Stórlaxarnir heim með flugi

Stangveiði

Einar Falur Ingólfsson

efi@mbl.is

Margir fylgdust áhugasamir með því þegar lokið var skrúfað af traustlegum og rúmlegum metra löngum trékassa á matarborðinu í veiðihúsinu við Grímsá á miðvikudaginn var. Kassinn hafði verið sendur frá Duluth í Minnesota til Haraldar Stefánssonar, fyrrverandi slökkviliðsstjóra á Keflavíkurflugvelli, sem kom ásamt sonum sínum tveimur með kassann á áfangastaðinn sem getið var á lokinu: Grímsá.

Þegar frauðplasti hafði verið mokað af viðkvæmu innihaldi kassans kom fyrst í ljós mappa með ýmsum gögnum sem Jón Þór Júlíusson hjá Hreggnasa, leigutaka árinnar, las upp úr meðan varlega var losað um 105 cm langan uppstoppaðan laxinn, sem pakkað hafði verið fagmannlega inn af fólki sem er þjálfað í að ganga frá verðmætum listaverkum. Og þar var líka skjöldur sem hafði hangið við laxinn á heimili veiðimannsins, Josephs P. Hubert, og Jón Þór las af honum fyrir fyrrverandi og núverandi formenn veiðifélags Grímsár, veiðimenn og starfsfólk hússins, að þetta væri 25 punda Atlantshafslax, 42 tommu langur, sem Hubert hefði veitt í Grímsá 19. júlí árið 1974. Og efst á skildinum hafði flugan sem laxinn hremmdi verið fest. Double Silver Rat #10.

Aftan á plattanum er mynd af lukkulegum veiðimanninum með laxinn fyrir utan veiðihúsið þar sem við erum saman komin.

Og skömmu síðar hafði plastið verið skorið af laxinum sem var kominn aftur heim að Grímsá, 44 árum eftir að hann veiddist í Hólmavaðskvörn, var flogið til Bandaríkjanna og hann stoppaður upp.

Heilmikil saga kringum laxinn

Joseph P. Hubert veiddi um langt árabil hér á landi með Haraldi veiðifélaga sínum, sem er þekktur í veiðiheiminum sem höfundur hinnar gjöfulu flugu Black Sheep. Hubert lést í hárri elli síðasta haust en mörgum árum áður hafði hann ákveðið að tveir íslenskir stórlaxar, sem hann hafði látið stoppa upp, færu aftur til Íslands eftir sinn dag. Og Haraldur vinur hans féllst á að taka að sér að koma þeim heim. Fyrir rúmri viku kom Haraldur í veiðihúsið við Laxá í Dölum með annan kassa og í honum var fyrsti laxinn sem Hubert fékk í þeirri á, 21 punds hængur, 102 cm langur, sem hann veiddi í Leiðólfsstaðakvörn sumarið 1972 á klassíska Jock Scott-flugu. Sá mun framvegis prýða veiðihúsið þar. Og nú var veiðifélaginn kominn með seinni kassann að Grímsá og Haraldur ætlaði þá líka að veiða í ánni ásamt sonum sínum, Haraldi og Ragnari. Hann skoðaði fluguna á plattanum sem fylgdi laxinum og sagði að hún væri orðin alveg upplituð. Dró síðan litla öskju úr pússi sínu og úr henni nýhnýtt eintak af sömu flugu, bjartbláa og fagra.

„Ég hnýtti eina Silver Rat og ætla að sjá hvort ég fái ekki fisk á hana,“ sagði hann. „Hérna eru líka tvær Black Sheep – þessar þrjár flugur duga næstu daga hér fyrir mig.“

Haraldur skoðaði uppstoppaðan laxinn sem hann hafði séð nokkrum sinnum áður, á heimili Huberts í Duluth og vitaskuld daginn sem laxinn veiddist en þá var Haraldur yfirleiðsögumaður við Grímsá og var með veiðimanni við Laxfoss, rétt við veiðihúsið, þegar Hubert kom gangandi með þennan væna feng.

