Með nýrri hugsun í ríkisfjármálum gætu flest lönd staðið betur að vígi.
Með nýrri hugsun í ríkisfjármálum gætu flest lönd staðið betur að vígi. — AFP
[ Smellið til að sjá stærri mynd ]
Eftir Chris Giles á Balí Frekar en að einblína á skuldastöðu og hallarekstur ríkissjóðs ætti að horfa á efnahagsreikning hins opinbera í heild sinni.

Ríkisstjórnir sem finnst þær ekki hafa úr nægilega miklu að moða gætu fundið nýja og drjúga tekjulind með því einu að hugsa betur um eignir sínar, að því er AGS upplýsti á miðvikudag.

Í úttekt sem náði til 31 lands kom í ljós að ávinningurinn af bættum rekstri fyrirtækja í ríkiseigu gæti að meðaltali jafngilt 3% af þjóðartekjum. Allt sem þarf er að ríkisfyritæki verði hálfdrættingar á við fyrirtæki í einkarekstri þegar kemur að arðsemi, og að umsjón fjáreigna verði bætt á samsvarandi hátt.

Tilmæli AGS eru hluti af átaki sjóðsins til að fá ríki til að nálgast fjármál hins opinbera með svipuðum hætti og gert er í einkageiranum, þar sem bæði er litið til eigna og fjárskuldbindinga frekar en að einblína á lántökur og skuldastöðu. Með því að beita þessum aðferðum á ríkisreksturinn breytist líka röðun þjóða á listum sjóðsins yfir það hver hefur bestu fjárhagsstöðuna.

„Það skiptir ekki bara máli hvað lönd skulda, heldur líka hvað þau eiga,“ sagði Vitor Gaspar, yfirmaður ríkisfjármálasviðs sjóðsins, í viðtali við FT.

Löndin sem skoðuð voru í úttekt AGS mynda samanlagt 61% af alþjóðahagkerfinu og ríkisstjórnir þeirra ráða samtals yfir 101.000 milljarða dala eignasafni. Þetta eignasafn er tvöfalt meira virði en samanlagðar þjóðartekjur umræddra ríkja.

Sjóðurinn hefur lengi mælst til þess að ríkisstjórnir tækju tillit til rekstrarreiknings síns í heild sinni, en mjög fá lönd gera það af nægilegri festu.

Gaspar segir það gefa gleggri mynd af langtíma-fjárhagsstöðu fyrirtækja að skoða hver eiginfjárstaða þeirra er, frekar en að notast við hefðbundna mælikvarða ríkisfjármála á borð við halla á rekstri ríkissjóðs og skuldastöðu. Hann bætir því við að rannsóknir sýni að „lönd sem hafa betri efnahagsreiking greiða lægri vexti af skuldum“ og njóti líka góðs af „styttri og grynnri niðursveiflum“.

Aftur á móti getur það leitt til lakari árangurs að einblína alfarið á skuldastöðu ríkissjóðs, t.d. þegar stjórnvöld freista þess að selja frá sér eignir til að lækka skuldir, og selja þá á nánast hvaða verði sem er – enda hefur það neikvð áhrif á eiginfjárstöðu landsins.

Japan betur statt en Þýskaland

Þeir efnahagsreikningar sem AGS hefur tekið saman breyta því hvar lönd standa þegar þau eru borin saman. Eigið fé Japans er nálægt núlli, og er því í kringum miðbikið á lista AGS frekar en á botninum ef bara væri litið til þess að skuldir landsins jafngilda 238% af stærð alls hagkerfisins.

Aftur á móti lendir Þýskaland neðar á listanum því þar á ríkið fáar eignir þrátt fyrir að skulda aðeins sem nemur 44% af þjóðarframleiðslu.

Þriðjungur þeirra landa sem AGS hafði nægileg gögn til að meta, þar á meðal Bretland, Bandaríkin og Frakkland, mældist með neikvætt eigið fé.

Ian Ball, prófessor í fjárreiðum hins opinbera við Victoria-háskóla á Nýja Sjálandi segir að nýjar áherslur AGS ættu að geta hjálpað löndum að hætta að einblína á að nota skuldir og sjóðstreymi sem mælikvarða á fjárhagslega frammistöðu sína. „Ef fyrirtæki beittu sömu aðferðum og ríkisstjórnir þá væru þau höfð að háði og spotti, og eru ríkisfjármál þó margfalt flóknari,“ sagði hann.

Ef afgangur af rekstri ríkisfyrirtækja væri hálfdrættingur á við það sem tíðkast í einkageiranum þá gætu fyrirtæki í eigu ríkisins að jafnaði aukið tekjur hins opinbera um jafnvirði 1% af landsframleiðslu, samkvæmt útreikningum AGS.

Ef umsjón fjáreigna væri bætt með sama hætti myndi það bæta við jafnvirði 2% af landsframleiðslu árlega, eða samanlagt álíka hárri upphæð og löndin sem skoðuð voru taka í skatt af hagnaði fyrirtækja.

AGS mælir ekki með því að alfarið verði hætt að vakta skuldastöðu og lántökur landa. Eignir ríkisins geti sveiflast mikið í verði og „margar eru þær illseljanlegar og jafnvel ekki söluhæfar, og myndu ekki geta staðið undir eigin fjármögnunarþörf til skemmri tíma litið,“ að sögn sjóðsins.

En eigið fé flestra landa hefur rýrnað töluvert frá því fjármálakreppan dundi á, að því er sjóðurinn bendir á. „Þó svo að tekist hafi að ná tökum á hallarekstri þá er eigið fé enn þónokkuð lægra en það var fyrir kreppu, og því minna úr að spila til að bregðast við mögulegum hættum í framtíðinni.“

AGS bætti því við að ríkiseignir hefðu orðið verðmætari eftir hrun svo að núllar út um fjórðunginn af nýjum skuldum sem lönd Evrópu hafa stofnað til síðan 2000.

Dugar það þó ekki til að breyta því að efnahagsreikningur hins opinbera hefur farið versnandi.