Sigurður Þorsteinsson

Áttatíu og fimm ár eru góður ævispotti. Pabbi minn var af þeirri kynslóð sem upplifði miklar breytingar í samfélaginu. Hann sagði sögur af því þegar fólk fór á milli bæja til að fá fréttir af seinna stríði en svo var hann búinn að fá sér spjaldtölvu og fylgdist þar með tölvupósti og fréttum.

Myndbrot renna í gegnum hugann: Skyndibíltúr sem endaði við Hofsjökul þar sem við stóðum á inniskónum á 70 ára afmælinu hans, ævintýraleg ferð til Færeyja þar sem okkur var tekið sem þjóðhöfðingjum, stolt á stærstu stundum lífsins, gleði yfir litlum börnum, undrun yfir litlu tré sem var plantað sem svo óx og dafnaði á melnum.

Pabbi var bakhjarlinn minn og spegill. Við skiptumst líflega á skoðunum, ræddum þjóðmálin, ákvarðanir sem við vorum ekki alltaf sammála um að væru gáfulegar, sparisjóðinn, flokkinn og kaupfélagið.

Það er mikilvægt að eiga bakhjarl, sérstaklega fyrir unga manneskju.

Einu sinni sem oftar ræddum við hestamennsku sem bæði höfðum gaman af. Hann vildi vita hvernig gengi með þennan og hinn.

Einu sinni átti ég í mesta brasi með reiðhestinn minn.

Sagði þá maður nokkur við mig að þetta væri of mikill hestur fyrir mig, hann skyldi taka hann að sér. Niðurdregin ræddi ég þetta við pabba sem sagði ákveðinn:

„Þú skalt ekki vera að láta einhvern karl segja þér hvað þú getur. Það þekkir enginn þennan klár betur en þú.“ Þetta voru góð skilaboð fyrir lífsins verkefni, við þekkjum flest best takmörk okkar og þurfum frekar á hvatningu að halda en úrtölum.

Pabbi var góður bóndi sem gætti þess að ganga ekki of nærri náttúrunni eða skepnunum. Hann taldi gott jafnvægi mikilvægt því þannig næðist bestur árangur til lengri tíma. Þetta er lögmál sem víða á við.

Það á ekki vel við bændur og náttúrubörn að komast ekki út í vorið og sumarið.

Ég vonaði að pabbi yrði hjá okkur eitthvað lengur en það var kominn tími til að halda í sumarlandið, hitta mömmu og aðra sem ég trúi að hafi tekið vel á móti.

Takk fyrir mig og okkur strákana, takk þið öll sem lituð inn til pabba og hugsuðuð til hans.

Góða ferð, góða nótt.

Þín

Vor og sumar var uppáhaldstími föður míns. Það er ljúfsárt að kveðja hann á sumarsólstöðum en samt á einhvern hátt við hæfi.

Geturðu sofið um sumarnætur?

– senn kemur brosandi dagur.–

Hitnar þér ekki um hjartarætur,

hve heimur vor er fagur?

Áttu ekki þessar unaðsnætur,

erindi við þig forðum?

- Margt gerist fagurt, er moldin og döggin

mælast við töfraorðum.

Finnurðu hvað það er broslegt að bogna

og barnalegt að hræðast,

er ljósmóður hendur himins og jarðar

hjálpa lífinu að fæðast.

Er ekki gaman að eiga þess kost

að orka þar nokkru í haginn,

og mega svo rólegur kveðja að kvöldi

með kærri þökk fyrir daginn?

(Sr. Sig. Einarsson í Holti)

Góða ferð, pabbi minn, og hafðu hjartans þökk fyrir samfylgdina.

Sumarsólstöður. Lengsti dagur ársins. Þegar myrkrið hopar alveg fyrir birtunni og sólar fær notið allan daginn og alla nóttina.

Það er eins og þú hafir valið þér sjálfur þennan dag til að kveðja okkur.

Sauðburði að ljúka, sláttur hafinn, krakkarnir komnir í sumarfrí úr vetrargeymslunni.

Sumrin voru alltaf minn uppáhaldstími. Þá pakkaði ég niður í tösku, oft áður en skólinn kláraðist alveg, og tók rútuna norður í Varmahlíð.

