— Morgunblaðið/RAX
Þjóðverjinn Oettinger sem heldur að Bretar breytist í Marokkó norðursins án leiðsagnar frá honum og öðrum búrókrötum í Brussel telur nauðsynlegt að fá nýtt þjóðaratkvæði um Brexit. Það vilja breskir Evrópusinnar líka. Áhrifamenn í þessum hópi, t.d.

Þjóðverjinn Oettinger sem heldur að Bretar breytist í Marokkó norðursins án leiðsagnar frá honum og öðrum búrókrötum í Brussel telur nauðsynlegt að fá nýtt þjóðaratkvæði um Brexit. Það vilja breskir Evrópusinnar líka. Áhrifamenn í þessum hópi, t.d. Tony Blair og John Major, gefa upp þá ástæðu í fullri alvöru að þau 52% sem unnu atkvæðagreiðsluna hafi ekki vitað hvað fælist í því að fara úr ESB.

Mannskepnan hefur þróast að sögn þeirra sem þekkja til.

Það mun hafa gerst eftir að maðurinn tók að ganga sæmilega uppréttur en ekki síður áður.

Maðurinn frekur til fjörs

Eftir að hann skreið á land breytti hann uggum í útlimi og losaði sig við sporðinn.

Sú aðgerð reyndist mikilvæg, því síðan hefur engin dýrategund önnur staðið honum á sporði.

Því miður er þá aðeins hálf sagan sögð. Því sigur mannsins varð ekki án taps annarra.

Nú er svo komið að allar dýrategundir skulu sitja og standa eins og mannskepnan vill. Húsdýrin eru ekki ein um að vera í búrum, innan girðinga eða á afmörkuðum svæðum. Tegundum sem þetta á við fjölgar og tegundum fækkar.

David Attenborough er yfirburðamaður enskur um allt sem að þessu snýr. Til vitnis um mátt hans sem kennimanns er það nú síðast að hann einn og sjálfur startaði heimsstyrjöld gegn plasti, sem milljónir manna um víða veröld gerðust þegar í stað fótgönguliðar í, án minnstu athugasemda.

Attenborough upplýsti fyrir fáeinum árum að nú væri svo komið að óhjákvæmilegt væri að fækka mannkyninu um helming eigi náttúran og þá dýraríkið sérstaklega, að eiga nokkra von um eðlilega framtíð á jörðinni. Bréfritari heldur helst að það geti verið töluvert til í þessu hjá nafna.

Í þetta sinn var Attenborough þó ekki tekinn á orðinu, eins og þegar hann sigaði mannkyninu á plastið. Kannski sem betur fer því mun erfiðara er við að eiga þótt rétt sé að plastið er lífseigara en mannslíkaminn.

Enn eru jól og enn sótt að kristni

Mörgum þykir lítið til um kenningar trúaðra (kristinna því samtök vantrúaðra siðmenntamanna beina ónotum sínum nær eingöngu að kristnum; virðast hafa vantrú á að koma megi tauti við krónprinsinn, talíbana, isis-liða, súníta, síta, pjakkana í Pakistan og alla hina) og tala af nokkrum hroka um hugmyndir þeirra um sköpunarverkið. Telja það hámark heimsku og ögrun við vönduð vísindi. Hitt liggur þó fyrir að það hægláta fólk sem átt hefur með sínum hætti hávaðalaust samneyti við guð hefur ekkert á móti vísindalegum kenningum um sköpunarverkið. Öðru nær. Það hlýtur að fagna hverjum nýjum áfanga og telur ekki eftir það ógrynni fjár sem til slíkra rannsókna er veitt. Vafalaust er að fylgja ber slíku fast eftir. Mannkynið allt á mikið undir. Öld af öld hefur tekist að veita svör, sem í framhaldinu hafa bætt skilyrði lífs á jörðu.

Vissulega er æði mörgu ósvarað þótt lengi hafi verið rannsakað. En fagnaðarefnið er að nútíminn, síðustu aldirnar, eru gjöfulasti tími vísindanna og því mikils að vænta.

