Herdís Tryggvadóttir fæddist 29. janúar 1928. Hún lést 15. ágúst 2019.

Útför hennar fór fram 23. ágúst 2019.

Móðursystir mín, Herdís Tryggvadóttir, gekk alltaf undir gælunafninu Heddí frænka hjá okkur börnum Rannveigar, systur hennar. Systurnar voru fjórar, Hanna, Ranna, Heddí og Anna, auk elsta bróðurins Páls. Það var rúmt ár á milli móður okkar og Heddíar, og ákaflega kært með þeim systrum. Stóra systirin Ranna fylgdi Heddí, litlu systur, fram á nóttunni með glöðu geði og þegar þær áttu að fá nýja svefnbekki um 9-10 ára aldurinn var fenginn tvíbreiður bekkur handa þessum samrýndu systrum. Seinna á lífsleiðinni, fráskildar konur með stóran barnahóp, styrktu þær áfram hvor aðra með ráðum og dáð. Það er minnisstætt þegar Heddí taldi ekki eftir sér að hafa okkur systkinin í gistingu í Grænásnum í um vikutíma eitt sumarið – við fimm bættust við hennar fjögur – en allt gekk vel. Fjögur systkini í hvorum hóp áttu sér jafnaldra í hinum systkinahópnum, og öll þekktumst við mjög vel.

Heddí frænku var gefin létta lundin sem hafði einkennt móðurömmu okkar, Herdísi Ásgeirsdóttur. Þeirrar lyndiseinkunnar frænku okkar nutu allir sem í kringum hana voru, því hún var einkar lagin við að gleðja aðra. Það var aldrei falskur tónn í hrósinu sem hún var örlát á. Hennar eigin uppspretta gleðinnar var einlæg trú, sem hún lærði af móður sinni og naut alla ævi.

Glettnin var aldrei langt undan hjá Heddí. Skemmtilegar athugasemdir gátu náð manni fljótt niður á jörðina. Í einu stórafmæli mínu tók ég svo til orða að mér fyndist ég alls ekki orðin gömul, og benti á hressar móður- og föðursystur því til sönnunar. Heddí spurði mig kímin hvort henni hefði bara verið boðið til þess að sýna hversu ungt afmælisbarnið væri miðað við hana.

Hún náði einnig vel til næstu kynslóðar á eftir. Börnin mín minnast jákvæðninnar og smitandi gleði, og stinga upp á „hrósdegi“ í minningu hennar.

Þegar Rannveig móðir mín dó fyrir fjórum árum hafði Heddí frænka á orði að nú yrði gleði í himnaríki. Mér finnst gott að minnast þeirra orða nú þegar Heddí frænka er öll. Það ríkir ábyggilega gleði og kátína í himnaríki þegar lífskúnstnerinn Herdís Tryggvadóttir bætist þar í hópinn.

Innilegar samúðarkveðjur til Herdísar, Þorsteins, Sigríðar og Ófeigs og fjölskyldna þeirra, svo og Kötlu Margrétar og allra ættingja og vina. Góð kona er gengin.

Eva Hallvarðsdóttir.

Orð mega sín lítils þegar elsku Heddí frænka, eins og hún var ávallt kölluð, er kvödd. Brosið hennar fallega sem lýsti upp umhverfið, dillandi hláturinn, glettnin og sú mikla væntumþykja sem hún sýndi alla tíð var einstök og ég er mjög þakklát fyrir það. Hitti ég hana var eins víst að ég væri ausin lofi – ég væri alltaf að fríkka og liti svo vel út. Hvernig þetta myndi eiginlega enda! Maður einhvern veginn efldist allur því ekki var annað hægt en að trúa henni örstutta stund, og síðan var hlegið.

Hún sýndi væntumþykju með spurningum um það hvernig öllum liði og hvort ekki væri allt gott að frétta. Ef einhver átti erfitt bað hún fyrir viðkomandi, en trú hennar var sterk alla tíð. Hún fylgdist grannt með og spurði frétta. Þegar henni voru sagðar jákvæðar fréttir samgladdist hún á þann hátt að einlægnin skein í gegn og maður trúði því að allt færi á besta veg.

