Bresturinn högg fyrir samfélagið

Ómar Garðarsson

Vestmannaeyjar

„Skilaboðin eru mjög skýr,“ sagði Sindri Viðarsson, formaður Útvegsbændafélags Vestmannaeyja og sviðsstjóri hjá Vinnslustöðinni, eftir fund í gær um stöðuna í Vestmannaeyjum í kjölfar loðnubrestsins í ár. „Horfum til framtíðar, aukum rannsóknir, reynum að minnka óvissu um það sem við erum að taka úr náttúrunni og skilja það betur. Búum líka til rekstrarhæft umhverfi fyrir fyrirtækin þannig að þau séu betur í stakk búin til að takast á við sveiflur í náttúrunni,“ sagði Sindri einnig.

Á fundinum kom fram að bresturinn er mikið fjárhagslegt högg fyrir samfélag eins og Vestmannaeyjar, fólkið, fyrirtækin og sveitarfélagið, sem eiga mikið undir loðnuveiðum og vinnslu loðnuafurða. Þingmönnum Suðurkjördæmis var sérstaklega boðið á fundinn og mættu Páll Magnússon, Ásmundur Friðriksson og Vilhjálmur Árnason frá Sjálfstæðisflokki og Karl Gauti Hjaltason frá Miðflokknum.

Áhrifanna strax farið að gæta

Sindri var meðal frummælenda á fundinum ásamt Írisi Róbertsdóttur, bæjarstjóra og Hrafni Sævaldssyni, nýsköpunar- og þrjóunarstjóra hjá Þekkingarsetri Vestmannaeyja. Hrafn sagði að höggið fyrir Vestmannaeyjar, sem hafa yfir að ráða um þriðjungi loðnukvótans, væri mikið og að áhrifanna væri strax farið að gæta. Benti hann á að sex skip hefðu stundað veiðarnar frá Vestmannaeyjum og eitt þeirra, Álsey VE í eigu Ísfélagsins, væri nú til sölu. „Sjómenn á þessum bátum standa uppi án atvinnu og uppsjávarfrystihúsin tvö í Vestmannaeyjum standa ónotuð í sjö til átta mánuði á árinu. Í fyrra gaf loðnan af sér 18 milljarða og sex í Vestmannaeyjum. Það verður því minna fjármagn í umferð og það tapa allir,“ sagði Hrafn.

Íris sagði að loðnubresturinn bitnaði á öllum Eyjamönnum. Bæjarsjóður verður af 4,2% útsvarstekna, 100 milljónum króna og hafnarsjóður af 8,3% sinna tekna, sem eru um 40 milljónir. „Svo kemur þetta við fjölda fólks, bæði beint og óbeint,“ sagði Íris. „Það eru um 200 manns sem vinna við vinnslu loðnunnar í landi og 85 sjómenn eru á loðnuskipunum. Þetta er mikið högg og það kemur ekkert í staðinn fyrir þetta fólk,“ sagði Íris.

Krefst Íris þess að gerð verði úttekt á áhrifum loðnubrestsins sem allir í Vestmannaeyjum finni fyrir með einum eða öðrum hætti. „Við þurfum ekki að endurskoða fjárhagsáætlun núna, reksturinn er á pari en hvort við þurfum að horfa á framkvæmdahliðina kemur í ljós þegar líður á árið,“ sagði Íris en fyrirhugaðar eru stórar framkvæmdir á vegum bæjarins, bygging slökkvistöðvar og íbúðir fyrir fatlaða.

„En það sem skiptir máli núna er að við beitum okkur fyrir því að unnin verði greining og skýrsla um áhrif loðnubrests á sveitarfélag eins og Vestmannaeyjar,“ sagði Íris að endingu.

Sindri kom víða við erindi sínu, og setti meðal annars fram kröfu um frekari rannsóknir og bætta samkeppnisstöðu fyrir greinina. „Þetta eru þættirnir sem munu hafa áhrif á okkur eftir fimm ár, tíu ár og fimmtíu ár,“ sagði Sindri. Benti hann á að ríkisstjórin gengi þvert á stjórnarsáttmálann um að auka samkeppnishæfni sjávarútvegs og að síðasta útspilið hefði verið hækkun á kolefnisgjaldi.

Sindri benti líka á hversu lítið er vitað um loðnu og göngur hennar. Brá hann upp frétt úr blaði frá 2001 þar sem sagt var frá árangurlausri loðnuleit. „Hvað gerðist þá?“ spurði Sindri og hélt áfram. „Eftir tíu daga storm kemur öll loðnan upp í Víkurálnum fyrir vestan og það er gefinn út kvóti upp á milljón tonn. Árið 2015 fannst lítið en haldið var áfram að leita. Það voru leyfð 160 þúsund tonn og útflutningsverðmæti 15 milljarðar og þar af fimm milljarðar til Vestmannaeyja.“