngsti sonur þeirra, býr þar nú með fjölskyldu sinni blómlegu búi.

Við systurnar vorum svo lánsamar að eiga sérstaklega skemmtileg og góð föðursystkini, sem skipuðu stóran sess í uppeldi okkar og eigum við þeim mikið að þakka og Dodda ekki síst. Við systurnar dvöldum frá því við munum eftir okkur í sveitinni hjá ömmu og Dodda, sumur, jól og páska. Við fórum á annan í jólum með rútunni á Selfoss og gistum hjá Jóhönnu föðursystur okkar. Þaðan fórum við morguninn eftir með mjólkurbílnum. Fljótshólar og heimili Dodda og ömmu voru okkar annað heimili. Þar voru okkar föstu rætur í tilverunni. Heimilið á Fljótshólum var og er heimili þar sem ættingjar og vinir sækjast eftir að vera á og er svo enn. Sturla og Mareike, sem nú eru tekin við búi, sýna og sanna að sama gestrisni ræður þar ríkjum. Við systurnar höfðum ungar áhyggjur af því að Doddi ætti erfitt með að ná sér í eiginkonu þar sem hann var svo bundinn við búskapinn. En svo heppilega vildi til, að eitt sinn er hann fór á vetrarvertíð til Vestmannaeyja hitti hann þar dásamlega konu, Guðrúnu Jóhannesdóttur íþróttakennara, sem hann síðar giftist og betri konu gat hann ekki eignast og börnin urðu fjögur. Fyrstu árin eftir að við systur giftumst og eignuðumst börn var það fastur liður að dvelja hjá Dodda og Guðrúnu með börnin og reyna að hjálpa til við bústörfin. Alltaf var okkur jafn vel tekið. Síðar gerðust börn okkar kaupamenn og kaupakonur hjá þeim Dodda og Guðrúnu, sumar eftir sumar. Á því tímabili hófust ættarmót niðja ömmu og afa og voru þau haldin á Fljótshólum. Skemman var tekin í gegn og gerð að samkomusal og afkomendur skemmtu sér á öllum aldri. Doddi var þúsundþjalasmiður og virtist geta gert við allt. Sívinnandi með bros á vör og aldrei man ég eftir að hann segði styggðaryrði við nokkurn mann. Hann var með sama lundarfar og amma. Hafði yndi af fólki og naut þess að hafa það í kringum sig og eins var með Guðrúnu og voru þau mjög samhent hjón og með eindæmum gestrisin.

Doddi frændi þurfti að axla þá þungu byrði að fá parkinssonsveikina og við þá veiki mátti hann og fjölskylda hans glíma í nokkur ár. Guðrún sýndi Dodda mikinn kærleika og ástúð og endalausa þolinmæði í veikindum hans og mun það seint fullþakkað.

Með ást og virðingu kveð ég föðurbróður minn í dag. Betri manni hef ég ekki kynnst.

Við bræður kveðjum nú einn uppáhaldsfrænda okkar og afabróður, Þormóð Sturluson, eða Dodda eins og við höfum alltaf kallað hann. Þær eru orðnar æði margar góðu stundirnar sem við höfum varið hjá Dodda og Guðrúnu á Fljótshólum. Sem börn vorum við í lengri og skemmri tíma hjá þeim á sumrin í mjög góðu yfirlæti og þegar við urðum eldri tóku við reglubundnar heimsóknir í sveitina með okkar eigin börn. Þessi góðu tengsl má fyrst og fremst þakka nánum tengslum Dodda og Guðrúnar við móður okkar, Dúfu Sylvíu Einarsdóttur, og móðurafa, Einar Sturluson. Mamma var ellefu árum yngri en Doddi og dvaldi mikið á Fljótshólum í æsku. Það má kannski segja að hann hafi verið meira eins og annar stóri bróðir hennar en föðurbróðir.

Doddi var einstaklega vel gerður maður, hæglátur en jafnframt líkamlega og andlega sterkur, skapgóður og vinnusamur, og því mjög góð fyrirmynd fyrir okkur á unglingsárunum. Hann treysti okkur mjög ungum fyrir skepnum, tækjum og tólum og kenndi okkur að vinna og bera virðingu fyrir umhverfi og náttúru. Hann treysti táningi fyrir 40 kúa fjósi þegar fjölskyldan fór austur á Stöð í vikufrí og var það sennilega einhver besti skóli sem hægt er að hugsa sér. Ef óvart var bakkað á fjósvegginn eða drifskaft brotnaði þá voru málin rædd af yfirvegun og lærdómur dreginn af óvarlegri meðferð, en engin styggðaryrði féllu.

Doddi fylgdist sértaklega vel með bílamálum okkar bræðra, eins og afa okkar, og vildi alltaf fara prufutúr ef við komum á nýjum bíl. Rætt var um hestöfl og fjöðrun yfir kaffibolla og dýrindis veitingum í borðstofunni á Fljótshólum, og kostir og gallar yfirfarnir í bak og fyrir. Eftir hverja heimsókn okkar á Fljótshóla stóð Doddi alltaf í dyragættinni og veifaði okkur er við ókum í burtu, og nú hefur hann kvatt okkur í síðasta sinn. Hans er sárt saknað og mun hann lengi lifa í minningu okkar og barna okkar. Við vottum aðstandendum hans okkar dýpstu samúð.

