Helga Aradóttir

Ég minnist tengdamóður minnar með miklum hlýhug. Þegar ég kynntist henni var hún orðin 67 ára gömul, nýlega orðin ekkja og hætt að vinna sem lyfjafræðingur. Hún nýtti flestar stundir í fallega garðinum sínum í Dynskógum enda ástríðufullur garðyrkjuáhugamaður. Það var langlíklegast að finna hana þar milli runna að reyta arfa þegar komið var í heimsókn og þótt sjónin dapraðist verulega næstu árin á eftir þá var eins og hún hefði sérstakan skynjara til þess að greina illgresi frá öðrum jurtum.

Helga var kappsöm í flestu sem hún tók sér fyrir hendur og hafði metnað. Metnaðurinn náði líka yfir í spilamennsku og leiki þar sem hún dró ekki af sér og vakti það oft mikla kátínu hjá barnabörnunum, sérstaklega þegar hún svaraði spurningum fyrir „hitt liðið“ í spurningaspilum.

Helga var duglega að ferðast meðan heilsan leyfði og tók virkan þátt í félagsstarfi blindrafélagsins. Eitt sinn fór hún með blindrafélaginu í minigolf og kom heim með verðlaunaskjal fyrir að hafa farið holu í höggi.

Helga var vel lesin og fróð um ýmsa hluti og eftir að hún komst upp á lagið með að hlusta á hljóðbækur og líkamleg heilsa var ekki eins góð veitti það henni mikla ánægju að geta hlustað á hljóðbækur og var það óþrjótandi umræðuefni.

Helga hafði gaman af því að segja sögur og þar bar hæst sögur frá því hún var í Danmörku og Svíþjóð meðan Eggert var þar í sérnámi. Hún sagði það hafa verið hennar bestu ár. Einnig rifjaði hún stundum upp atvik frá Borgarfirði eystra og Seyðisfirði þar sem Eggert vann á námsárunum. Skagafjörðurinn skipaði þó alltaf mjög stóran sess í hennar lífi og lifnaði yfir henni við að rifja upp gamlar minningar þaðan.

Helga var fædd í Skagafirðinum í apótekinu á Sauðárkróki þar sem fjölskyldan bjó á efri hæðinni. Hún sagði stundum að líklega hefði hún tengst apóteki og lyfjum strax þá en hún lærði síðar lyfjafræði og vann í apóteki Austurbæjar frá 1970 og fram til 1992. Fjölskyldan flutti til Reykjavíkur þegar Helga var þriggja ára.

Helga gekk í MR og varð stúdent. Sumarið eftir stúdentsprófið fór Helga til Bolungarvíkur að hjálpa frændfólki sínu þar. Þangað kom einnig ungur maður með stúdentshúfu til þess að mála skip. Þau hittust á balli stuttu síðar og var það upphafið að kynnum þeirra Eggerts. Um haustið hafði hann boðið henni í bíó og var það í fyrsta skipti sem Helga fór í níu bíó. Þetta var dýramynd og Helga sofnaði. Engu að síður leiddu þessi kynni til hjónabands 1949 sem varði þar til Eggert lést 1992.

Helga á eftirlifandi systur, Guðríði Katrínu sem er ári yngri og hefur alla tíð verið mjög náið og gott samband þeirra á milli. Helga frétti að hún ætti hálfsystur, Guðrúnu Gunnarsdóttur, þegar hún var á síðasta árinu í MR. Hún kynntist henni nokkru síðar og með þeim tókst góð vinátta. Guðrún lést 2010.

Heilsu Helgu fór hrakandi ásamt því að sjónin varð mjög döpur og síðustu fjögur árin dvaldi hún á Hrafnistu þar sem hún lést 10. mars.

Ég þakka fyrir góð og gefandi kynni, minningarnar eiga eftir að hlýja um ókomna tíð.

Ég minnist ömmu minnar sem konunnar sem kenndi mér að bera virðingu fyrir handverki og textíl og þykja vænt um hluti sem eiga sér sögu.

Hún kenndi mér sköpun á sinn hátt og var skapandi í leik með okkur krökkunum. Skuggamyndir á vegg, hálsmen úr tölum sem átti svo að taka í sundur svo hægt væri að búa til aðra útgáfu næst. Minn fyrsti krosssaumur. Að skoða með henni Hug og hönd og myndlistarbækur voru mér dýrmætar stundir sem víkkuðu sjóndeildarhringinn, án þess að ég vissi af því þá.

