Stefán Helgason

Það var feimin og svolítið uppburðarlítil stelpa sem snemma sumars 1980 lagði land undir fót til Vopnafjarðar með kærastanum þar sem þau ætluðu að stofna heimili á loftinu hjá foreldrum hans. Ég hafði aldrei hitt verðandi tengdaforeldra en það kom fljótt í ljós að ekkert var að óttast og feimnin og kvíðinn hurfu eins og dögg fyrir sólu. Síðan höfum við átt fjölmargar stundir saman og minningarnar um þær eru dýrmætar.

Þegar ég kveð þig, Stebbi minn, er svo margs að minnast og margt að þakka. Efst í huga mér er þakklætið fyrir það að börnin mín fengu að eiga þig sem afa. Þau eru bæði og hafa alltaf verið mikil afabörn. Oddný Björg var ekki farin að ganga þegar hún var farin að þekkja hljóðið í bláa Skodanum og vissi að þegar hann renndi í stæðið þá var afi kominn í tíukaffið eða hádegismatinn. Þá sætti hún lagi og renndi sér á maganum undir öryggishliðið við stigann, var eldsnögg að láta sig renna niður og koma sér í afafang. Ef til vill náði hún líka smá bumbulúr. Þarna var grunnurinn lagður að fallegu og ástúðlegu sambandi þar sem báðir aðilar báru virðingu hvor fyrir öðrum þó stundum mætti ekki á milli sjá hvor réði ferðinni í það og það skiptið.

Þó að við værum flutt af loftinu þegar nafni þinn kom til sögunnar lærði hann líka fljótt að leita til afa þó lengra væri að fara og fékk sína bumbulúra og afaleiðsögn í gegnum lífið.

Margar yndisstundir höfum við fjölskyldan átt í sumarbústaðnum þar sem þið Odda bjugguð ykkur mikinn sælureit. Bústaðurinn var einmitt að byrja að rísa þegar ég flutti austur þannig að ég hef frá upphafi fylgst með draumnum þínum verða að veruleika, vaxa og dafna. Þar sem í fyrstu var smávegis birkikjarr er nú gróskumikill birkiskógur auk annarra tegunda. Þú varst ötull í trjáræktinni og alltaf varstu að vinna að einhverju í bústaðnum, byggja við, breyta, bæta og lagfæra. Hagnýtt gildi og hagræðing voru þar í fyrirrúmi þó við værum ekki alltaf sammála um fagurfræðina.

Þú varst félagslyndur, hafðir mikla kímnigáfu, sagðir skemmtilega frá og fórst með vísur, gerðir líka vísur en varst ekki mikið fyrir að flíka þeim. Sumar sögurnar voru hins vegar sagðar oft og sum þeirra orðatiltækja sem þér voru töm eru líka orðin mér töm í munni þó í fæstum tilvikum viti ég um uppruna þeirra.

Það var líka gaman að ferðast með þér. Þú varst duglegur að ferðast og hafðir yndi af ferðalögum, varst fróður um landið og söguna og hreifst af fegurð náttúrunnar. Ógleymanleg er ferð í Kverkfjöll fyrir ekki svo mörgum árum, þá bar hugurinn þig hálfa leið upp brattann fyrir ofan skálann, hitt fórstu á seiglunni.

Kæri tengdapabbi, það var gott að vera þér samferða, takk fyrir allt og allt.

Hann afi minn er farinn í friðinn. Þær eru dýrmætar allar minningarnar sem ég á eftir. Að fá að lúra á bumbunni hans. Að fá óteljandi „úbb“ þ.e.a.s. að vera lyft upp í stóra faðminn. Að fara í hárgreiðsluleik þar sem ég fékk að greiða „yfirgreiðsluna“ með vatni, sá leikur endaði þegar ég flækti löngu lokkana svo rækilega í greiðunni að amma þurfti að klippa þá lausa. Að gæða okkur saman á smjörköku við eldhúsborðið. Að verja sumardögum uppi í bústað, litlu paradísinni sem þið amma bjugguð ykkur uppi í Hofsárdal.

Hjá afa átti ég alltaf skjól og algjörlega skilyrðislausa ást þegar ég átti erfiða tíma sem unglingur. Það þurfti ekkert að tala, bara vera.

Hann kenndi mér svo margt. Hann kenndi mér á náttúruna, kunni ógrynni örnefna sem síuðust inn hjá mér. Hann kenndi mér virðingu og ekki síst glettni því hann var stríðinn á góðan hátt og við stríddum hvort öðru fram á síðasta dag. Hann vildi allt það besta fyrir mig og ég fyrir hann.

Takk fyrir samfylgdina, afi minn. Þín er saknað, þú ert elskaður.

Þín

Elsku afi.

