Segir gerræði fara vaxandi

París. AFP. | Liao Yiwu hefur fengið viðurnefnið Solsjenitsín Kína vegna andófsskrifa sinna. Hann er þeirrar hyggju að „öllum heiminum stafi ógn“ af Kína og rakti viðhorf sín í samtali við fréttaveituna AFP.

Liao var settur í fangelsi fyrir að skrifa ljóð, sem bar yfirskriftina „Fjöldamorð“, um mótmælin á Torgi hins himneska friðar. Hann telur að það væri betra fyrir mannkyn ef efnahagsrisinn skipti sér upp.

„Draumur minn er að Kína verði skipt upp í um 10 lönd eða svo,“ sagði hann í tilefni af útkomu nýjustu bókar sinnar, Byssukúlur og ópíum , á frönsku. „Ástæðan er sú að í dag stafar öllum heiminum ógn af Kína.“

Í bókinni, sem hefur verið bönnuð í Kína eins og önnur skrif höfundar, eru sagðar sögur tuga fórnarlamba blóðbaðsins á Torgi hins himneska friðar þegar hermenn myrtu fjölda mótmælenda í Peking árið 1989.

Í Kína er með öllu bannað að tala um blóðsúthellingarnar, sem einnig eru kenndar við 4. júní.

„Það er mér ekki ofarlega í huga að snúa aftur til Kína,“ segir Liao, sem hefur búið í útlegð í Berlín frá 2011. „Ég myndi vilja fara til fæðingarslóða minna í Sichuan – þegar það fær sjálfstæði. Þá myndi ég með ánægju snúa aftur.“

Liao er sextugur að aldri. Hann er skáld og tónlistarmaður. Hann hefur einnig fjallað um líf fátækra í Kína. Hann var pyntaður í fangelsi að því er mannréttindasamtök hafa greint frá og eftir að hann var látinn laus sætti hann ofsóknum lögreglu. Hann sagði AFP að hann væri mjög svartsýnn á framtíð Kína undir stjórn Xi Jinpings forseta, sem yrði sífellt gerræðislegri í stjórnarháttum.

„Fyrir þrjátíu árum héldum við að þróunin yrði í átt til lýðræðis. Nú snýst allt um að maka krókinn,“ segir hann.

„Öll vestrænu ríkin, sem gagnrýndu Kína eftir fjöldamorðin, keppa nú hvert við annað um að eiga viðskipti við böðlana jafnvel þótt þeir haldi áfram að handtaka fólk og drepa.“

Hann talaði háðslega um þá staðreynd að dóttir Xi Jinpings hefði lært við Harvard-háskóla ásamt börnum annarra leiðtoga í kommúnistaflokknum. „Meira að segja hjákonur leiðtoganna fá námsstyrk,“ sagði hann, til að læra við bandaríska háskólann.

Barátta fyrir sannleikanum

„Þeir sem eru ósáttir eru settir til hliðar en þeir sem vilja græða peninga án þess að gagnrýna flokkinn geta gert það sem þeir vilja,“ sagði hann.

Liao telur að hvað sem öðru líði hafi Torg hins himneska friðar verið tímamótaviðburður í kínverskri samtímasögu. „Fyrir mig eins og alla Kínverja voru þetta straumhvörf,“ sagði hann.

„Þú mátt ekki nefna fjöldamorðin í Kína, það er bannað. Mín barátta er að koma sannleikanum um það sem gerðist til skila til eins margra manna og ég get.“

Hann sagði að þremur áratugum síðar „vitum við ekki enn nákvæmlega fjölda fórnarlambanna“.

Mannréttindasamtök telja að á milli 2.600 og 3.000 manns hafi látið lífið eftir að 200.000 hermenn voru sendir til að umkringja höfuðborg Kína.

Í skeytum bresku utanríkisþjónustunnar sem voru birt 2017 kemur fram að fyrst á eftir hafi verið talið að um 10.000 manns hefðu fallið.

„Hópurinn mæður Torgs hins himneska friðar hefur birt 202 nöfn, en við vitum að það voru miklu fleiri,“ sagði Liao.

Ungur maður tók sér stöðu fyrir framan skriðdreka og varð að tákni hinna friðsamlegu mótmæla. „Við vitum ekki einu sinni nafn hans eða örlög,“ bætti hann við.

„Vestrænir fjölmiðlar gáfu honum nafnið Wang Weilin, en það var búið til. Við vitum ekkert um hann þótt hann sé tákn milljóna manna, sem voru á móti harðstjórninni 4. júní,“ sagði Liao.

Bókinni Vitnisburðir eftir Liao um tíma hans í fangelsi í Kína hefur verið líkt við Gúlag-eyjaklasann eftir Alexander Solsjenitsín og hún hlaut mikið lof hjá Liu Xiaobo, kínverska andófsmanninum, sem hlaut friðarverðlaun Nóbels og lést árið 2017 eftir að hafa setið í fangelsi árum saman.

Landamæri og landakröfur eru ákaflega viðkvæm mál í Kína og hugmyndir um að skipta landinu upp eru líklegar til þess að vekja hörð viðbrögð.

Í fyrra gagnrýndu kínversk stjórnvöld hótelkeðjuna Marriot harðlega fyrir að skrá Taívan – ásamt Tíbet og Hong Kong – sem sérstök lönd. Kínverjar líta á þau sem landsvæði á sínu valdi.

Í maí bað bandaríska fataverslunarkeðjan Gap kínversk stjórnvöld afsökunar vegna stuttermabols sem sýndi kínverska meginlandið, en ekki Taívan. Kínverjar viðurkenna ekki lýðveldið Taívan og telja það uppreisnarhérað sem bíði þess að sameinast meginlandinu að nýju.