Leikhúsið mikilvægt veganesti

Viðtal

ragnheidurb@mbl.is

„Við erum að ná í áhorfendur framtíðarinnar. Leikhúsið er auðvitað að glíma svolítið við það að stærsti hópurinn sem kemur á sýningar er miðaldra fólk, aðallega konur. Við þurfum svolítið að skoða það hvernig við getum náð til þessara yngri hópa með virkari og fjölbreyttari hætti,“ segir hún.

„Mér finnst líka mikilvægt að krakkar upplifi þennan miðil. Mér finnst leikhúsið hafa skýrara hlutverki að gegna í nútímanum, sérstaklega gagnvart börnum, út af samfélagsmiðlum. Í leikhúsi ertu algjörlega í núinu. Börn eru komin svo mikið út á aðra miðla þannig að ég held það sé mjög mikilvægt fyrir þau að upplifa það að vera í lifandi miðli þar sem maður horfir á raunverulegt fólk, getur ekki stýrt atburðarásinni eða flýtt sér. Maður þarf að hvíla í mómentinu. Ég held það sé mjög mikilvægt veganesti fyrir börn.

Óplægður akur

Við viljum að krakkar finni að leikhúsið er áhugaverður miðill þar sem þeir geta skapað og sagt eitthvað. Á þessu leikári erum við að gefa þeim rödd. Það er eitthvað sem mér finnst mjög spennandi og er í raun og veru nokkuð óplægður akur á Íslandi,“ segir Marta. Leikfélag unga fólksins er nýtt atvinnuleikhús á Akureyri fyrir ungt fólk á aldrinum 13-16 ára. „Með Leikfélagi unga fólksins erum við að feta okkar fyrstu skref í að gefa krökkum raunverulega rödd inn í leikhúsið. Það er spennandi fyrir leikhúsið að skoða hvað þessi kynslóð hefur að færa þessum miðli, þessi kynslóð sem er að upplifa svolítið aðra hluti en til dæmis ég gerði þegar ég var yngri. Við sjáum fyrir okkur að þetta sé vaxandi fyrirbæri og okkur langar að einbeita okkur að þessu. Það eru rosalega öflugar fyrirmyndir úti í heimi sem væri gaman að kynna sér betur. Sem móðir er ég alltaf að leita að gæðum í listsköpun fyrir börn. Maður vill vera metnaðarfullur fyrir hönd þeirra.“

Leikfélag Akureyrar rekur leiklistarskóla sem er opinn öllum grunnskólabörnum. Þar eru ekki haldin inntökupróf heldur er markmiðið að gefa krökkum kost á því að prófa leiklist. „Leiklistarnám hjálpar manni í lífinu þó svo maður leggi leiklist ekkert fyrir sig. Þetta er gaman, þetta eflir tjáningu og hugmyndaflug.“

Fyrsta verkefni leikársins er sýningin FML í umsjón Leikfélags unga fólksins. Verkið, sem var frumsýnt 23. ágúst síðastliðinn, fjallar um það að vera unglingur í dag með öllum þeim áskorunum sem því fylgir. Vala Fannell leikstýrir verkinu. „Hún var að kenna í leiklistarskólanum og náði mjög vel til unglingastigsins. Krakkar á þessum aldri eru komnir með ákveðinn þroska til þess að takast á við alvarlega hluti. Þeir voru að gera alvarleg verk í leiklistarskólanum og mér fannst gaman hvað þeir tóku á þeim af mikilli alvöru,“ segir Marta.

Næsta verkefni leikfélagsins er Galdragáttin og þjóðsagan sem týndist , nýtt barnaverk eftir leikhópinn Umskiptinga sem byggt er á þjóðsagnararfinum. Verkinu leikstýrir Agnes Wild og verður það frumsýnt í október. Það segir frá tveimur krökkum sem villast inn í heim þekktra þjóðsagnapersóna þegar þau reyna að bjarga vini sínum sem féll í galdragáttina. „Verkið er byggt á þjóðsagnaarfi Jóns Árnasonar. Það er gaman að segja frá því að nú er auðvitað afmæli Jóns Árnasonar svo þetta ber upp á skemmtilegan tíma. Við erum að kynna krökkum þjóðsagnaarfinn, þessar helstu fígúrur úr þessu galleríi þjóðsagnanna.“

