Minningaslitur frá bernskuárum

Kirkjuferð að Goðdölum

Það átti ekki af mér að ganga þetta sumar. Nú stóð til að ég færi með mömmu og pabba til messu fram í Goðdali. Ég sagði sem var að til þess langaði mig ekki. Fólki þótti þetta undarlegir duttlungar því ég hafði aldrei hafnað ferðalögum. Þvert á móti. Ég var ólíkindatól! Þegar ég var spurður um ástæðu svaraði ég því einu að mig langaði bara ekki. Mér hlýtur að hafa verið sagt frá þessari áætlun snemma í viku því að ég kvaldist sárlega dag eftir dag um leið og ég gerði mér sérstakt far um að vera þægur og snúningalipur. Ótti minn vegna þessarar fyrirhuguðu ferðar stafaði af því að mér var sagt að hin mamman mín, Kristín, og hinn pabbinn, Bjarni, mundu verða við kirkju og langaði að sjá mig. Þau bjuggu þá á Grímsstöðum í Svartárdal; örreytiskoti. Ég var nær sannfærður um að í raun ætluðu þau að taka mig svo ég varð skelfingu lostinn og ákvað með sjálfum mér að strjúka aftur heim ef til þessa kæmi.

Svo rann sunnudagurinn upp með sólfari og blíðu. Segir ekki af ferðum okkar þriggja fyrr en í Sölvanesi, en pabbi átti eitthvert erindi við Guðmund bónda þar, og var okkur boðið í bæinn. Allt var þarna fátæklegt, þótti mér, og engir krakkar til að spjalla við. Um Guðmund bónda hafði ég oft heyrt getið og sjaldan að góðu. Gengu sögur um illmælgi hans í garð náungans. Mér þótti þó nokkuð til þess koma að mér hafði verið sagt að Guðmundur væri skyldur Grími Thomsen en eftir hann kunni ég kvæði eins og áður er sagt.

Ég hafði líka heyrt greint frá orðaskiptum þeirra Guðmundar og Ólafs Sveinssonar, bónda á Starrastöðum, eftir að sá síðarnefndi bjargaði hesti Guðmundar frá drukknun í fúafeni. Guðmundur, sem var blásnauður, þakkaði Ólafi hjartanlega fyrir vikið og spurði hvernig hann gæti launað honum hjálpsemina. Ólafur svaraði: „O, þú lýgur einhverju upp á mig í staðinn, greyið mitt.“

Við þágum góðar veitingar hjá þeim hjónum. Reiddur var fram hrokaður diskur af kleinum sem ég gerði allgóð skil þótt mér væri allt annað en rótt í skapi.

Guðmundur var frakkur í tali og snefsinn, hafði oftast orðið og sagði meðal annars óþvegnar sögur af nágrönnum sínum. Ég sá strax á mömmu að henni féll talið illa og andæfði loks hógværlega einhverju sem Guðmundur lét fjúka. Guðmundur færðist þá allur í aukana í frásögum sínum. Ég sá að mömmu var misboðið. Pabba virtist sæmilega skemmt og fyrir kom að hann hló að hnyttinyrðum húsbónda sem var orðljótasti maður sem ég hafði haft kynni af. Hann tvinnaði og þrinnaði.

Mamma bað Guðmund þá hóglega að láta barnið ekki heyra svona orðbragð. Guðmundur tók því ekki illa en sagði krakkann hafa gott af að komast ungur í tæri við munnsöfnuð fullorðinna út af bölvuðu veraldarvésinu.

Ég vildi sitja sem lengst undir ræðum Guðmundar því að ég óttaðist aðkomuna í Goðdölum. En brátt var aftur haldið af stað. Guðmundur kvaddi mig reyndar með mestu virktum. Ég kunni vel að meta það.

Þegar komið var út fyrir túnfótinn í Sölvanesi hafði mamma orð á hve sér hefði ofboðið raus Guðmundar og það hefði verið óþarfi af pabba að sitja undir þessu og jafnvel ýta undir karlinn fremur en hitt. Mamma var óvenjusnúin en pabbi glaðbeittur. Þrefuðu þau dálítið um þetta í góðu, unz pabbi sagði að ekki væri von til þess að Guðmundur talaði vel um náungann. Hann hefði alizt upp á hrakhólum við versta atlæti að sögn og talsmátinn væri hans aðferð að hefna sín á heiminum en Guðmundur væri skýrleiksmaður. Ég festi þessa umsögn vel í minni. Mér fannst hún svo nýstárleg.

Nú hillti undir kirkjuna í Goðdölum, stæðilegt hús á sléttri grund. Ég var við að örvænta, dróst aftur úr svo að mamma varð að biðja mig að fylgja sér eftir. Allmargt fólk valsaði um fyrir framan bæ og kirkju. Við fórum af baki og einhver tók hestana.

Ekki leið á löngu unz grannvaxin, dökkhærð kona með undarlega svört augu kom til okkar og heilsaði og vildi taka mig í faðminn en ég snerist öndverður gegn atlotum. Þetta var hin mamman. Hinn pabbinn stóð álengdar og gaf mér auga. Mér var sagt að vera góður og kurteis við þessa foreldra mína, lét því afskiptalaust að ókunnuga mamman héldi í höndina á mér og stryki hana, en var þó við öllu búinn ætlaði hún að taka fast á mér. Ókunnugi pabbinn stóð skammt frá á tali við einhvern; hafði samt ekki af mér augun. Hann gerði sig þó ekki líklegan til að grípa mig en horfði heldur hlýtt til mín.

Smám saman skildist mér að hættan væri minni en ég hafði ætlað því að þessi nýja mamma spurði mig hvort ég kviði ekki fyrir að þurfa að ríða í einni dembu alla leiðina heim eða hvort ég ætlaði að stanza á einhverjum bænum og fá mér gott eins og í frameftirleiðinni. Ég gat ekki svarað þessu en þetta og fleira benti til þess að ég fengi að fara frjáls ferða minna. Þá var miklu fargi létt af litlum herðum.

Þegar í kirkjuna kom var ég settur niður milli mammanna innst í kirkjunni, skammt frá pabba, sem hafði haft fataskipti eins og vant var þegar hann var í svona húsi. Ekkert man ég hvað gerðist þarna annað en það að ókunna mamman strauk hönd mína í sífellu. Ég man enn dökk augun og milt og hlýtt augnaráð sem klappinu fylgdi.

Skömmu eftir messu kvöddu svartleita konan og bjartleiti karlinn mig. Hún vafði mig að sér. Um mig fór fagnaðarbylgja. Ég hjúfraði mig að henni. Hún þurrkaði af sér tár. Bjartleiti pabbinn stóð hjá og horfði fast á mig, sagði ekkert, kvaddi mig með því að þrýsta mér andartak þétt að sér og gefa mér snöggt, þéttingsfast klapp á bakið. Ég fann að svona átti að kveðja mann en ekki þetta sífellda kollklapp.

Ég var þreyttur um kvöldið en hvílíkur léttir að vera kominn heim úr þessari háskaför.