Ég er henni óendanlega þakklát fyrir hjálpsemina sem hún sýndi mér þegar ég glímdi við veikindi mánuðum saman. Óbeðin kom hún daglega til mín og hjálpaði með börnin.

Heddí var mér sem önnur móðir en mikill samgangur var milli þeirra systra Heddíjar og Rönnu þegar barnahópurinn var ungur. Ég dvaldi talsvert hjá henni á æskuárum og á góðar minningar frá Grænásnum og Garðaflötinni.

Umhyggja hennar var mikil og sem dæmi um það var okkur Siggu dóttur hennar ekki hleypt út í sundbol á góðviðrisdögum nema vera í lopaundirfötum. Það mátti ekki slá að okkur.

Hún mátti ekkert aumt sjá og dýr áttu sér ávallt griðastað hjá henni líkt og villikisurnar sem fengu skjól og mat undir útitröppunum. Hún var svo mikill dýravinur að hún lét ekki kjöt inn fyrir varir sínar frá því hún var ung.

Þegar ég kveð elsku frænku mína ætla ég að gera orðin sem hún lét falla við dánarbeð kærrar systur sinnar að mínum: „Ég samgleðst elsku Rönnu minni því ég er svo þakklát fyrir að hún fékk loksins að kveðja.“ Nú eru þær systur sameinaðar að nýju á góðum stað.

Rannveig Hallvarðsdóttir.

Orð virðast fátækleg þegar ég reyni að skrifa örfáar línur til að lýsa uppáhaldsfrænku minni henni Heddý, konu sem var holdgervingur þess að lifa guðlegu lífi; lífi samkenndar, skilnings, kærleika og ómælds hláturs. Þar sem ég ólst upp í Bandaríkjunum þá voru heimsóknir mínar fátíðari en ella en þær höfðu engu minni áhrif en hefði ég búið á Íslandi. Það skipti engu máli hversu oft ég bað hana að elda handa mér fiskibollur, uppáhaldsrétt barnæsku minnar, þá brosti hún bara og var óðara rokin inn í eldhúsið. Gómsætir réttir og dásamlegar kökur voru gerð af sama barmafulla og skilyrðislausa kærleika og allt annað sem hún tók sér fyrir hendur. Ég var alltaf full eftirvæntingar þegar ég var á leið í heimsókn til hennar, og ég fór þaðan með þá tilfinningu að vera elskuð, lífsglöð og með bros á vör. Og við Heddý vil ég segja þetta: Ég get ekki þakkað þér nógsamlega fyrir allt sem þú gerðir fyrir mig, en mest þakka ég þér fyrir það sem þú hafðir ekki hugmynd um að hafa gert. Endalausar sögur af föður mínum sem lést árið 1983 hafa hjálpað mér að að halda minningu hans lifandi, bæði í hug og hjarta. Þú varst fyrirmynd í samkennd, gjafmildi og mikilvægi hláturmildi sem hefur ævinlega hjálpað mér að minna sjálfa mig á hvað raunverulega skiptir máli í lífinu. Sterk trú þín hefur verið mér innblástur og öllum í kringum þig til eftirbreytni, og ég finn til friðar í hjartanu vitandi að þú ert í örmum Guðs núna, í eilífri sælu og hlæjandi á himni.

Mér hefur lærst að fólk mun gleyma því sem þú sagðir, fólk mun gleyma því sem þú gerðir, en fólk mun aldrei gleyma hvernig þú lést því líða.

(Maya Angelou)

Mary Beth Loftus.

Ég minnist vinkonu minnar Herdísar Tryggvadóttur sem ég hef þekkt frá barnæsku úr Kópavoginum.