Söknuður minn er mikill og hellast yfir mig minningar um bernsku mína sem ég var svo heppin að fá að deila stórum hluta af í firðinum fagra með þér og ömmu. Ég var fyrsta barnabarnið og bjó ég með foreldrum mínum hjá ykkur mín fyrstu ár, man ég eftir því að hafa farið út með afa á snjóþotu, rennt mér niður hallann í blómabeðinu hennar ömmu og afi passaði að ég lenti ekki á húsinu. Skipasund, mitt annað heimili, þangað sótti ég til ykkar öll sumur.

Ég ferðaðist með ykkur um landið, bæði í Vopnafirði og ferðafélagsferðum um landið. Man ég eftir því að hafa farið meðal annars á Hornstrandir og að Gullfossi. Ferðir okkar um Vopnafjarðarheiði þar sem þú fullur fróðleiks kenndir mér ýmislegt um landið, jurtir og dýralífið, við fórum og veiddum í vötnum en minnisstæðastur er nestispokinn sem aldrei vantaði í. Það var alltaf gott að borða og nóg til í búrinu hjá ykkur, ég komst sjaldnast upp með að vera gikkur en tókst ekki að læra af þér að borða eftirmat, kvöldmaturinn nægði mér, enda sleppi ég því aldrei að hafa kvöldmat.

Þú kenndir mér að borða hákarl og harðfisk í kjallaranum, tvö ein og ég varla komin með tennur þegar kennslustundirnar hófust. Enn þann dag í dag finnst mér hákarl og harðfiskur eðalsælgæti. Sumarbústaðurinn þar sem unnið var hörðum höndum fyrstu árin við að halda sauðfé frá gróðrinum, girðingavinna og uppbygging sem ég naut þess að taka þátt í með ykkur. Víðáttan mikil og margt að skoða fyrir unga telpu, eitt skiptið fór ég með þér og ömmu í gönguferð um hálsinn og þið stoppuðuð til að kanna heyskap hjá Þorbrandstaðafeðgum. Þá missti ég þolinmæðina og fór á undan ykkur upp hálsinn en var svo óheppin að stíga í dý og sökk alveg upp á læri, þú togaðir mig upp og veiddir stígvélið mitt upp úr dýinu. Þegar ég var búin að skipta um föt fórum við og settum spýtu í augað á dýinu svo ég færi ekki aftur í sömu ógöngurnar. Það sem eftir var sumars kallaðir þú mig Díönu, eftir Díönu Bretaprinsessu.

Þegar ég var orðin fullorðin vorum við alltaf velkomin, þó barnahópurinn stækkaði og yrði fyrirferðarmikill fann maður aldrei fyrir því, börnin nutu þess að fara með þér í sund og ferðirnar í sumarbústaðinn voru þeim dýrmætar. Hreindýraveiðar með þér verða okkur líka minnisstæðar þar sem þú varst vanur veiðimaður á yngri árum og aldrei kom maður að tómum kofunum hjá þér varðandi kennileiti eða staðsetningar á fjöllum. Nestispokinn sem þú útbjóst af mikilli alúð kom sér alltaf vel þegar búið var að fá góðan slatta af hreinu fjallalofti. Hvíldu í friði, elsku afi minn.

Þín,

Elsku afi.

Ég kveð þig með söknuði í hjarta en minningar um þig munu fylgja mér út lífið. Þegar ég var lítil og afi og amma komu norður í heimsókn til okkar var alltaf von á einhverju gotteríi frá afa. Það var hægt að fá að snyrta afa og setja spennur í hárið. Hann fékk lagningu á meðan hann horfði á fréttirnar. Að heimsækja afa og ömmu í fjörðinn fagra, húsið þeirra stóra sem alltaf var nóg pláss í og nægur matur fyrir alla var alltaf notalegt og mikill ævintýraljómi yfir því. Það var alltaf hægt að bralla ýmislegt. Það var hægt að setja á fót matsölustað í kjallaranum og fara í skólaleik uppi í einu af herbergjunum. Garðurinn stór og mikill og fjaran rétt hjá. Í sumarbústaðnum hans afa var hægt að leika í skóginum og ímyndunaraflið fékk lausan tauminn. Afi var mikill matmaður og það þurfti alltaf að koma og borða, morgunmatur, hádegismatur, kaffitími, kvöldmatur og kvöldkaffi. Hann var ekki mikið fyrir nýjungar og þurfti að hafa það í huga ef bjóða átti honum í mat. Þegar við komum með elsta barnið okkar í heimsókn og hann var að fá safa í glas sagði afi: „Gefðu barninu heldur mjólk, ekki þennan erlenda safa“, svo skóflaði hann skyri upp í barnið. Afi var mjög heimakær og fannst best að vera heima en hafði þó ferðast þónokkuð bæði erlendis og hér heima. Hann þekkti hvert einasta fjall og hverja á og var tilbúinn að fræða þá sem vildu hlusta.

