Tangarhald á öldungadeildinni

Magnús Heimir Jónasson

mhj@mbl.is

Kosið verður um þriðjung þingsæta í öldungadeild Bandaríkjaþings á þriðjudaginn og virðast litlar líkur á að Repúblikanaflokkurinn tapi meirihluta í þingdeildinni. Alls eru 100 þingmenn í öldungadeildinni, tveir fyrir hvert ríki Bandaríkjanna, óháð íbúafjölda. Atkvæðafjöldi á bak við við hvern þingmann er því afar ójafn en hugmyndin með þessu kerfi er að tryggja að fámennari ríki hafi rödd í þinginu.

Kjörtímabil öldungadeildarþingmanna er sex ár og eru þeir flokkaðir í þrjá hópa (Class 1, 2 og 3) sem kosið er um á tveggja ára fresti. Í hverjum hópi eru 33 til 34 þingmenn en kosið verður um alls 35 þingsæti í ár vegna sérstakra kosningar um auð þingsæti í Minnesota og Mississippi.

Í fyrrnefnda ríkinu mun sérstök kosning eiga sér stað vegna þess að demókratinn Al Franken sagði af sér í desember 2017 í kjölfar ásakana um kynferðislega áreitni. Ríkisstjóri Minnesota tilnefndi þá Tinu Smith í þingsætið. Hún hefur verið þingmaður til bráðabirgða síðan þá en sækist nú eftir kjöri á þriðjudaginn.

Í Mississippi er kosið um þingsæti repúblikanans Thads Cochrans, sem tilkynnti afsögn sína í apríl síðastliðnum af heilsufarsástæðum. Á þriðjudaginn fer því fram þar svokallað frumskógarprófkjör (e. Jungle Primary) þar sem tveir demókratar og tveir repúblikanar eru á kjörseðlinum. Sá þeirra sem fær meirihluta atkvæða mun ljúka kjörtímabili Cochrans sem lýkur árið 2021. Ef enginn hlýtur hreinan meirihluta fer fram önnur kosning 27. nóvember. Verður það að teljast afar líklegt þar sem engin skoðanakönnun hefur sýnt neinn frambjóðanda með yfir eða um 50% stuðning.

Höfuðverkur demókrata

Kosningarnar í ár verða erfiðar fyrir Demókrataflokkinn þar sem kosið er um 26 þingsæti sem demókratar sitja nú í. Sú tala felur í sér tvo þingmenn utanflokka, sem starfa með demókrötum í þinginu, eins og Bernie Sanders frá Vermont. Þá er einungis kosið um níu þingsæti sem þingmenn repúblikana sitja í.

Demókratar þurfa að ná tveimur þingsætum ef flokkurinn ætlar sér að ná meirihluta í öldungadeildinni og telst það heldur ólíklegt.

Alls ríkir óvissa um 13 þingsæti og sitja demókratar í níu þeirra. Einu tvö þingsætin af þeim 13, þar sem skoðanakannanir eru demókrötum í vil, eru sæti sem þeir halda nú þegar; Tina Smith í Minnesota og Joe Manchin III í Vestur-Virginíu.

Demókrataþingmenn eins og Heidi Heitkamp í Norður-Dakóta, Claire McCaskill í Missouri og Joe Donnelly í Indiana sækjast öll eftir endurkjöri í ríkjum sem Trump vann með tveggja tölustafa mun í forsetakosningunum 2016.