Þegar við vorum litlar stelpur lékum við okkur við Kópavogslækinn ásamt Rannveigu systur Herdísar sem var vinkona mín alla tíð. Þar busluðum við þrjár saman í læknum sem þá var tær í sveitinni. Á þessum árum var Kópavogurinn alvöru sveit, börn voru gjarnan send í sveit í Kópavoginn á sumrin. Foreldrar okkar voru þarna með sumarbústaði og áttum við Herdís og Rannveig þarna góðar stundir. Þar voru berjalautirnar upp um alla móa og lækurinn tær. Á sumrin var heyskapur á bæjunum Fífuhvammi, Digranesi og einnig á bænum Breiðholti sem var aðeins lengra frá okkur.

Þórunn var bóndi á Fífuhvammi og átti hún þrjá syni og eina dóttur. Einn þeirra, Guðmundur, var mjög mikið ljúfmenni og var mikill vinur allra barna í dalnum. Hann var ávallt að passa upp á að börnin færu sér ekki að voða í læknum, berjamó eða hvar þau voru niðurkomin í sveitinni. Herdís sagði mér að hjúkrunarfræðingurinn sem bjó um hann eftir andlátið hefði sagt hann hafa verið eins og engill þegar hann lést. Herdís var trúuð kona og trúði þessu en hún hélt mikið upp á þennan mann og talaði mikið um hann í seinni tíð.

Herdís var mikil hugsjónakona og vann talsvert að mannúðarmálum. Hún var vel gefin, einstaklega falleg og var hún kosin fegurðardrottning í Verslunarskólanum, þar sem hún tók stúdentspróf.

Leiðir okkur Herdísar lágu aftur saman þegar hún flutti á Dalbrautina. Það gladdi mig að fá Herdísi í húsið, þessa glæsilegu góðu konu sem vildi alltaf láta gott af sér leiða. Herdís var hrókur alls fagnaðar alls staðar sem hún kom. Oft hittumst við saman í matsalnum í hádeginu og svo áttum við líka gleðistundir saman með kaffibollann á morgnana.

Herdís mín, ég er þakklát fyrir gleðistundirnar á Dalbrautinni, þær komu sér vel.

Nú legg ég augun aftur,

ó, Guð, þinn náðarkraftur

mín veri vörn í nótt.

Æ, virst mig að þér taka,

mér yfir láttu vaka

þinn engil, svo ég sofi rótt.

(Sveinbjörn Egilsson)

Sendi fjölskyldu Herdísar innilegar samúðarkveðjur.

Hólmfríður Bjarnadóttir.

„En hvað þú ert með fallegt nef, Sólveig mín“ heyrðist kallað frá fjarlægari enda borðsins á Grillinu á Sögu. Stórfjölskyldan leit upp frá diskunum og virti kafrjóðan stelpukrakkann fyrir sér. Stelpan fálmaði yfir nefið í vonlausri tilraun til að fela vaxandi bólu og gaut augunum á svipmikinn ættföðurinn við borðsendann. „Nei, ekki Fjallsættarnefið“, sagði Heddý frænka, „þitt er enn glæsilegra, grískt eins og á Afródítu.“

Hvort unglingsnefið stóð undir þessari stórbrotnu lýsingu skiptir minnstu máli því sagan lýsir föðursystur minni ákaflega vel. Hún kunni að hrósa fólki, löngu áður en slíkt komst í tísku. Heddý frænka var einstaklega jákvæð og gefandi manneskja en jafnframt hreinskilin og laus við væmni. Eiginleikar sem styrktust með aldrinum. Eins og Páll Ásgeir, bróðir hennar og faðir minn, hafði hún glettnisglampa í augum og létta lund. „Mikið er gott að hlæja með þér,“ sagði hún þegar við höfðum dottið í hressilegt hláturskast þar sem hún lá enn, mörgum vikum eftir fótbrot, föst inni á spítala fyrir nokkrum árum. „Það eru allir svo voðalega alvarlegir hérna.“