Þar beiðstu eftir mér. Skælbrosandi kall, með nefið fullt af tóbaki og súkkulaðirúsínur í hanskahólfinu.

Á Melum var lífið frekar einfalt. Ég, þú og kisi. Dagarnir fóru oftar en ekki í að slá í kringum bæinn, planta trjám, hreyfa hesta, eða bara liggja úti í grasi með tærnar upp í loftið, því stundum var of gott veður til að vinna.

Eldhúsið var mín tilraunastofa og sama hvað kom út úr þeim tilraunum þá borðaðirðu allt með góðri lyst. Hnausþykkar pönnukökur og alltof sterkt kaffi í sósuhristara (því ég fann ekki kaffibrúsa) voru það allra besta sem þú hafðir fengið.

Fyrirmyndareldamennska sem launuð var með ís yfir fréttunum um kvöldið.

Við ræddum um allt. Þú varst minn trúnaðarvinur. Sama hvað ég var reið við heiminn, hvaða viðskiptavinir höfðu verið leiðinlegir í vinnunni, hvað fólkið í kringum mig skildi mig ekki þegar ég var 15 ára og vissi allt best, þá varstu til staðar og hlustaðir. Þegar reiðilestrinum lauk og tárin komu í augun þá vissir þú alltaf nákvæmlega hvað ég þurfti að heyra.

Þú kenndir mér að standa í eigin fætur og vera sjálfbjarga. Orðin „Það bjargar þér enginn ef þú reynir ekki að bjarga þér sjálf“ eru þau orð sem við afkomendur þínir erum með greypt í huga.

Fyrst um sinn skildi ég aldrei hvað þú meintir með þessu. Smám saman lærðist það þó að reyna alltaf að finna lausn á málinu áður en maður leitar aðstoðar. Að vera sjálfbjarga.

Þú varst alltaf vinmargur. Kvöld eftir kvöld komu karlarnir í sveitinni í heimsókn til að ræða um allt á milli himins og jarðar. Stundum var eins og eldhúsborðið á Melum væri aðalfélagsmiðstöðin í sveitinni. Ef mönnum var heitt í hamsi var stundum eins og það kæmi púki í þig. Þá áttir þú til að glotta út í eitt og segja eitthvað sem æsti karlana við eldhúsborðið svo mikið að húsið skalf þegar lamið var í borðið með steyttum hnefanum.

Það voru mín forréttindi að fá að alast upp á sumrin í sveitinni hjá þér. Þú kenndir mér svo ótrúlega margt og ég vil meina að samveran hafi gert mig að aðeins betri manneskju, rétt eins og þú gerðir heiminn að svo margfalt betri stað. Það er enginn fullkominn, það sagðirðu oft, en það er til gott fólk í þessum heimi og þú varst einn af þeim betri. Ég sakna þín ótrúlega mikið en ríkjandi í hjarta mínu er þakklæti fyrir allt sem þú varst og gafst af þér.

Sá sem plantar garði er sá sem hefur trú á morgundeginum og framtíðinni. Þú plantaðir mörg þúsund plöntum og skildir eftir þig heilan skóg.

Þín

Kveðjustundin rennur upp og minningarnar þeysast fram í hugann, þó virðast þær hafa fjarlægst þessa síðustu daga þegar þú ert farinn líka.

Það var dásamlegt að eiga annað heimili hjá afa og ömmu á Skúfsstöðum, ævintýrin með frændsystkinum, vinnan og gleðin sem við fengum að kynnast.

Fara með kýrnar, reiðtúr á kvöldin með mjólkurkexi og djús á eftir, Royal-búðingur og heimagerður ísinn hennar ömmu sem náði nú ekki alltaf í frystinn áður en kátir krakkar fengu að gæða sér á. Dagamunurinn þegar við klæddum okkur upp á til að fara á Krókinn og við Halla fengum stundum að kaupa smá nammi sem við seldum svo þeim eldri í litlu sjoppunni okkar innan um reiðtygin.