Heimildarlaust tal í nafni Krists

Það má, ef menn vilja, nefna ótal dæmi um það frá liðinni tíð, að öfl sem töldu sig hafa úrskurðarvald um kenningar Krists og þeirra fáu sem stóðu í öndverðu þéttast vörð um þær, hafi lagt stein í götu framþróunar og eflingar vísindalegrar þekkingar. En það vill gleymast að það gerðu einnig þeir sem töluðu í nafni vísindanna og skipuðu öndvegið í þeim ranni, þótt fræg dæmi um andófsmenn lifi í minningunni.

Hvað hinn kristna heim varðar þá er sá tími bak og burt.

Það, hversu mörgu er enn ósvarað af vísindunum dregur ekki úr gildi þeirra. Lifi maðurinn í milljón ár hafa allan þann tíma vaknað fleiri spurningar en næst að svara.

Um það er góð sátt við hinn kristna heim. Vísindin, spurningar þeirra og svör, eru ekki ógn við kristna menn almennt.

En það breytir ekki heldur hinu sem kristnir menn verða að vera frjálsir að, því að vera fyrir sinn hatt sannfærðir um að það sé meining með tilverunni enda meiningarlaus tilvera grá og fráhrindandi og gengur illa upp.

Þar kom enginn betur að en Kristur enda átti hann erindi og opnaði augu fámenns hóps sem ekkert átti undir sér. En hugur þeirra var opinn fyrir lögmálunum. Mesta afl mannheims sem þá var þekkt beitti sér af ógnarkrafti gegn þessu lítilræði, þessum fátæka fámenna ofsótta hóp. Það stóðu því engin rök til að hann myndi lifa af.

Nú kannast meir en milljarður manna við sterk tengsl sín við hinn krossfesta. Hann sagðist mundu lifa og að þeir myndu lifa. Hefur það verið vísindalega sannað? Kannski ekki. Enda stóð það ekki endilega til. Samtímamenn fengu sannindamerki sem dugðu þeim. Þeir urðu að milljörðum fylgjenda og fjölgar enn þrátt fyrir að kristnir menn séu ofsóttasti trúarhópur veraldar um þessar mundir, eins og utanríkisráðherra Breta vakti athygli á nýlega.

Guðfræðin er einnig iðkuð sem vísindagrein með sínum hætti enda á hún margar hliðar. Grundvöllur trúarinnar veltur þó ekki á því.

Þar er rýnt í texta. Kirkjuþing úrskurða og kennslustólar leggja einnig línur. En svo hefur hver og einn kristinn maður sitt svigrúm og á þá úrlausn ekki við annan og það sem honum þykir óhætt að lesa út úr vitneskju sinni og trúarvissu.

Mega þau líka?

Sem lítið dæmi sem litlu skiptir má nefna að kennivaldið hefur viljað hafa það svo, að þær skepnur sem fólk bindur einatt ekki síðri vináttu við en við suma af eigin dýrategund eigi þess ekki kost á að komast á sléttur eilífðarinnar. Ganga má út frá því sem vísu að „hinn aðilinn“ í þessu hlýja vináttusambandi dvelji aldrei við þá spurningu. Gerðu þau það myndi kötturinn vilja fá að vita hvort mýs fengju ekki örugglega inngöngu líka. Og manneskjunni sem á í hlut liggur ekkert á að fá úr málinu skorið, enda lífsins skeið stutt, eins og bent hefur verið á. Eilífðin er á hinn bóginn eins drjúg og hægt er að hugsa sér. Eitthvað mun þessi örlagadómur eiga með sálina að gera, meint sálarleysi dýranna og augljósa annmarka varðandi töku trúar, iðkun hennar, iðrun og bæn. En á hinn bóginn er hið augljósa. Að miklu fátæklegra er í himnaríki ef þennan þátt vantar.

Winston Churchill var stundum spurður um líf eftir dauða og var stundum óljóst um sannfæringu hans en afstaðan styrktist eftir því sem frá leið.

Sjálfur sagðist hann ekki hafa gert nein sérstök ferðaplön um þann þátt nema þó það að hann ætlaði sér að nýta fyrstu milljón árin þar til að iðka málaralist og svo myndi hann sjá til með næstu verkefni.

