Loðnan ætti vonandi að koma aftur í lögsöguna fljótlega.
Loðnan ætti vonandi að koma aftur í lögsöguna fljótlega.
Hoffell leggst að bryggju eftir síðasta túrinn í hrognatöku í mars í fyrra.
Mynd úr safni sýnir nýjan þurrkara sem settur var upp í Loðnuvinnslunni fyrir fjórum árum.
[ Smellið til að sjá stærri mynd ]
Þó loðnubrestur hafi orðið í ár má ætla að loðnan birtist fljótlega á ný, líkt og hún hefur áður gert. Vísbendingar eru um að loðnustofninn verði sterkari eftir tvö ár en þangað til gæti verið mikið álag á rekstri útgerða sem reiða sig á loðnuna

Ásgeir Ingvarsson

ai@mbl.is

Eft ir langa leit varð ljóst að í íslensku lögsögunni var ekki næga loðnu að finna til að hægt væri að gefa út kvóta. Um þungan skell er að ræða fyrir sjávarútveginn og áætlar Friðrik Mar Guðmundsson að greinin fari á mis við mikil verðmæti. Segir hann að undanfarin ár hafi loðnuvertíðin gefið um 20 milljarða króna á hverju ári í útflutningsverðmæti.

Friðrik er framkvæmdastjóri Loðnuvinnslunar Fáskrúðsfirði og myndaði loðnan um það bil fjórðung af tekjum félagsins á síðasta ári. „Við tókum á móti um 30.000 tonnum í fyrra og bjuggum til vörur fyrir 2,7 milljarða króna. Bæði er loðnubresturinn áfall fyrir reksturinn, en honum fylgir líka tjón fyrir hafnarsjóð og íbúana á svæðinu enda veruleg uppgrip sem fylgja loðnuvinnslunni.“

Vitum ekki mikið um loðnuna

Erfitt er að segja til um með vissu hvað það er sem veldur hvarfi loðnunnar. Friðrik segir þetta ekki í fyrsta skiptið sem loðnan færir sig um set. „Vísindamennirnir leggja sig alla fram en eftir sem áður vitum við ekki mikið um þessa tegund, enda heldur hún sig á stóru hafsvæði og ekki auðvelt að rannsaka hana. Þá er lífshlaup loðnunnar skammt, aðeins þrjú til fjögur ár.“

Ein sennilegasta skýringin á fjarveru loðnunnar er að breytingar á hitastigi eða hitaskilum í sjó valdi því að stofninn hafi fært sig um set. „Við höfum ástæðu til að telja að loðnustofninn snúi aftur og sjáum það t.d. á línuveiðum að loðna er farin að koma inn á línuveiðisvæði, því þegar loðna er á svæðinu hættir fiskurinn að taka línuna. Virðist hrygningin núna hafa verið ágæt og ættum við að geta notið góðs af á þarnæstu vertíð.“

Ekki verður hægt að brúa bilið með veiðum á alþjóðlegum hafsvæðum, s.s. í Barentshafi. „Á síðasta ári keyptum við svolítið af loðnu þaðan í hrognatöku en núna er líka búið að leggja á bann við loðnuveiðum þar,“ útskýrir Friðrik.

70 tonn á klukkustund

Loðnuvinnslan leggur áherslu á að framleiða hágæðaafurð úr þeirri loðnu sem berst til vinnslunnar. Er loðnan ýmist fryst heil með hrognum, og seld þannig til kaupenda í Japan, eða hrognin tekin úr fiskinum eftir kúnstarinnar reglum og afgangurinn af fiskinum látinn í bræðslu. Afköstin eru mikil og þegar mest lætur renna 70 tonn af loðnu í gegnum skurðvélar Loðnuvinnslunnar á hverri klukkustund.

Þó loðnubresturinn setji strik í reikninginn hjá Loðnuvinnslunni þá segir Friðrik hægt að halda sjó með öðrum tegundum. Þannig hafi komið sér vel að kolmunnatímabilið byrjaði snemma og bolfiskveiðar hafi gengið vel. Breytingar á gengi krónunnar hafa líka verið hagfelldar útflutningsgreinum. „Við þurfum ekki að grípa til neinna róttækra aðgerða en fyrirtæki sem eiga meira undir loðnunni eru misvel undir það búin að mæta því mikla áfalli sem loðnubresturinn er,“ segir hann.

Möguleg áhrif hvalsins

Friðrik bendir á að uppgangur hvalastofna kunni líka að hafa áhrif á loðnustofninn. „Hvalastofnar hafa stækkað mjög mikið og áætla sumir vísindamenn að hvaltegundir eins og hnúfubakur éti í kringum tonn af loðnu á dag. Á síðasta ári voru leyfðar veiðar á 285.000 tonnum af loðnu, en á sama tíma má áætla að hvalurinn éti milljónir tonna,“ segir Friðrik og kveðst ekki óttast að ef settur verði aukinn kraftur í hvalveiðar geti það t.d. skaðað viðskiptahagsmuni bolfiskútgerða. „Það gengur ekki að hvalurinn éti okkur út á gaddinn.“