Þormóður Sturluson var fæddur og uppalinn á Fljótshólum í Flóa og bjó þar alla ævi. Hann tók ungur við búi foreldra sinna en auk hefðbundins búskapar var garðrækt stór hluti af búskapnum á Fljótshólum. Móðir hans, Sigríður Einarsdóttir frá Hæli, var ein af þeim fyrstu á Íslandi til að rækta og selja gulrætur í atvinnuskyni en faðir hans, Sturla, kom norðan úr Bárðardal. Hann var ætíð kallaður Doddi innan fjölskyldunnar og lifði hann tímana tvenna í búskap. Í upphafi drógu hestar sláttuvél, snúningsvél og múgavélina. Svo kom blessaður traktorinn og breytti miklu. Það var heldur ekkert rafmagn á bænum framan af búskap Dodda. Vélvæðingin hóf innreið sína í tíð hans og efldi búskapinn en í dag er kúabú á Fljótshólum auk mikillar ræktunar á gulrótum og rófum. Sama fjölskyldan hefur stundað búskap á Fljótshólum frá 1916 og er hann nú í traustum höndum sonar hans og tengdadóttur.

Faðir minn, Einar, var elstur Fljótshólasystkinanna og við systurnar dvöldum langdvölum á Fljótshólum frá barnsaldri. Alltaf var farið af stað austur að vori og í öllum fríum og var þar okkar annað heimili. Það sem dró okkur að Fljótshólum voru mannkostir ömmu okkar og föðursystkina og þá einkum Dodda sem var okkur sem besti bróðir. Gestur bróðir hans kenndi okkur vel að allt er ekki sjálfsagt í lífinu en hann var fatlaður. Hann var einstakur maður sem tók örlögum sínum með jafnaðargeði. Amma og Doddi gerðu allt sem þau gátu fyrir hann. Hann átti ekki einu sinni hjólastól. Hann sat allan daginn á hörðum borðstofustól en Doddi var óþreytandi að aðstoða hann á allan máta og bera hann út í sólskinið þegar vel viðraði.

Söngur og tónlist voru í hávegum höfð á Fljótshólum og átti það vel við Dodda en hann söng í kirkjukór Gaulverjabæjarkirkju i rúm 50 ár og einnig söng hann í Bændakvartettinum.

Hann var giftur Guðrúnu Jóhannesdóttur, íþróttakennara frá Stöð í Stöðvarfirði. Þau kynntust í Vestmannaeyjum þar sem hann var á vertíð og Guðrún að kenna íþróttir.

Það var mjög eftirsótt af börnum og unglingum að fá að vera í sveit á Fljótshólum og þau sem það hnoss hlutu hafa bundist tryggðaböndum við Dodda og hans fjölskyldu. Synir okkar kynntust sveitastörfum þar og fengu gott veganesti í framtíðina og verður það seint fullþakkað. Það var í rauninni alltaf sótt í félagsskap við þau hjónin og á þessum tímamótum er ljúft að minnast margra ánægjustunda sem við hjónin áttum með þeim. Einkum er minnst ferðalaga til útlanda en fyrst var haldið til Kaupmannahafnar og síðan alla leið til Ítalíu árið 1974. Seinna fórum við saman í ótal leikhúsferðir og var þá margt skrafað og spekúlerað.

Doddi var gæddur einstakri ljúfmennsku og jafnaðargeði enda laðaðist fólk og börn að honum. Styggðaryrði voru ekki til í hans orðabók og hann fylgdist af áhuga með öllu sem gerðist í landsmálum og hafði á því ákveðnar skoðanir auk áhuga hans á velferð heimabyggðar.

Við kveðjum heiðursmann og vin með söknuði og vottum aðstandendum hans okkar dýpstu samúð.

Hvernig kveður maður einhvern sem maður hefur þekkt alla ævi? Einhvern sem hefur einhvern veginn alltaf verið til?

Minningar streyma fram sem þó er erfitt að koma í orð en þegar ég minnist Dodda frænda finn ég fyrir hlýjunni sem streymdi frá honum og rónni sem fylgdi honum. Þegar ég var barn sótti ég í þessa föðurlegu hlýju föðurbróður míns og mín fyrstu ferðalög upp á eigin spýtur voru að skottast austurí, fyrst til Dodda og ömmu og síðar til Dodda og Guðrúnar – nokkrar tröppur niður og nokkrar tröppur upp... og svo var ég komin þangað sem förinni var heitið.

Árin liðu, ég óx úr grasi og hleypti heimdraganum en þó að ferðalögin yrðu lengri og samverustundum okkar fækkaði var alltaf gott að koma að Fljótshólum og njóta stunda í eldhúskróknum eða við stofuborðið í góðu spjalli með kaffibolla og heimabakkelsi. Þar sem hlýja, friður og samheldni ríkja, þar er gott að vera.

Með þessum fátæklegu orðum kveð ég mann sem var ekki einungis föðurbróðir minn heldur átti stóran þátt í að móta mig.