Íslendingum þótti ekkert að því þá kerling Jóns bónda lagði ekki bara land undir fót með sál hans í poka til að tryggja honum himnaríkisvist, þótt eitt og annað mælti gegn, og sá þá kunnuglegar og velhaldnar hjarðir í heimahögum himnanna er styttist í hliðið góða.

Kvæði höfundarins, Davíðs Stefánssonar, bera mörg með sér sterka trúarvissu skáldsins en hvorki honum né öðrum þótti neitt að þessu hliðarskrefi. Auðvitað stendur hvergi að skáld viti meira um hulin mál en aðrir, en það er þó sterk hefð fyrir því í þessu landi að gera hendingar skáldanna að stóra sannleik henti það málstaðnum.

Annað ljúft skáld og ekki lakara í afstöðu sinni til guðdómsins, Tómas Guðmundsson, úrskurðaði beinlínis um álitaefnið í miklu kvæði sínu um hundinn Stubb, sem birtist þjóðinni fyrst í þessu góða blaði:

Lát mannsins hroka trúa á það enn,

að eilífðin sé bara fyrir menn.

En hvaða afl fær anda drottins bundið

og eilífð hans í viðjar dauðans hrundið?

Nei, vit að allt er ein og sama hjörð,

sem andað fær í lofti, sjó og jörð.

Og allt á samleið heim til hinztu tíða,

og hvers kyns dauða skyldum við þá kvíða?

Nei, vinur min, það örugg trú mín er,

að úthýst verður hvorki þér né mér.

Því glöggt ég veit - þann guð er ekki að finna,

sem gerir upp á milli barna sinna.

Tapi þeir þá skal svindla

Günther Oettinger, einn af helstu komisserum ESB, sagði í vikunni að „yrði endirinn þrátt fyrir allt sá að Bretar færu án samnings úr Evrópusambandinu þá myndi landið breytast í Marokkó!“

Það var eitthvað notalegt við það að sjá þá spá.

Helsti spekingurinn af nokkrum slíkum í hræðslutryllingi vegna Icesave sællar minningar hélt því fram að Ísland myndi breytast í „Kúbu norðursins“ ef íslenska þjóðin myndi ekki láta kúgast. Sá mun enn vera að kenna svo hann getur þá bætt „Marokkó“ við kenningar sínar. Í Kúbu svara meðallaunin til 3.000 króna á mánuði svo gamaldags kommarnir sem náðu Eflingu með fáeinum atkvæðum virðast þrátt fyrir allt ekki að leita fyrirmynda til fyrirmyndarríkja á borð við það. En gáleysistal þeirra hefur þegar veikt efnahagslífið og hægt á því.

Kjósa aftur. Vitlaust gefið.

Þjóðverjinn Oettinger sem heldur að Bretar breytist í Marokkó norðursins án leiðsagnar frá honum og öðrum búrókrötum í Brussel telur nauðsynlegt að fá nýtt þjóðaratkvæði um Brexit. Það vilja breskir Evrópusinnar líka. Áhrifamenn í þessum hópi, t.d. Tony Blair og John Major, gefa upp þá ástæðu í fullri alvöru að þau 52% sem unnu atkvæðagreiðsluna hafi ekki vitað hvað fælist í því að fara úr ESB.

Þeir sleppa að nefna það, en gefa sér það augljóslega, að þau 48% sem töpuðu hafi á hinn bóginn vitað út í æsar hvað fælist í þeirra atkvæði. En þegar þessir menn, ásamt þriðja og fjórða forsætisráðherranum Cameron og May, voru að leggja sín lóð á að tryggja kyrrsetumönnum sigur var meginþema þeirra þetta: „Það má enginn gleyma því að þessi atkvæðagreiðsla verður aldrei endurtekin.“

Um þær mundir sýndu skoðanakannanir að góður meirihluti virtist ætla að segja nei. En þótt svo hefði ekki verið er ekki líklegt að fjórmenningarnir fræknu hefðu lagt í að segja upphátt að tapaði „rétti málstaðurinn“ þjóðaratkvæðinu yrðu menn að muna að ESB áskildi sér ætíð að láta endurtaka rangar atkvæðagreiðslur.