Heddý frænku var alltaf kalt og hafði sífelldar áhyggjur af að öðrum væri líka kalt. „Það er örugglega gallað í mér systemið,“ sagði hún við mig og Herdísi systur mína þar sem hún sat kappdúðuð inni á Grund tíu dögum áður en hún kvaddi þennan heim. Svo hló hún og kærri minningu skaut upp í huga mér. Á ættarmóti á Húnavöllum, tuttugu og átta árum fyrr, birtist hún við tjaldið þar sem við fjölskyldan reyndum að sofa. Það var komið fram yfir miðnætti, dæturnar tvær voru loks sofnaðar en það yngsta, ársgamall gutti, hrökk sífellt upp af svefninum og grét sáran. Klædd minkapelsi yfir ullarpeysu og náttkjól og með hlýja húfu á höfði tók hún ekki annað í mál en að ég kæmi með barnið inn á hótelherbergi til hennar. Ég fór inn með drenginn en hann náði ekki að festa þar svefn. Loks brugðum við á það ráð að pakka honum niður í barnavagn og fram undir morgun þessa hlýju sumarnótt gengum við frænkur með lítinn Pál Ásgeir eftir sveitavegum Húnavatnssýslu. Þessari samstöðu með ungri móður mun ég aldrei gleyma.

Herdís var, eins og Anna, sem nú er ein eftir af systkinunum fimm, ákaflega trúuð. Trú hennar var lifandi, björt og iðkuð í verki. Þegar á hefur bjátað hjá mér og mínum hefur Heddý beðið fyrir okkur sem aldrei fyrr. Fyrir það þakka ég, efasemdarkonan, og grunar að bænahiti þeirra systra hafi átt sinn þátt í að allt hefur farið á besta veg.

Aldrei heyrði ég Heddý tala illa um nokkurn mann en hún var engu að síður raunsæ og hreinskilin kona. Hún var félagslynd og hélt fjölmennar veislur á meðan hún bjó enn í Laugarásnum því henni var í mun að ættingjar og vinir ættu góðar samverustundir. Börn hennar og barnabörn bera ættmóðurinni fagurt vitni, gott fólk og ættrækið.

Nefið á mér er hvorki glæsilegt né grískt, heldur ósköp venjulegt íslenskt nef sem hefur dugað mér ágætlega en ég verð Heddý frænku ævinlega þakklát fyrir allt hrósið, væntumþykjuna og skemmtilegheitin. Dýrmæt minningin lifir.

Sólveig Pálsdóttir.

Hitti Herdísi í síðasta sinn í garðveislu í afmæli Magnúsar tengdasonar hennar í lok júlí. Þetta var fallegur dagur. Hún sat úti og ég spurði hvernig hún hefði það. Og hún svaraði: „Ég heyri fuglasöng og sólin skín.“ Og svo kom stóra brosið.

Það var gæfuspor að kynnast Herdísi Tryggvadóttur. Sigga dóttir hennar og ég erum æskuvinkonur, kynntumst níu ára í Barnaskóla Garðahrepps og upp frá því var ég heimagangur hjá Herdísi og þangað var gott að koma og vera.

Ég fór í mína fyrstu utanlandsferð með Herdísi, Siggu og Ófa bróður hennar til Spánar 14 ára. Ég var ekki beint að biðja um fræðslu en þannig var að Herdís sagði mér til á mjög eftirminnilegan hátt og tvinnaði þar saman mörgum helstu mikilmennum og hugsuðum heimsins og aldrei gleymi ég Albert Schweitzer. Herdís kunni að fræða og ala upp á þann hátt sem virkaði. Ekki var síður eftirminnilegt úr þessari Spánarferð hversu mikla athygli Herdís vakti hvar sem hún fór, svo glæsileg, fögur og brosti mót öllum. Svo bættist dillandi hláturinn við. Hún fór ekki framhjá neinum.