Þegar ég var komin með mína eigin fjölskyldu og heimsótti afa og ömmu fórum við saman stuttar ferðir til fjalls og fjöru, svo var alltaf farið upp í bústað til að drekka kaffi og með því. Afi veiddi bæði lax og hreindýr. Einhvern tíma heyrði ég að hann hefði klifið Herðubreið og notað beltið sitt erfiðasta klifið. Hann fór daglega í sund og við dönsuðum saman við útskriftina mína úr framhaldsskóla milli þess sem hann tók kríur í sætinu sínu.

Hann var afi minn, mikill húmoristi, hlýr og breiður armurinn alltaf tilbúinn fyrir knús. Ég hugsa til þín með þakklæti, hlýju og ást þegar ég kveð þig hinstu kveðju, elsku afi minn.

Þín

Elsku afi.

Við kveðjum þig með sorg í hjarta, þökkum yndislegar samverustundir bæði á Vopnafirði og hér fyrir norðan. Hvíldu í friði, elsku afi okkar.

Þín

Nú er runnin upp sú stund að við kveðjum Stefán Helgason í Skipasundi. Stefán var einn níu systkina sem kennd eru við Hrappsstaði í Vopnafirði.

Stebbi eins og hann var ávallt kallaður er okkur mjög eftirminnilegur sem góður og glaðvær félagi. Ég sá hann aldrei skipta skapi, alltaf þessi ljúfi maður sem gaman var að vera með. Betri helmingur Stebba, eins og oft er sagt um góðan lífsförunaut, er Oddný Jóhannsdóttir, en Odda er systir móður minnar Vilborgar. Þessi tengsl urðu mér til mikillar gæfu þar sem ég átta ára drengur fór í Hrappsstaði í sveit hjá föður og systkinum Stebba. Hrappsstaðir urðu mér sem annað heimili til 16 ára aldurs. Í sveitinni lærði maður bæði til orðs og æðis með mjög góðu fólki þar sem Hrappar voru. Þar var maður manns gaman, sögur sagðar í bundnu sem óbundnu máli, lífsgátan krufin í vangaveltum og hláturmildi. Á þessum árum var stórbýlt á Hrappsstöðum og mikið umleikis. Stebbi valdi sér ekki búskapinn til viðurværis heldur var hann með vörubíl í vinnu fyrir Vegagerð og sveitunga sína. Sá oft og mikið um aðdrætti fyrir föður og systkini á Hrappsstöðum. Þó man ég eftir kúm í Skipasundi fyrir tíma mjólkurbúða í sveitinni. Mjólk varð að vera til fyrir drengi þeirra Oddu og Stebba, þá Helga, Rafn og Þormar. Nokkru fyrir 1970 lauk vörubílaútgerð Stebba og hann fór að vinna við vélaviðgerðir á verkstæði Kaupfélagsins og síðar við að pípuleggja fyrir sveitunga sína.

Flest lék í höndum hans og var hann aufúsugestur og vinmargur í sinni sveit. Þessi vinna hans gat svo af sér áhuga drengja þeirra á vélum og tækjum hvers konar.

Stefán missti móður sína ungur að aldri úr berklum. Í kjölfarið þurfti að tvístra systkinahópnum og hlutskipti Stebba var að fara í fóstur að Hofi til séra Jakobs Einarssonar og hans fjölskyldu. Stebbi tengdist þeirri fjölskyldu vel, þegar þessi tími í lífi hans bar á góma færðist ljómi yfir hann.

Ríkulega naut ég gestrisni og vináttu hjónanna í Skipasundi þegar ég og mín fjölskylda sóttum þau heim. Alltaf glaðværð og eitthvert ævintýri í bígerð, veiðitúrar eða göngur um fallega staði í sveitinni með vel útilátnu nesti úr eldhúsi Oddu.

Stebbi kynnti mig fyrir laxveiðiánum Hofsá og Selá sem og öðrum veiðistöðum, en hann var mikill áhugamaður um stangveiði. Og ekki má gleyma sundáhuga hans, þar fóru áhugamál okkar saman.

Stefán Helgason var mikill fjölskyldumaður og drengirnir fóru allir í nám en áhugi þeirra beindist að vélum og vinnu tengdri skipum, ýmist í vélstjórn eða smíði hvers konar. Líf þeirra hjóna var ekki áfallalaust, sorgin knúði dyra, yngsti sonurinn Þormar sem búsettur var með sinni konu á Langalandi í Danmörku og starfaði þar sem vélstjóri á skipi sem þjónaði borpöllum í Norðursjó lést úr veikindum langt um aldur fram.

En hvernig sem allt velkist í lífinu eru gleðistundirnar okkar dýrmætastar og þakklætið fyrir að vera Skipasundsfólkinu samferða, samúðarkveðja til Oddu og fjölskyldu frá okkur.