Alltaf var nóg að gera í sveitinni og þú tókst mikinn þátt í lífinu í kring. Þú varst alltaf vinnandi og með skýr fyrirmæli. Ákveðnin skein úr augnaráðinu en þó var stutt í glettnina. Naust þess að fá vini í heimsókn og ræða pólitík og landsmálin.

Mér er minnisstætt þegar ég var í ökukennslu og tók þessa fínu beygju að kennarinn horfði á mig og sagði að þetta hefði nú verið meiri hreppstjórabeygjan. Þetta var ég ánægð að heyra, brosti og hugsaði með stolti til þín, elsku afi – ég man þær stundir að oddvitinn kom í heimsókn til hreppstjórans á Skúfsstöðum. Þið voruð flottir karlarnir í sveitinni og mynduðuð gott samfélag í fallegri sveit sem mér þykir vænt um að koma í, þó nú verði stoppin á Melum öðruvísi. Þar varstu búinn að gera svo fallegan sælureit sem við nutum að heimsækja – í skóginn þinn með friðsæld og fuglalífi, hestunum rétt fyrir utan gluggann og sýn yfir dalinn þinn.

Ég kveð þig nú, elsku afi, með kveðju til ömmu frá ömmustelpu.

Ykkar

Ég var svo lánsöm að fá að vera í sveit hjá ömmu minni og afa á Skúfsstöðum í ótalmörg sumur. Þar fengu allir sem vildu að hjálpa til í verkefni við sitt hæfi og þau eldri kenndu þeim yngri. Í sveitinni lærði ég að vinna og taka af skarið. Ekkert verkefni var leiðinlegt og það var alltaf nóg að gera. Það var gott vera í sveitinni og þar var allt skemmtilegt; félagsskapurinn, girðingavinnan, mjaltirnar, heimalningarnir og öll hin dýrin, grjóthreinsa tún, svíða nautshausa, stinga út, þrífa fjósið, heyskapurinn, taka til og ganga frá svo fátt eitt sé nefnt. Kvöldin voru þó líklega skemmtilegust því þá gafst tími til að fara á hestbak eða í sund í Hóla.

Ég minnist þess ekki að hafa fengið mikla leiðsögn frá afa enda voru iðulega eldri frændsystkini á svæðinu sem ég gat lært af og svo þurfti bara að prófa sig áfram. Eitt sinn gerði ég athugasemd við að það var engin veltigrind á dráttarvélinni sem ég fékk að vinna á. Svörin sem ég fékk frá afa voru einföld: „Hugrún mín, dráttarvélar eru ekki til að velta þeim.“ Þar með var það útrætt, ég vissi hvað ég átti ekki að gera og fann útúr hinu.

Eftir að amma og afi hættu búskap og ég orðin eldri kynntist ég afa á annan hátt. Það var ennþá jafngaman að koma til hans þó ég væri ekki komin til að reyna að gera eitthvert gagn heldur bara í heimsókn. Afi sýndi mér afrakstur skógræktarinnar, keyrði mig um landið sitt og benti ánægður á það sem var komið upp og óx. Það var gaman að spjalla við afa. Hann var víðsýnn, fylgdist vel með málefnum líðandi stundar og var sérlega áhugasamur um hverskyns verklegar framkvæmdir.

Ég kveð góðan afa og þakka samfylgdina.

Mig langar að minnast frænda og fóstra með örfáum orðum. Sem barn dvaldi ég oft í styttri og lengri tíma hjá þeim Huldu og Sigga. Erillinn í búskapnum var mikill en fágæt eljusemi og þolgæði þeirra hjóna dýrmætt veganesti ungviðinu. Það yljar að minnast reiðtúranna í kvöldsólinni í Hjaltadalnum. Þá var nægur tími, ekkert stress og mikið spjallað. Frá því áður en ég man eftir mér var farið í Laufskálaréttir með fjölskyldunni á Skúfsstöðum og síðar Melum. Siggi var mér örlátur og í fleiri ár lánaði hann mér gráu mjúku merarnar sínar til að fara í Kolbeinsdalinn á Laufskálaréttardaginn. Ég verð ævinlega þakklát fyrir að hafa notið þess að eiga slíkan öðlingsfrænda og hafa kynnst hans góðum gildum í sveitinni.