Annað gæfuspor í lífi mínu tengist einnig Herdísi en í 75 ára afmæli hennar hitti ég eiginmann minn og má því segja að Herdís hafi þarna, eins og áður, verið örlagavaldur í lífi mínu. Þegar ég nefndi þetta við hana fyrir nokkrum árrum, hló hún ánægð við.

Það sýnir göfuglyndi Herdísar og stórhug að hún gaf hátt í þúsund plöntur til gróðursetningar til minningar um fyrrverandi eiginmann sinn og barnsföður þó að þau hafi skilið á miðjum aldri. Þannig var Herdís í öllu.

Ég kveð þig, elsku Herdís, með ljóði Þorsteins Erlingssonar, Sólskríkjan:

Sú rödd var svo fögur, svo hugljúfu og hrein,

sem hljómaði til mín úr dálitlum runni.

Hún sat þar um nætur og söng þar á grein

svo sólfögur ljóð um svo margt sem ég unni.

Og kvöld eftir kvöld hóf hún ástarljóð ein –

ó, ef að þú vissir, hvað mikið hún kunni.

Petrína Sæunn Úlfarsdóttir.

Eitt af því sem kemur strax upp í hugann þegar ég minnist Herdísar Tryggvadóttur, fyrrverandi tengdamóður minnar, er hvellur og smitandi hláturinn. Ég minnist þess líka hvað hún tók mér vel við fyrstu kynni. „Komdu sæll og blessaður, og velkominn,“ sagði hún með bros á vör þar sem ég stóð úti fyrir dyrum á Laugarásveginum. Þegar inn var komið spurði hún mig spjörunum úr eins og títt er um fólk af hennar kynslóð. Mikið ertu með fallegt hár, sagði hún svo upp úr eins manns hljóði, og hló. Það er eins og ljónsmakki og þín höfuðprýði. Þessu gleymi ég seint.

Herdís Tryggvadóttir fór sínar eigin leiðir og datt ýmislegt skondið og skemmtilegt í hug. Hana hafði til dæmis lengi dreymt um að búa í svissneskum fjallakofa. En Sviss var víðsfjarri. Hún dó samt ekki ráðalaus og innréttaði neðri hæðina hjá sér í fjallakofastíl. Á sama tíma fékk hún þá flugu í höfuðið að það hlyti að vera draumi líkast að sofa í vatnsrúmi. Það varð einnig að veruleika.

Svona var Herdís Tryggvadóttir. Hún lét sér ekki allt fyrir brjósti brenna.

Herdís var löngu skilin þegar leiðir okkar lágu saman og bjó ein. En hún átti hundinn Pedró, sem henni þótti afar vænt um. Hann var iðulega með í för á tíðum gönguferðum hennar um hverfið. Peddi minn, sagði hún jafnan við hundinn, sem hlýddi engu, og afsakaði hann síðan í bak og fyrir.

Svo fæddist Herdís dóttir mín. Hún kom eins og sólargeisli inn í líf ömmu sinnar. Herdís Tryggvadóttir sá ekki sólina fyrir dótturdóttur sinni og nöfnu. Passaði hana frá fæðingu og var vakin og sofin yfir velferð hennar alla tíð. Dóttir mín ólst upp við mikið ástríki ömmu sinnar og samband þeirra langmæðgna var yndislegt. Herdís Stefánsdóttir fer með ómetanlegt veganesti út í lífið úr ranni ömmu sinnar.

Þótt ég hyrfi úr fjölskyldu Herdísar Tryggvadóttur slitnaði þráðurinn aldrei á milli okkar. Herdís dóttir mín batt okkur saman órjúfanlegum böndum. Lengi framan af bauð hún okkur feðginum reglulega í mat til sín. Undir það síðasta tók ég við keflinu og sá um matarboðin. Þetta voru ánægjulegar stundir.

Ég er þakklátur fyrir að hafa fengið að kynnast Herdísi Tryggvadóttur. Það stafaði birtu frá henni og ég dáðist að æðruleysi hennar, jafnaðargeði og glaðlyndi. Hún var með stórt hjarta og kenndi mér dýrmæta lexíu. Kynni okkar gerðu mig að betri manni.

