Gróska í rafíþróttum

Rafíþróttir (e. esports) er heiti á tölvuleikjaspilun sem skipulagðri atvinnu- og keppnisgrein. Hátt í 400 milljón manns á heimsvísu horfa á rafíþróttir að staðaldri. Talið er að atvinnugreinin í kringum keppnirnar hafi velt um sjöhundruð milljónum Bandaríkjadala á síðasta ári, eða sem nemur um 74 milljörðum króna. Tekjurnar koma meðal annars frá auglýsingum, styrkjum og söluvarningi. Þeim fjölgar einnig sem vilja fjárfesta í greininni, en sem dæmi fór Mercedes-Benz á árinu í samstarf við ESL, stærsta rafíþróttafyrirtæki heims. Þar að auki hafa íþróttafélög eins og Paris Saint-Germain og Schalke keypt sér keppnislið til að taka þátt í rafíþróttagreinum. Ef utanaðkomandi fjárfestingar á borð við þessar eru teknar með hækkar heildarveltan í einn og hálfan milljarð Bandaríkjadala, eða sem nemur 160 milljörðum íslenskra króna. Meðal leikjanna sem keppt er í eru Counter-Strike , League of Legends , Dota 2 , Overwatch og Fortnite , og hafa margir að atvinnu að spila þessa leiki og skipuleggja viðburði tengda þeim.

Ólafur Hrafn Steinarsson hefur unnið í tölvuleikjageiranum síðastliðin sjö ár, meðal annars við skipulagningu viðburða tengdra rafíþróttum fyrir leikjaframleiðendurna CCP og Riot Games. Hann vill nú vinna að því að efla keppnissenuna á Íslandi, sem hann er vel kunnugur. „Ég var mjög virkur í skipulagningu keppnismóta í kringum tölvuleikinn League of Legends á Íslandi og sú framtakssemi tryggði mér starf innan raða CCP á meðan ég var í háskólanámi.“ segir Ólafur, sem lærði sálfræði við Háskóla Íslands. „Ég fékk nýja innsýn í tölvuleiki og tölvuleikjasamfélög við að vinna í þjónustuverinu þar við að aðstoða leikmenn. Það vita það kannski ekki margir, en Eve Online er með eitt elsta rafíþróttamót í heiminum, sem hefur verið keyrt samfleytt í um þrettán ár. Ég sá möguleikann á að nýta mótið til að kynna leikinn út á við, en fram að því hafði mótið og kynningarefni tengt því aðeins verið birt á heimasíðu leiksins. Ég kom með þá tillögu að sýna mótið á opinberri streymisveitu svo að fólk gæti rekist á mótið, fengið áhuga og byrjað að spila leikinn. Eftir þetta fór ég að vinna í samfélagsdeildinni hjá þeim við að þróa keppnir og mót innan leiksins. Við fjölguðum mótunum og settum á verðlaunafé, og í kjölfarið varð samkeppnin meiri og metnaðarfyllri.“

Fjölbreytt tækifæri

Eftir að Ólafur hætti hjá CCP fékk hann vinnu hjá Riot Games, framleiðenda League of Legends, þar sem verkefni hans fólust í því að veita háskólum stuðning til þess að halda keppnismót og viðburði tengda leiknum. „Það er mikill áhugi fyrir rafíþróttum í háskólum erlendis og virkilega fagmannlega að þeim staðið. Mótin eru vel skipulögð og enda oft á stórum viðburðum í beinni útsendingu þar sem leikmenn fá reynslu af því að keppa upp á sviði fyrir framan áhorfendur. Margar menntastofnanir sem fyrst höfðu efasemdir eru farnar að sjá jákvæðu hliðarnar á þessu.“

Ólafur segir að í dag séu enn margar ranghugmyndir um tölvuleiki sem áhugamál. „Það er leiðinleg ranghugmynd að þeir sem spila tölvuleiki séu félagslegir einfarar. Flestir af vinsælustu leikjunum í dag eru spilaðir í liðum og snúast um samskipti og samvinnu þótt vissulega sé hægt að spila þá einn, þá með liðsfélögum völdum af handahófi. Tölvuleikir eru ekki félagslega einangrandi nema þeim sé leyft að vera það og þeir sem þá spila séu settir út í horn. Við fögnum fjölbreytileika í öllu formi á Íslandi og ég sé ekki af hverju það ætti ekki líka að ná til áhugamála,“ segir Ólafur og bendir líka á að keppni í tölvuleikjum geti þróað upp hæfni utan leiksins. „Þegar þú keppir í tölvuleikjum nálgastu þá á annan hátt, rétt eins og manneskja sem vill verða atvinnumaður í fótbolta nálgast hann öðruvísi en einhver sem leikur sér úti á sparkvelli. Þú þróar með þér hæfni þegar þú keppir sem getur nýst þér á öðrum sviðum lífsins, að keppa sem hluti af liði felur í sér þróun á svipaðri færni og í öðrum liðsíþróttum eins og fótbolta og handbolta þó að miðillinn sé rafrænn.“

