Selja timbrið um allan heim

Viðtal

Baldur Arnarson

baldura@mbl.is

Fjöll af trjábolum bar við himin við sögunarmyllu Norwood SM í rússnesku borginni Syktyvkar þegar Morgunblaðið kom þar við í síðustu viku. Trjábolir runnu eftir færiböndum í flokkunar- og sögunarvélar og urðu að plönkum og sagi. Hluti timbursins fer á Rússlandsmarkað en bróðurparturinn er fluttur með járnbrautarlestum á erlenda markaði.

Um tvo tíma tekur að fljúga frá Moskvu til Syktvykar. Flogið er í austur í átt til Asíu. Íslenskum gestum var boðið að skoða safn um jarðfræði svæðisins. Þar er að finna mikil auðæfi í jörðu. Virðist stór hluti þeirra vera ósnertur.

Þau tíðindi urðu hjá Norvik hf. um mánaðamótin að sala félagsins á flestum dótturfélaga sinna til sænska félagsins Bergs Timber gekk í gegn. Nokkur óvissa er um skógarhöggskvóta félagsins í Rússlandi. Eftirspurn hefur aukist meira en framboð og hefur það leitt til verðhækkana á timbri undanfarið.

Jón Helgi Guðmundsson, forstjóri og stjórnarformaður Norvik, segir öll timburfyrirtækin nema þau rússnesku komin inn í Bergs Timber.

„Með sölunni erum við orðin 65% hluthafar í Bergs Timber sem er skráð á sænska hlutabréfamarkaðnum. Síðan er ætlun okkar að selja eitthvað af hlut okkar í Bergs Timber,“ segir Jón Helgi. Sú sala hafi ekki verið tímasett.

Félög í nokkrum löndum

Dótturfélögin sem fóru undir Bergs Timber voru rekin undir merkjum Norvik hf. í Lettlandi, Eistlandi og Bretlandi. Félögin í Lettlandi heita Byko Lat og Vika Wood. Þá eru tvö félaganna í Eistlandi, Laesti og fasteignafélagið EWP. Loks fylgdi með félagið Continental Wood í Bretlandi með öllum sínum dótturfélögum.

Rússnesk dótturfélög Norvik heita Norwood SM og Komiles business. Þau eru með aðsetur í borginni Syktyvkar í Komi-fylki annars vegar og hins vegar í smábænum Puzla, sem er um 350 km austan við Syktyvkar. Sögunarmylla Norwood sagar árlega um 100 þúsund rúmmetra af timbri. Komiles er fyrst og fremst í skógarhöggi en sagar líka um 25 þús. rúmmetra af timbri á ári.

Selja mikið til Lettlands

Jón Helgi segir Komiles selja mikið af við til pappírsframleiðsu. Salan til Bergs Timber hafi ekki áhrif á starfsemina í Rússlandi.

„Norwood verður áfram með viðskiptasamning við Bergs Timber. Norwood er einn af stærstu birgjum Byko Lat, sem er nú dótturfélag Bergs Timber. Norwood selur því mikið af söguðu timbri til Byko Lat í Lettlandi. Þá er Norwood einnig að selja timbur til Ikea í Rússlandi og allnokkuð af timbri til Aserbaídsjan og Írans. Stærsti hlutinn fer í járnbrautarlestum suður til Lettlands. Timbrið fer sagað suður eftir og er svo unnið frekar; flokkað, þurrkað, heflað og gagnvarið, og svo sent á hina ýmsu markaði frá Lettlandi,“ segir Jón Helgi um framleiðsluna.

Iðnaðurinn var vanþróaður

Syktyvkar er höfuðborg Komi-fylkis sem er á stærð við Frakkland og þekur skógur um 87% af flatarmálinu, mikill meirihluti fura og greni. Starfsmenn Norwood í Syktyvkar eru nú að vinna upp lager af sögunarbolum frá síðasta skógarhöggstímabili. Vegna rigninga í vetur var aðgengi að skógarhöggssvæðinu í Puzla takmarkað. Skógarvegir urðu ófærir. Aðgengið er betra á veturna þegar frost er í jörðu.

Spurður hvers vegna Norvik valdi að vera með framleiðsluna í Syktyvkar í Rússlandi bendir Jón Helgi á skógarauð svæðisins.

„Við völdum þessa staðsetningu á sínum tíma af því hún er nokkuð austarlega en þó vestan við Úralfjöll. Syktyvkar er í Komi-fylki í Rússlandi, sem er á stærð við Frakkland. Það er mjög skógríkt en á sínum tíma, þegar við hófum starfsemina, var þar ekki mjög þróaður skógariðnaður. Heimamenn voru nettó útflytjendur sögunarbola. Finnar voru hins vegar búnir að hasla sér völl í héruðunum sem eru vestar. Finnar voru að sækja hráefni á slóðum sem liggja þeim nær, á borð við Karelíu. Við völdum því þessa staðsetningu og sjáum ekki eftir því. Hér er mjög skógríkt og reyndar er svæðið með fallegasta greni sem völ er á. Ég hugsa að fáir staðir í heiminum séu með jafn vel vaxið greni. Það hefur komið sér mjög vel við vinnsluna í Lettlandi,“ segir hann.

Um 150 manns starfa við timburvinnsluna hjá Norvik í Syktyvkar. Fyrirhugað er að beita sjálfvirkni til að auka framleiðsluna enn frekar.

Fer mikið eftir veðurfari

Jón Helgi segir veðurfarið geta haft mikil áhrif á starfsemina.

„Syktykvar er nokkuð stór borg, með á þriðja hundrað þúsund íbúa. Hún er höfuðborg Komi-fylkis. Þar búa um 900 þúsund manns. Auðvitað erum við háð náttúruöflunum. Það fer mikið eftir veðurfari hvernig okkur gengur að komast í skógana. Ef það rignir mikið eigum við bágt með að komast í skógana. Á vorin lokast vegirnir alltaf. Þá þurfum við að vera búin að safna eins miklu hráefni til verksmiðjunnar og kostur er til að brúa bilið. Svæðið lokast þegar frost fer úr jörðu. Þá verða skógarvegirnir ófærir. Sama gerist á haustin. Þá koma tímabil þar sem er erfitt að fara út í skógana. Það fer svolítið eftir veðurfari hvað slík tímabil eru löng. Það var til dæmis lengi mjög blautt í vor eins og víða um Evrópu.

Svo er það efnahagsumhverfið. Rúblan hefur sveiflast upp og niður og heldur verið að veikjast undanfarið. Á móti hafa orðið innlendar kostnaðarhækkanir í Rússlandi. Laun og allur annar kostnaður í þeirra mynt hefur aukist.“

Beðið eftir nýjum reglum

Jón Helgi segir von á nýjum reglum um úthlutun skógarréttinda í Rússlandi í júlí.

„Við erum að bíða eftir þeim til að geta betur ákveðið okkar framtíð. Svona er Rússland. Það er oft mikil óvissa um framtíðina. Umhverfið er ekki stöðugt. Við getum ekki ákveðið okkar framtíð almennilega fyrr en við vitum hvernig við getum tryggt okkur hráefni til vinnslunnar. Skógarhöggsréttindin eru hluti af því. Það er mjög mikilvægt,“ segir Jón Helgi Guðmundsson.