Gróa Loftsdóttir

Ég vil minnast tengdamóður minnar Gróu Loftsdóttur sem fékk hvíldina á 94. aldursári eftir að heilsan hafði ekki verið upp á það besta undanfarin ár.

Ég hitti hana og Bensa fyrst 26. desember 1982, þá nýlega byrjaður með dóttur þeirra Kollu, í afmæli Bensa sem dóttirin Guðjóna hélt upp á heima hjá sér í Hafnarfirðinum.

Frá þeirri stundu líkaði mér vel við þau og vonandi þeim við mig. Traustari tengdaforeldra tel ég að varla sé hægt að fá.

Það eru fáir sem hafa upplifað aðrar eins breytingar á þjóðfélaginu á sínu æviskeiði eins og sú kynslóð sem er að hverfa. Sem dæmi fór hún með Djúpbátnum inn í Djúp, gekk daginn eftir yfir Steingrímsfjarðarheiði með farangur og var síðan sótt á hesti inn í Staðardal.

Í hennar æsku var lítið um síma. Í dag er kvartað ef internetið dettur út í bílnum á leiðinni yfir heiðina.

Þau eiga níu börn, 32 barnabörn og enn fleiri barnabarnabörn. Flest þeirra hafa komist til manns eins og stundum var sagt. Allir afkomendur hafa verið Gróu og Bensa til mikils sóma. Það kom mér oft á óvart hve vel hún fylgdist með öllum þessum fjölda, vissi hvað flestir voru að gera.

Það er óhætt að segja að Gróa hafi getað verið ákveðin, þess þarf þegar á að hugsa um stórt heimili, mörg börn, hund, hænur, kindur og vinna utan heimilis, meðan maðurinn var á sjó.

Enginn gestur fór svangur af heimili þeirra Gróu og Bensa. Hjá þeim var vanalega hlaðborð sem barnabörnin nutu góðs af þegar þau komu á Hlíf II í kaffi- eða matartíma.

Eitt sinn kom ég inn á Ísafjörð á togaranum Júní GK. Þá ætlaði ég að vinna mér inn punkta hjá tengdaforeldrum mínum og flakaði nokkrar lúður.

Þegar ég kom upp á Hlíðarveg þakkaði Gróa fyrir lúðuflökin en spurði mig áhyggjufull hvað ég hefði gert við hausana, sem voru í meira uppáhaldi hjá henni.

Henni líkaði best þegar menn komu beint að efninu, ekkert hálfkák. Stutt í húmorinn og ekki sakaði að hann væri tvíræður. Stundum brá ókunnugu fólki hvernig sumir töluðu við hana og hún svaraði fullum hálsi. Ég og synir mínir fengum reglulega að heyra: „Átt þú ekki pening fyrir rakvélarblöðum, á sú gamla að gefa þér rakvélarblöð?“ Þetta kom þegar ég eða synir mínir þóttu ekki nógu snyrtilegir um vangann.

Gróa og margir afkomendur hennar frjósa fyrir framan sjónvarpið, hún fylgdist grannt með sápuóperum eins og Dallas og Leiðarljósi. Var með á hreinu hver svaf hjá hverjum og hver var að svíkja hvern. Vegna þessa var hún upptekin seinni árin seinnipart virkra daga.

Gróa og Bensi voru hörkudugleg og voru fyrst til aðstoðar þegar mikið stóð til eins og sláturgerð, stórbakstur, flutningar, smíðar eða veikindi einhverra í fjölskyldunni. Það voru forréttindi að eiga þau Gróu og Bensa að.

Gróu líkaði illa við áfengi og allt tal um stjórnmál. Hún drakk ekki vín og kaus Matta Bjarna alla tíð, sem var kvæntur æskuvinkonu hennar og þar með var pólitík útrædd.

Að lokum vil ég þakka Bensa og Gróu samfylgdina, að taka mig inn í fjölskylduna og vona að þau gömlu séu hraust og sameinuð á ný.

Kveðja,

Gróa systir mín er látin 93 ára, mig langar að minnast hennar með nokkrum orðum. Hún ólst upp í fjölskyldu okkar á Hólmavík, elst okkar systkina, en alls vorum við alsystkinin sjö. Eitt atvik er mér þó sérstakt að minnast. Þegar ég var fjögurra ára var ég að leika mér í fjörunni og varaði mig ekki á því að báran tók mig og ég náði ekki að komast upp úr sjónum. Gróa, þá sextán ára, varð að vaða upp undir hendur til að ná í mig þar sem ég flaut á sjónum. Allt fór þó þetta vel að lokum, og drengurinn hresstist fljótt.

Hún fluttist til Ísafjarðar 22. september 1942 og átti þar heima næstu fjögur árin. Giftist Benedikt G. Egilssyni 9. apríl 1944, fluttist svo til Hólmavíkur aftur 29. apríl 1946.

Fluttist í kjallarann í okkar húsi sem er nú Hafnarbraut 37, bjó þar í nokkur ár þar til þau fluttu í Gömlu símstöðina sem svo var kölluð.