Fjölskyldu hennar votta ég mína dýpstu samúð.

Stefán Erlendsson.

Ég myndi heldur vilja vera í Reykjavík núna en skrifa um Herdísi úr fjarlægð. En ég reyni að vera með í anda þegar hún er kvödd.

Herdís siglir nú til síns áfangastaðar. Hún þarf samt ekki að ferðast langt til síns næsta himneska íverustaðar – hún var næstum komin þangað í lifanda lífi. Og hún mun ekki villast í víðáttuauðnum alheimsins vegna þess að hún er vön hæstu hæðum í bænum og hugleiðslu. Hún er heldur ekki ókunnug þeim sem búa og byggja himnana. Þeir þekkja hana – hún varð ein af þeim með því að gera jarðneska hluti sem má segja vera himneska – kraftaverk – með því að hugsa um aðra í vanda, þá sem voru niðurbrotnir, týndir, hraktir, kúgaðir eða auðmýktir.

Læknar geta læknað fólk með því að meðhöndla markvisst veikindi og sjúkdóma. Heilarar horfa heildrænt á manneskjuna og örva viðnámskraftana. Hæfnin til þess að heila og veita hjálpræði er ekki eins og verkfæri á skurðstofubakka sem er beitt vélrænt eftir þörfum. Þessi hæfni er einungis á færi staðfastrar persónu sem einsetur sér að bjarga lífi og neitar að gefast upp þrátt fyrir mikið andstreymi – með því að biðja af einurð og þrákelkni og stefna að markinu á persónulegan hátt þótt allt standi og mæli gegn því. Svona eins og Benedikt í Aðventu eftir Gunnar Gunnarsson, uppáhaldsbók Herdísar. Hann gerði kraftaverk þegar hann fann kindurnar sem voru týndar í snjóbyl og kom þeim í skjól. Herdís gerði kraftaverk með því að neita því að láta líf mitt verða banvænum sjúkdómi að bráð. Óbifanlegur styrkur bæna hennar, staða hennar með mér í hjarta sínu, og með því að næra sál mína með himneskum „afurðum“ – náð, kærleika, fyrirgefningu og skilningi – gerði mér kleift að lifa af. Þannig var máttur vonar hennar og trúar og ég er lifandi vitnisburður um takmarkalausa möguleika þeirra.

Herdís breytti mér einhvern veginn og mitt nýja sjálf fékk ekki einungis aukahæfni til þess að lifa, heldur einnig til að sjá eðli hlutanna, að umgangast sérhvert líf af meiri nærgætni, líkt og það væri í hættu, og að koma auga á sjónarhorn sjálfuppljómunar í fólki. Í raun var þetta hagnýt lexía í kristilegri kenningu um ummyndunina. Munið þið þegar Kristur birti sitt sanna guðlega eðli frammi fyrir postulunum og lærisveinunum að þá varð hann að geislandi ljósi sem lýsti að ofan í allar áttir? Þetta var ekki bara venjulegt ljós sem með því að lýsa upp eina hlið hlutar skyggir hina. Þetta var hið guðlega ljós frá Tabor-fjalli sem lýsir upp eðli hlutanna svo þeir verði frumglæði ljóss. Með öðrum orðum, ef maður fær það verkefni að leiða sannleika hlutanna í ljós getur maður séð að það er ljós í öllum mönnum, dýrum og öðru í náttúrunni, þ.e. öll náttúruleg fyrirbæri eru í grundvallaratriðum samsett úr orku. Það gefur til kynna djúpstæða einingu allra náttúrulegra fyrirbæra og tengir kristilega vitund og umhverfisvitund í huga Herdísar. Sem er enn eitt undravert einkenni hennar. En það er fyrir kynslóðir framtíðar að íhuga.

Með djúpri virðingu og þakklæti mun ég varðveita minningu Herdísar svo lengi sem ég lifi.

Lydia Voronina.