Hefði fjórmenningaklíkan fína haft þrek til að koma slíku út úr kjaftvikinu þá er vafalítið að ósigur hennar hefði orðið enn meiri.

Erfiðara að komast inn en út

Vissulega hefur verið óþolandi ruglandi í uppgjöri um það sem ætti að vera formsatriði fyrir Breta um að koma sér út úr ormagryfjunni.

Eins og í minni er haft tók fólk þátt í því á Íslandi að láta eins og það væri „í samninganefnd“ fyrir Íslands hönd við ESB, á jafnréttisgrundvelli. Á daginn kom eins og næsta augljóst var að engir raunverulegir samningar áttu sér stað. Íslensku „samningamennirnir“ mættu eins og órólegir nemendur í munnleg próf til að fara yfir hvaða mál landið ætti eftir að laga að reglum ESB og hversu langan tíma það myndi taka. Prófdómararnir voru einskis spurðir. Og þeir stimpluðu stjörnur í skrifbók heimamanna ættu þeir það skilið. Þetta var lítillækkandi og ömurlegt í senn. En þessi þáttur var einn af mörgum sem undirstrikaði undirmálin gagnvart íslensku þjóðinni og öllum til skammar sem lögðust svo lágt.

Hvaða Bretar hefðu getað ímyndað sér fyrir fram þá meðferð sem þeir hafa fengið eftir sitt fágæta þjóðaratkvæði? Um það var barist mánuðum saman. Báðar fylkingar virtust trúa því að þar væri barist til úrslita. Það gat ekki flögrað að neinum að ESB myndi þvælast fyrir í „samningum um útgöngu“ með hótunum og hræðsluáróðri, sem ekki er þó síst beint að þeim sem ESB óttast að kunni að vilja burt næst. Enn síður datt nokkrum í hug að þegar Cameron hætti sætu Bretar uppi með svartapéturinn May sem virðist komin áleiðis með að hafa ákvörðun bresku þjóðarinnar að engu. Engum manni datt í hug að það væri flóknara samningaferli að fara út en inn í ESB!

Ógæfa Breta er að sitja uppi með einhvern lélegasta forystumann í sögu sinni, þegar nokkuð liggur við að hafa öflugan mann í brúnni. En jafnvel slík óheppni átti aldrei að geta ráðið úrslitum. Þjóðin hafði tekið sína hugrökku ákvörðun og hún á að standa.

Lykillinn að langlífi

Þegar sígur á jólahátíð og áramótafögnuð er mjög haldið að fólki hvernig skrokkur hátíðargesta megi rétta sinn hlut í framhaldinu.

Þegar hefur birst slíkur fjöldi uppskrifta að hátíðarfréttum í mat og drykk að enginn maður lifir það af að fara eftir svo sem helmingnum.

Sagt var frá því í fréttum að síðasta fimmtudag lést Richard Overton, elsti bandaríski hermaðurinn sem barðist í seinni heimsstyrjöldinni, 112 ára gamall. Overton var sprækur fram til hins síðasta. Spurður fyrir nokkru um hvað hann þakkaði þetta langlífi og góða heilsu sagðist hann telja að Guð ætti sinn þátt í því. En hann bætti því þó við að óneitanlega hefði hjálpað að hann fengi sér viskí þegar þyrsti og reykti vindil. Hann reykti nú orðið að jafnaði 12 vindla á dag.

Þetta svar hefur glatt gamlan stríðsmann hafi hann litið upp frá trönum himnaríkis.

Viskíglösin hans voru jafnmörg eyjum Breiðafjarðar og vindlarnir hólunum í Vatnsdal. Þess utan skóflaði hann í sig mat hratt og hömlulítið og náði sér í allt það stress sem fáanlegt var, nær eða fjær.

En við, þessi venjulegu, megum ekki láta þetta rugla okkur neitt.

Þessir fáu eru undantekningarnar, þessar sem sanna reglurnar.

Yfirgnæfandi líkur standa til þess að við hin verðum að lúta þeim.

Þar fór það.