„Það er heilmikil saga kringum þennan fisk,“ sagði hann. „Kallinn var mjög sjálfstæður og var einn að veiða niðurfrá í Hólmavaðskvörn þar sem hann sá þennan lax, rosalegan bolta. Hann kastaði og setti í hann, þreytti laxinn en missti hann. Þá settist Joe niður þar sem hann sá laxinn fyrst og beið þar til laxinn kom og lagðist aftur. Eftir svolitla stund byrjaði Joe að kasta aftur og aftur tók laxinn! Hann þreytti hann og það lak úr honum. Þá beið Joe bara aftur, laxinn kom og tók í þriðja sinn! Sama kvöldið. Svo kom kallinn kjagandi hingað með trolltvinna um sporðinn. Ég hef hvorki fyrr né síðar heyrt um að menn setji í sama laxinn trekk í trekk.“

Eiginlega síðasta ósk hans

Haraldur var leiðsögumaður við Grímsá frá 1972 og þar kynntust þeir Hubert, Haraldur var að segja honum til, það fór vel á með þeim og þeir veiddu vel. „Hann spurði mig þá hvort ég væri til í að fara um með honum. Hann vildi fá mig sem leiðsögumann en ég sagði nei, en ef ég mætti veiða með honum á stönginni væri ég til. Og við veiddum saman í um 20 ár. Fyrst skaffaði ég bíl en svo keypti hann bíl fyrir ferðirnar, fyrst Scout sem var geymdur á Keflavíkurflugvelli en svo 74-módelið af uppgerðum Bronco, fínan bíl sem við notuðum í mörg ár.

Ég fór með Joe um allt, við vorum í Kjarrá, Miðfjarðará, Hrútafjarðará, Laxá í Kjós, Haffjarðará, hér í Grímsá, Víðidalsá, Laxá í Aðaldal ... við veiddum einhver ósköp.

Einu sinni vorum við heila viku í Kjarrá og þegar vikan var hálfnuð vorum við komnir með 45 laxa, nær alla 15 til 18 pund, og ókum með þá í Akraborgina, sendum þá í bæinn. Héldum svo áfram og fengum annað eins seinni hluta vikunnar. Og flestir veiddust á Black Sheep!“

Haraldur segir að Hubert hafi verið flinkur veiðimaður. „Hann veiddi nær eingöngu á gömlu bresku flugurnar, eins og Red Baron númer fjögur sem hann setti hestahnút á og rifflaði, þannig leitaði hann að laxi. Og þegar hann var búinn að finna þá setti hann minni flugu á, Blue Charm, Black Doctor, Jock Scott...“

Hubert var ókvæntur og barnlaus en afar efnaður. Hann var námujarðfræðingur og uppgötvaði úraníumnámur sem hann gat slegið eign sinni á. Þegar hann tók að eldast hætti hann að veiða á Íslandi en veiddi áfram í Kanada. En hann ákvað fljótlega að laxarnir sem glöddu auga hans og tengdust góðum minningum ættu að fara aftur til Íslands eftir sinn dag og Haraldur tók verkið að sér. Og fannst gaman að sjá þessa tvo laxa koma aftur.

„Það vermir hjartað að sjá þá,“ sagði hann. „Og vekur upp góðar minningar um Joe og áhugamál hans. Það var eiginlega síðasta ósk hans að sjá laxana snúa heim.“

Hluti af sögu árinnar

„Það er mjög skemmtilegt að fá þennan lax aftur hingað heim,“ sagði Jón Þór þar sem hann velti fyrir sér hvar best væri að setja hann á vegg veiðihússins. „Þetta er hluti af sögu árinnar og sýnir hvað ár landsins geta skipað mikilvægan sess hjá fólki sem tengist landinu og ánum sterkum tilfinningaböndum.“

Svona stór lax hefur ekki veiðst í Grímsá um hríð. „En það kemur að því að svona höfðingjar veiðist í ánni að nýju,“ sagði Jón Þór og brosti.