Ólafur tekur einnig fyrir þá hugmynd að það sé engin framtíð í þessu. „Þegar ég var að byrja í þessu sáu foreldrar mínir ekki gildið í því sem ég var að gera, en það hefur þróast í sjö ára starfsferil þar sem ég hef unnið og ferðast út um allan heim. Ég hef öðlast ómetanlega reynslu og þekkingu, og eignast frábæra vini og tengsl. Þetta er risastór atvinnugrein sem veltir yfir einum og hálfum milljarði Bandaríkjadala ár hvert. Markaðurinn býður upp á mörg störf, hvort sem það er sem leikmaður eða í skipulagningu eða þróun tölvuleikja. Djúpur skilningur á tölvuleikjum og tölvuleikjaspilurum er frábær grunnur fyrir fjölbreytt störf innan geirans.“

Efling innviða

„Senan á Íslandi er áhugaverð því hún flöktir mikið. Það er mjög margt hæfileikaríkt og metnaðarfullt fólk á Íslandi sem hefur gert góða hluti í frítíma sínum en geirinn er ekki nægilega stór til að hægt sé að vinna við þetta. Það eru margir einstakir viðburðir sem hafa átt sér stað með einhverju millibili en það vantar þessa stöðugu samkeppni eins og í öðrum íþróttum eins og til dæmis Pepsi-deildinni. Svo er ekki næg umfjöllun um þetta í samfélaginu. Við eigum afreksfólk á þessu sviði sem er að gera frábæra hluti, og það fær ekki þá athygli sem það á skilið.“

Spurður hvaða innviði þurfi fyrir senuna á Íslandi segir Ólafur að nokkrar grunnstoðir þurfi til að rafíþróttir fari af stað. „Það verður að vera aðstaða til að hægt sé að iðka rafíþróttir á Íslandi, bæði til þess að æfa og að keppa. Það er vissulega hægt að æfa heima hjá sér, en það fer gegn því sem þú vilt fá frá rafíþróttum – að fá leikmenn til að safnast saman í eigin persónu til að geta miðlað þekkingu til stórs hóps í einu en ekki að bara einhver sé heima einn að spila. Það gerir líka mikið fyrir félagslegu hliðina og uppbyggingu á félagsfærni í gegnum tölvuleiki sem sameiginlegt áhugamál. Það vantar húsnæði eða keppnisaðstöðu þar sem keppni getur reglulega farið fram og búnað til að hægt sé að keppa. Einn af kostunum við rafíþróttir er að uppsetningin getur gengið fyrir marga leiki. Það þarf ekki marga mismunandi velli eins og fyrir körfubolta og fótbolta, þótt þú sért að spila misjafna leiki.“ Ólafur segir einnig að vinna þurfi að umfjöllun og ímynd tölvuleikja út á við. „Við verðum að fræða fólk um möguleikana og kostina við það að spila tölvuleiki. Ég mun aldrei neita því að tölvuleikir geta orðið stórt vandamál hjá sumum, en þeir bjóða líka upp á mikinn mögulegan félagslegan og hugrænan ávinning. Það bendir enn frekar til þess að við þurfum að fjárfesta í innviðum með áherslu á ávinning og hjálpa spilurum að eiga heilbrigt samband við tölvuleiki. Að lokum þarf að stofna félag sem styður við þessa menningu á Íslandi og getur mótað stefnuna sem við viljum taka í framtíðinni og hjálpað núverandi og framtíðar íslensku afreksfólki á þessu sviði að fóta sig í keppni erlendis. Miðað við hæfileikana sem eru hér til staðar gætum við átt framtíðar heimsmeistara.“

Leikmenn framtíðarinnar

En hvaða ráðum ætti einstaklingur sem vill verða atvinnumaður í tölvuleikjum að fylgja? „Fyrst og fremst verður að nálgast þetta af alvöru.“ segir Ólafur. „Það er fullt af þekkingu sem þú getur aflað þér með því að lesa þér til og horfa á efni sem getur gefið þér nýjan skilning á þá leiki sem þú ert að spila. Ofan á það þarftu líka að vera hreinskilinn við sjálfan þig og hugsa alltaf um hvernig þú getir bætt þig. Hvað get ég gert betur? Svo er líka mikilvægt að vera hollur og heilbrigður. Magnús Carlsen, heimsmeistari í skák, hefur sagt að margir sigrar sínir séu tilkomnir vegna þess að hann sé í betra formi en andstæðingur sinn. Ef þú vilt verða afburðamaður í tölvuleikjum er ekki aðalatriðið að spila mikið, heldur snjallt.“