Horfinn heimur festur á filmu

Ragnhildur Þrastardóttir

ragnhildur@mbl.is

„Mér fannst þegar ég kom þarna inn að tíminn hefði staðið í stað,“ segir Bára Kristinsdóttir ljósmyndari um gamalt nælonhúðunarverkstæði sem hún myndaði á árunum 2013 til 2016. Bára stendur nú fyrir sýningunni Allt eitthvað sögulegt þar sem hún sýnir afrakstur þriggja ára vinnu. Sýningin er í Sverrissal Hafnarborgar og stendur til 21. október.

„Það var þannig að ég átti erindi á þetta verkstæði til þess að fá verk unnið. Þá sögðu þeir mér það að þeir væru bara varla þarna vegna þess að þeir væru að fara að hætta. Þá fór ég að spá í það að þetta væri nú svolítið sérstakt og að ég ætti nú að fá að mynda þarna. Þá spurði ég Elías, eigandann, að því hvort ég mætti koma og þá sagði hann eins og hans var von að vísa svolítið hryssingslega við mig: „Þú getur alveg myndað allt hér en þú mátt ekki mynda mig.“ Ég tók hann á orðinu.“

Eftir þetta mætti Bára reglulega í kaffi á verkstæðið.

„Elías var skemmtilegur karl. Ég sat og drakk með honum kaffi dag eftir dag og hlustaði á sögurnar hans. Svo ákvað ég að gamni mínu að taka myndbönd af honum þegar ég var í kaffi. Hann vissi ekkert af því fyrst en svo sagði ég honum náttúrulega frá því. Hann sætti sig við það, leyfði mér að taka myndbönd og fór að segja mér sögur á myndbandi.“ Myndbandið er aðgengilegt á heimasíðu Báru, www.baraljos.is.

Elías hét fullu nafni Elías Guðmundsson en hann lést í fyrra.

„Það var mjög gaman að tala við hann og ég sakna hans. Það er svolítið leiðinlegt að hann skyldi ekki sjá bókina en hann sá myndbandið þegar það var sýnt 2014. Hann hló alltaf þegar ég sagði að það myndi koma út bók, honum fannst þetta alveg fáránlegt,“ segir Bára en hún gaf út sína fyrstu bók á dögunum sem er samnefnd sýningunni og inniheldur verk sem einnig eru sýnd á sýningunni í Hafnarborg.

„Ég fékk Jón Kalman Stefánsson til þess að skrifa texta í bókina. Hann skrifar textann út frá sinni upplifun af myndböndunum, öllum upptökunum og myndunum. Hann hitti aldrei Elías en ég vildi líka hafa þetta þannig svo þetta væri ekki bein heimild heldur frekar þessi upplifun sem maður verður fyrir þegar maður kemur inn á einhvern svona stað og hittir svona menn eins og Elías og Baldvin,“ segir Bára en Baldvin var eini starfsmaður verkstæðisins, Nælonhúðunar ehf., sem var eftir þegar Bára fór að venja komur sínar þangað.

„Þetta er gríðarlega stórt verkstæði og hafði verið mannmargt á sínum tíma. Svo hafði tíminn bara tekið sinn toll og þeirra vara var ekki jafn eftirsótt og áður.“

Bára segir að það að ganga inn í verksmiðjuna hafi verið eins og að ganga inn í horfinn heim.

„Það var engin tölva þarna, þú gast ekki borgað fyrir neitt með kreditkorti, þeir voru svo mikið í gamla tímanum og myndirnar sýna það. Allar vélarnar voru að auki svolítið eins og þær væru mennskar. Maður fann svo mikið fyrir því, þessu handverki.“

Bára talar um Elías með vott af söknuði. „Hann Elías var mikill kattavinur. Var alltaf með einhverja villiketti hjá sér og segir sögur af því í myndbandinu. Það er mjög gaman af því að hlusta á það, hann var mjög fyndinn, karlinn.“

Einstakur kattavinur

Hún bendir blaðamanni á mynd af einstaklega fallegri læðu. „Hann kallaði hana Kímelínusína. Hann var allur í því að snúa orðum við. Alls staðar sem kisa hafði verið að brölta og kannski lagt sig daginn áður eða vikuna áður þá settu þeir Baldvin púða daginn eftir svo hún gæti nú lagst á eitthvað mjúkt.“

Elías segir í myndbandinu að kattaástin hafi gengið í ættir. „Það er svo merkilegt með þessa kattaást að hún er landlæg í móðurættinni minni. Afi hann var alveg haldinn af kattarást, ég myndi næstum því segja heltekinn. Hann var voðalega góður við ketti, afi.“

Eins og áður sagði fékk Bára ekki strax að mynda Elías. Aðra sögu er að segja um Baldvin. „Baldvin er einstaklega skemmtilegur karakter. Hann tók strax vel á móti mér, ég fékk að mynda hann og það kjaftaði á honum hver tuska.“

Bára sýnir í bók sinni hvernig verkstæðið tæmist og treginn yfir því er áþreifanlegur.

„Á þessum tíma sem þeir eru að gera sér grein fyrir því að þetta sé allt að vera búið þá fannst mér vera svolítið þungt yfir þeim, þeir voru svolítið daprir, báðir.“

Eftir að verksmiðjunni var lokað endanlega hélt Bára áfram að mynda. „Þegar verksmiðjan hætti og allt var tekið þaðan sátu eftir förin á veggjunum, ummerki um það líf sem var.“