Hollt að líta til baka

Stærsta sýning leikársins, rokksöngleikurinn Vorið vaknar sem fjallar um unglinga á 19. öld, verður frumsýnd í janúarlok. „Það sem er magnað við þetta verk er að sjá breytingarnar á samfélaginu. Það er áhugavert að krakkar skoði sjálfa sig í ljósi sögunnar. Þarna eru unglingar sem glíma við sömu tilvistarmál og krakkar eru að glíma við í dag. Þarna eru þau að uppgötva kynhvötina, fyrstu kynlífsreynsluna og kynvitundina.“ Verkið fjallar einnig um það að finnast maður ekki uppfylla ytri skilyrði sem sett eru af foreldrum og vonbrigðin sem fylgja því að passa ekki inn. Marta segir krakka í samtímanum upplifa það sama. „Þú ert að upplifa lífið, fara úr æskunni yfir í fullorðinsár og það sem því fylgir. Ytri skilyrði eru auðvitað mikið breytt en það er samt þannig að hin unga kynslóð hvers tíma er alltaf í einhvers konar andsvari við hina eldri. Það er áhugavert að sjá það og ég held það sé hollt að líta til baka.“

Marta segir söngleikinn, sem byggður er á frægu verki Franks Wedekinds frá 1891, áhugaverðan í framsetningu. „Það er skemmtilegt hvernig þeir setja þetta verk upp í söngleik.“ Sögusviðið er áfram á 19. öldinni og söguþráðurinn er enn sá sami en svo brjótast krakkarnir í verkinu út í rokktónlist. „Þeir eru nýja fólkið sem hefur allt aðrar væntingar til lífsins og allt aðra sýn en þeir sem stjórna og eru í rauninni andstæðan við kerfið. Það er mjög töff nálgun að tefla saman þessum aðstæðum.“ Með hlutverk fara tíu ungir leikarar, sem flestir eru nýútskrifaðir. Aðalhlutverkin í Vorið vaknar eru í höndum Júlís Heiðars Halldórssonar, Þórdísar Bjarkar Þorfinnsdóttur og Rúnars Kristins Rúnarssonar. Edda Björg Eyjólfsdóttir og Þorsteinn Bachmann fara með hlutverk fullorðinna í verkinu.

Áskorun að ná til fólks

Leikfélagið tekur einnig þátt í gjörningahátíðinni A! sem haldin verður í október. „Ég hef áhuga á samruna listforma, framúrstefnu og tilraunakenndri list. Við tökum virkari þátt en við höfum gert. Það er skemmtilegt að eiga í samtali við myndlistina. Mér finnst skemmtilegt að maður sé að vinna með öðrum stofnunum, eins og Listasafn Akureyrar, ekki bara innan síns eigin geira. A! verður áhugaverð alþjóðleg hátíð með listafólki héðan og þaðan. Gjörningaformið er svo opið og gefur svo marga möguleika. Það er mjög „inspírerandi“,“ segir Marta.

„Helsta áskorunin hér, eins og annars staðar, er að ná til fólks og kveikja áhuga. Ég tel að við séum í mikilli sókn og leikhúsáhuginn er auðvitað alveg einstakur meðal Íslendinga þannig það er ekki hægt að kvarta yfir því. En áskorun okkar allra sem erum að starfa í listum er að ná í gegn, ná eyrum fólks, því það er svo mikið áreiti alls staðar. Svo er alveg morgunljóst að við þurfum meira fjármagn. Við erum svo langt á eftir sambærilegum stofnunum í Reykjavík sem er stórskrítið miðað við það hvað við Menningarfélagið í heild framleiðum mikið. Þetta er barátta sem maður verður að halda uppi á uppbyggjandi hátt og er ekkert búin. Það er okkar að sýna fram á hvað við erum mikilvæg.“

Marta er ánægð með síðasta leikár. „Síðasta ár var ótrúlega flott. Ég er mjög stolt af því og það bar árangur. Það var svo sannarlega tekið eftir okkur svo það var hvetjandi fyrir mann.“