Þriðji orkupakkinn er farinn að valda verulegum titringi í stjórnmálunum, bæði innan Sjálfstæðisflokksins og víðar. Það er sá flokkur sem helst hefur staðið í vegi fyrir gildistöku nýju stjórnarskrárinnar sl. sjö ár. Spurningin er hvort stuðningsmenn flokksins, sem helst óttast áhrif og afleiðingar þriðja orkupakkans, þurfi ekki að endurskoða afstöðu sína í stjórnarskrármálinu.
Skýrt er kveðið á um það í nýju stjórnarskránni að ef Alþingi samþykki fullgildingu samnings sem felur í sér framsal ríkisvalds til alþjóðlegra stofnana, skuli ákvörðunin borin undir þjóðaratkvæði til samþykktar eða synjunar og að niðurstaðan yrði bindandi. Einnig gætu tíu af hundraði kjósenda krafist þjóðaratkvæðagreiðslu um lög sem Alþingi hefur samþykkt ef vafi léki á um hvort þriðji orkupakkinn heyri undir grein um framsal ríkisvalds.
Síðast en ekki síst stendur skýrt og greinilega í nýju stjórnarskránni að auðlindir í náttúru Íslands, sem ekki eru í einkaeigu, séu sameiginleg og ævarandi eign þjóðarinnar. Enginn geti fengið auðlindirnar eða réttindi tengd þeim til eignar eða varanlegra afnota og aldrei mætti selja þær eða veðsetja. Við nýtingu auðlindanna skuli hafa sjálfbæra þróun og almannahag að leiðarljósi en stjórnvöld beri ábyrgð á vernd auðlindanna ásamt þeim sem fá þær til hagnýtingar. Leyfi til afnota eða hagnýtingar yrðu veitt á grundvelli laga gegn fullu gjaldi og einungis til hóflegs tíma í senn.
Gildandi stjórnarskrá, sem er í veigamiklum atriðum óbreytt frá árinu 1874, segir ekkert um samninga við önnur ríki annað en að þjóðhöfðinginn geri þá. Þó svo að forseti Íslands hitti Pútín og ýmsa merkismenn að máli þá gerir hann enga slíka samninga sjálfur hvað svo sem síðar verður. Í gildandi stjórnarskrá er heldur ekki neitt ákvæði um þjóðaratkvæðagreiðslur að frumkvæði kjósenda og hvergi minnst einu orði á auðlindir eða náttúru Íslands. Það munar um minna.
Höfundur er í stjórn Stjórnarskrárfélagsins.
Til baka
Leita í greinasafni
Prenta grein