Hún kenndi mér að þekkja plöntur og reyta arfa. Apablóm og hádegisblóm voru mín uppáhalds.

Í Dynskógunum fyrir 8 ára aldur fékk ég bitlausan hníf til að fjarlægja mosann sem myndaðist á milli hellusteinanna í garðinum, mér þótti það ágætt starf.

Amma missti sjónina, fyrst hægt, svo hratt, en samt var eins og hún sæi alltaf eitthvað. Hún var virkur meðlimur í Blindrafélaginu, fór hvergi til að dvelja yfir nótt án hljóðbókanna sinna og stækkunarglerið fylgdi henni hvert sem var. Það var alltaf notað, þó að stundum hjálpaði það ekki mikið, en það sýndi vel að hún vildi gera sitt besta til að skilja og vita.

Ég bjó í útlöndum seinustu sex ár ævi hennar en heimsótti hana alltaf þegar ég kom heim. Fyrir lokaverkefnið mitt í grunnnáminu fléttaði ég í verkefnið sögurnar hennar og textílinn sem aðrir höfðu búið til og hún safnað saman. Við áttum þá góðar stundir saman þar sem við fórum aftur í tímann og hún notaði þau skynfæri sem hún hafði. Snertingin vakti minningar og sögur, persónur og slúður, sögur sem enduðu oft með, en þú segir þetta ekki nokkrum manni!

Margar sagnanna hafði ég heyrt áður en það skipti engu máli, við áttum eitthvað sérstakt saman.

Ég var svo heppin að hafa átt ömmu í öll þessi ár sem var alltaf tilbúin að taka á móti mér, hlusta, hlýja kaldar hendur, segja sögur, hafa áhyggjur af öllu og að sjálfsögðu alltaf að gefa mér nammi.

Fyrstu minningarnar mínar um hana eru úr Dynskógunum þar sem hún var yfirleitt með andlitið ofan í plöntunum, að kenna mér nöfnin á þeim og jafnvel handtökin í að reyta arfa. Einnig hvíta kisustyttan inni á baði sem ég hélt svo mikið upp á og hún gaf mér seinna í afmælisgjöf. Sjónleysið fór að hrjá hana fljótt eftir að hún flutti í Árskógana en henni tókst að sjá ólíklegustu hluti sem maður reyndi að fela. Hún var dugleg við að fá okkur krakkana til að aðstoða sig og þá voru búðarferðirnar í Nettó oft mjög skrautlegar þar sem hún var vopnuð stækkunarglerinu til að skoða hálfa eða alla búðina. Verðlaunin fyrir þessar ferðir voru yfirleitt frosin pítsa í kvöldmatinn og ísblóm í eftirmat.

Hún æfði handbolta á yngri árum og talaði oft um glæstan íþróttaferilinn með KR og viðurnefnið sem hún fékk – þessi litla freka með flétturnar. Enda var hún alltaf með bein í nefinu og vildi meina að ég hefði erft frekjuna frá henni, þótt við sammæltumst um að þetta kallaðist ákveðni.

Hún hafði sérstakt lag á að rifja upp gamla tíma og segja sögur úr fortíðinni. Það var áberandi undir það síðasta þegar hún var sjálf farin í tímaflakk um víðan völl sem veitti henni mikla gleði þótt hún væri orðin heilsulaus.

Eftir að ég flutti heim frá Svalbarða var ég mikið hjá henni og finnst dýrmætt að eiga þær minningar. Yfirleitt enduðu heimsóknirnar á því að hún sagði mér að halda áfram að vera dugleg og fara varlega.

Ég minnist hennar með mikilli hlýju og minningin mun varðveitast í öllum sögunum sem hún sagði mér og í fallegu mununum sem henni sjálfri þótti svo vænt um.

Amma passaði upp á mig þegar ég var lítill. Hún gaf mér kleinur og kókómjólk og spilaði við mig domino og löngu vitleysu. Hún var hugmyndarík í leik og sagði skemmtilegar sögur.

Á seinni árum vorum við farin að passa upp á hvort annað. Ég heimsótti hana í Árskógum þar sem ég las fyrir hana upphátt úr skólabókum en þá var hún var orðin of sjóndöpur til að spila við mig domino. Ég minnist samverunnar af miklum hlýhug því amma var bæði ráðagóð og sagði skemmtilegar sögur. Vináttan sem óx með okkur var falleg og sönn.

Þegar hún var heilsulaus og úrill var henni tamt að segja að hún væri orðin óttalega vitlaus. Þannig myndi ég aldrei lýsa henni, enda var þetta hennar leið til að hafa húmor fyrir lífinu.