Á fyrstu árunum þeirra á Hólmavík var ég barnapía hjá systur minni, alltaf nýtt barn á hverju ári. Guðjóna 1945, Eiður 1946, Egill 1947, Bjarni 1949, Gísli 1950. Þetta var mitt starf á sumrin næstu fimm árin, að passa þessi börn. Síðan fæddust María Þóra 1952, Sævar 1955, Gestur 1956 og Kolbrún 1959. Gróa og Bensi keyptu síðan húsið af Benedikt Finnssyni og bjuggu þar til þau fluttu aftur til Ísafjarðar. Eftir að þau komu til Ísafjarðar fór Gróa að vinna úti, fyrst við fiskvinnslu og síðan við afgreiðslu hjá Kaupfélagi Ísfirðinga. Þegar aldurinn færðist yfir keyptu þau sér íbúð í Hlíf, dvalarheimili aldraðra á Ísafirði.

Eftir lát Bensa bjó Gróa í þessari íbúð í nokkur ár. Ég minnist Gróu systur sem einstaklega skapgóðrar og duglegrar konu.

Þegar hún veiktist fyrir nokkrum árum var hún flutt á sjúkrahúsið á Ísafirði, og síðan á hjúkrunarheimilið Eyri þegar það var tekið í notkun. Við Jón bróðir minn og okkar konur heimsóttum Gróu á hverju sumri síðastliðin tíu ár, kvöddum hana alltaf með þessum orðum: „Komum aftur næsta sumar“, þó hún hafi verið orðin lasburða síðustu árin. Við Valdís mín og fjölskylda sendum öllum afkomendum Gróu systur innilegar samúðarkveðjur.

Það er ekki sjálfgefið að ná háum aldri. Mikilvægast er þó að hafa góða heilsu á meðan maður lifir. Gróa hafði það lengst af. Það var aðeins á síðustu tveimur til þremur árum að getan til að hreyfa sig og ferðast um minnkaði, kollurinn var klár.

Síðustu vikurnar voru erfiðar, rúmliggjandi að mestu og gat ekki tjáð sig og gekk illa að matast. Óvíst hvort hún þekkti börnin sín þegar þau komu í síðustu heimsóknirnar. Hvíldin því kærkomin eftir rúmlega 93 ára ævi.

Gróa giftist árið 1944 Benedikt Gabríel Egilssyni sjómanni frá Ísafirði. Snemma árs 1945 fæddist fyrsta barnið og á fjórtán árum urðu börnin alls níu. Öll hafa þau komist til manns og lifa móður sína. Benedikt var sjómaður og var því mikið fjarri heimilinu.

Gróa sá að mestu ein um heimilið og uppeldi barnanna. Barnahópurinn stækkaði ört og marga munna þurfti að fæða og klæða.

Aldrei skorti þó mat. Þegar frá leið hjálpuðu eldri börnin með heimilisstörfin, pössuðu þau yngri og síðar þegar þau fóru að vinna lögðu þau til heimilisins.

Þröngt var búið og skömmu áður en ég kynntist elstu dótturinni fluttu þau Benedikt og Gróa í stærra hús að Höfðagötu 5 á Hólmavík. 1975 fluttust þau til Ísafjarðar og nokkrum árum síðar keyptu þau sér íbúð á Hlíf II, en Benedikt var umhugað um að Gróa hefði gott skjól þar sem hún gæti sótt þjónustu, félli hann frá á undan. Fyrirhyggjan skilaði sér þegar hann lést árið 2000. Gróa var hörkudugleg og vann störf sín af alúð. Hún gat verið beinskeytt og svarað óvægið, sagði sína meiningu. Heyrt hef ég að hún hafi látið kokkinn á Eyri heyra það ef henni líkaði ekki maturinn. Allt var það þó í góðu því þau voru mestu mátar alla tíð.

Benedikt og Gróa höfðu yndi af því að ferðast og fóru víða innanlands. Síðar fóru þau að ferðast til útlanda, oft í samfylgd bræðra Gróu og var oftast farið til Kanaríeyja. Hitinn fór vel í þau. Alltaf var gott að koma á heimili þeirra, hvort heldur á Hólmavík eða Ísafirði. Mörg jól og páska dvöldum við hjá þeim með eldri dæturnar á árunum 1966 til 1970. Þá var oft glatt á hjalla. Berjaferðirnar til Hólmavíkur eru óteljandi með tilheyrandi eftirvinnslu í eldhúsinu hjá Gróu.

Börnin hafa öll starfað sem nýtir þjóðfélagsþegnar vítt og breitt um landið, flest þó á heimaslóðum fyrir vestan. Þeim hafa verið falin trúnaðarstörf, sem sýnir að uppeldið hefur verið gott og sannar einnig að ekki er alltaf nauðsynlegt að hafa langt nám að baki til að skila arði til þjóðarbúsins. Gróa og Benedikt hafa ekki lagt minna til en aðrir, með þeim mannauði sem býr í börnum þeirra, barnabörnum og barnabarnabörnum.

Að lokum er vert að þakka það traust sem mér var ávallt sýnt, hlýju og allar samverustundirnar. Þakka þá rækt sem Gróa sýndi börnum okkar alla tíð. Þau þakka og kveðja.

Vert er að þakka hjúkrunarfólkinu á Eyri, sem annaðist Gróu af stakri alúð eftir að hún fluttist þangað.

Börn, tengdabörn og aðrir afkomendur bera harm í hjarta við fráfall Gróu en gleðjast yfir góðum minningum og þeirri trú að loksins hafi hún komist í faðm Benedikts á æðri stað.