McCaskill í hættu í Missouri

Claire McCaskill, öldungadeildarþingmaður Missouri síðan 2006, á á brattann að sækja gegn Josh Hawley, frambjóðanda repúblikana. McCaskill leiddi í skoðanakönnunum framan af en um svipað leyti og öldungadeildin kaus um að staðfesta Brett Kavanaugh sem hæstaréttardómara fór staðan að breytast. Hafa kjósendur Missouri verið reglulega minntir á andstöðu hennar við Kavanaugh auk þess sem hún hafi verið fyrsti þingmaðurinn til að styðja Hillary Clinton opinberlega í neikvæðum auglýsingum. Þrýstihópurinn Americans for Prosperity, pólitískur armur kaupsýslumannanna Davids og Charles Kochs, hefur einnig framleitt mikið af neikvæðum auglýsingum um McCaskill. Það hefur verið sagt ótrúlegt að demókrata hafi tekist að halda þingsæti í Missouri svona lengi en Trump vann ríkið með næstum 20% árið 2016. McCaskill hlaut kjör í stórum kosningasigri demókrata á landsvísu árið 2006. Hún var svo endurkjörin árið 2012 eftir að mótframbjóðandi hennar Todd Akin varð afar óvinsæll þegar hann talaði um að líkami kvenna kæmi í veg fyrir þungun þegar um „lögmæta nauðgun“ væri að ræða (e. legitimate rape).

Staða McCaskill hefur hins vegar veikst á síðustu mánuðum og ekki hjálpaði til að Trump mætti á kosningaviðburð fyrir Hawley í Missouri á fimmtudaginn. Hefur þetta leitt til þess að hún hefur reynt að færa skoðanir sínar meira til hægri á síðustu metrunum til að reyna að ná betur til íhaldssamra kjósenda í Missouri. Hefur hún gagnrýnt vinstrisinnaðri demókrata eins og Elizabeth Warren og einnig Bernie Sanders. Það er með öllu óvíst hvort það muni bera árangur svona seint í kosningaslagnum.

Djúpt í hjarta Texas er demókrati með stóra drauma

Áhugaverðasta kosningabaráttan í ár er um þingsæti Teds Cruz í Texas. Demókratinn Beto O' Rourke hefur vakið athygli á heimvísu fyrir að vera heillandi og vel máli farinn. Í könnun Emerson-háskólans, sem gerð var 28. til 30. október, er Ted Cruz með 50% fylgi og O'Rourke 47%. Tók skoðakönnunin til líklegra kjósenda en munur milli þeirra tveggja var 5% Cruz í vil í byrjun október. Það myndi teljast þrekvirki ef demókrati næði þingsæti í Texas á þessu ári. Eina ástæðan fyrir því að einhver samkeppni er í ríkinu er að Cruz er frekar óvinsæll meðal repúblikana. Það þýðir samt ekki að kjósendur í Texas séu tilbúnir að kjósa demókrata en skoðanakönnun repúblikanaflokksins sýnir 8% forskot Cruz.

O'Rourke hefur reynt að virkja kjósendur af suðuramerískum uppruna í Texas og forðast eins og heitan eldinn að nefna Donald Trump í kosningaræðum. Hann tjáði sig þó nýlega um aðgerðir Trumps í landamæramálum og kallaði þær hræðsluáróður. Hann gæti því þurft að treysta á að kjósendur af suðuramerískum uppruna skili sér á kjörstað í meira mæli en áður.

Það sem gerist í Vegas

Þegar Nevada fékk stöðu ríkis í Bandaríkjunum var þar fátt annað en litlir námubæir hér og hvar. Í dag eru 86% þeirra atkvæða sem greidd eru í ríkinu frá stórborgum eins og Las Vegas og Reno/Sparks. Þar af eru 75% allra úr Clarksýslu, en þar er Las Vegas. Demókrötum hefur gengið vel í Nevada og má segja að ríkið hallist örlítið til vinstri þrátt fyrir að tangarhald flokksins virðist vera að minnka. Harry Reid, leiðtogi demókrata í öldungadeildinni, var þingmaður Nevada í 30 ár (1987 til 2017). Repúblikaninn Dean Heller leiðir í skoðanakönnunum gegn fulltrúadeildarþingmanninum og demókratanum Jacky Rosen. Rosen hefur fengið þungavigtarmenn í Demókrataflokknum eins og Barack Obama, fyrrverandi forseta, og Joe Biden, fyrrverandi varaforseta, til að mæta á kosningaviðburði sína.

Þá mætti Bernie Sanders á tvo kosningaviðburði Rosens í von um að brúa bilið.

Enn gæti allt gerst í Vegas.