Þrátt fyrir heilsuleysi síðustu árin er hún ein hraustasta manneskja sem ég hef kynnst. Hún mætti lífinu af seiglu og af miklum húmor og það var alltaf stutt í hlátur. Hvort sem við hittumst í bjór og horfðum saman á Útsvar eða ég hringdi í hana frá Danmörku. Ég er leiður yfir því að fá aldrei að hlæja með ömmu framar en jafnframt glaður að hafa fengið að hlæja með henni síðustu 25 árin.

Hún brosti blíðlega og tók alltaf vel á móti okkur með hlýjan faðminn. Helga móðursystir okkar sem við kölluðum ávallt Helgu mömmu var áhugasöm um líf okkar og tilveru. Hún stóð okkur nærri og fallegt heimili hennar og Eggerts eiginmanns hennar, Edda pabba, var alltaf opið fyrir fyrirferðarmiklum skellibjöllum og systradætrum. Þau bæði voru stór hluti af lífi okkar.

Þegar Helga er nú farin til síns heittelskaða Eggerts verða ákveðin kaflaskil sem kalla fram þakklæti yfir því að hafa átt gott samferðafólk í gegnum tíðina.

Minningar okkar með Helgu mömmu eru fjölbreyttar, allt frá ævintýraljóma fyrstu áranna okkar á Þurá í Ölfusi yfir í jóladagsboðin með hinni margrómuðu sænsku jólaskinku, fyrst í Karfavogi og síðan Dynskógum. Allt sem Helga mamma kom nærri var fallega hannað og skreytt. Hún kláraði stærðfræðideild MR árið 1945 og lagði síðar stund á lyfjafræði í Háskóla Íslands. Vann lengi hjá Reykjavíkurapóteki, síðar Austurbæjarapóteki og kynnti okkur fyrir dásemdum apótekaralakríss og saltpillna. Ekki hefði það þó komið okkur á óvart að leið hennar í dag hefði legið í gegnum arkitektúr eða aðrar þær greinar þar sem sköpunarkraftur hennar hefði notið sín enn betur.

Hún var útsjónarsöm og mikill fagurkeri. Var einnig áhugamanneskja um garðrækt eins og afi Ari enda garðar hennar og Edda pabba í gegnum tíðina fallegur vitnisburður þar um.

Helga mamma var íþróttamanneskja, spilaði handbolta og stakk alla af í spretthlaupum. Hún var í sveit nokkur sumur í Álftagerði og ljómaði öll þegar Skagafjörðinn ástsæla bar á góma eða Álftagerðisbræður hófu sína raust. Mest brosti hún og jafnvel roðnaði þegar Eddi pabbi var nærri. Eins og hún væri jafn skotin í honum og á fyrsta degi. Þau kynntust á Flateyri árið sem þau urðu stúdentar og fluttu síðan til útlanda þegar Eddi pabbi hóf nám í læknisfræði. Bjuggu þau fyrst í Danmörku og síðar í Svíþjóð þegar framhaldsnámið tók við.

Helga naut þess að ferðast með Edda pabba og hafði gaman af því að segja okkur frá margs konar upplifun frá ferðalögum sínum.

Þau eignuðust fimm börn en þrjú þeirra komust á legg, þau Anna Vigdís, Sveinn og Ari. Helga mamma var stolt af sínu fólki og fylgdist vel með því hvernig lífið færði hvert og eitt þeirra áfram.

Mamma og Helga voru tvær alsysturnar og einungis ár á milli þeirra. Þær voru afar nánar alla tíð sem nú spannar hátt á tíunda tug ára. Vart leið sá dagur sem þær systur heyrðu ekki hvor í annarri. Það þurfti jú að fara yfir sviðið, ræða fjölskylduna, menninguna, pólitíkina, lífið og tilveruna.

Það er einhvern veginn eins og orðið systrakærleikur hafi verið búið til um þær systur. Samband þeirra var inntak þess orðs og til eftirbreytni fyrir okkur öll. Við systur erum einnig minningunni ríkari um manneskju sem auðgaði líf okkar á svo margvíslegan hátt og gerði það skemmtilegra. Fyrir þessa gifturíku samfylgd viljum við þakka.

Elsku Önnu, Svenna og Ara, ásamt öðrum afkomendum Helgu mömmu sendum við hlýjar samúðarkveðjur.

Megi hið eilífa ljós lýsa Helgu Aradóttur.