Hagalín Guðmundsson

Ég hef augu mín til fjallanna: Hvaðan kemur mér hjálp? Hjálp mín kemur frá Drottni, skapara himins og jarðar.

(121. Davíðssálmur)

Nú hefur elsku afi Hagalín kvatt þetta líf. Það tók hann tíma að sleppa tökum á lífinu, lífstakið var þétt. Líkt og vestfirska aldan sleppir seint taki á sendinni strönd Önundarfjarðar. Önundarfjörður, þar fæddist afi og ólst upp og bjó lengst af, í faðmi fjallanna. Þórustaðahorn og Þorfinnur gnæfa yfir Hjarðardalnum.

Hér kunni afi best við sig, hér átti hann heima. Ég var svo heppinn að fá að upplifa síðustu búskaparár afa og ömmu í Hjarðardalnum. Ég fór hvern morgun eftir mjaltir fram að Stórasteini með kýrnar og hljóp sem fætur toguðu heim í hafragraut og súrt slátur. Ég fékk að upplifa og læra hvernig afi og amma báru endalaust virðingu fyrir náttúrunni og skepnunum. Hvernig þau voru hluti af þessari fallegu en hörðu náttúru og afi var svo sannarlega náttúrubarn.

Hann þekkti hvern stein, hverja öldu, hverja þúfu og hvert mið í fjöllunum þegar farið var á sjó til veiða.

Hann var bóndi af Guðs náð. Hann las búnaðarritið og kynbótaskýrslur þegar hann lagði sig eftir hádegismatinn. Engar ákvarðanir voru teknar án nákvæmrar yfirlegu. Hann og amma Dísa umgengust sínar skepnur af virðingu, án alls asa. Þau kunnu best við sig í samspili við náttúruna. Við erum mörg sem kunnum best við okkur í náttúrunni og í návist við dýrin. Kannski er það vegna þess að náttúran minnir okkur á hvaðan við erum og hvar við eigum heima. Þessi harða náttúra Vestfjarða sem gerir manneskjuna ógnarsmáa. Fjöllin eru þar ár eftir ár, öld eftir öld, há, fögur og hrikaleg. Þau vaka yfir og umvefja kynslóðir sem koma og fara.

Afi Hagalín var einn af þeim síðustu af sinni kynslóð sem kveðja. Kynslóð sem ólst upp við að allir þurftu að leggja sitt af mörkum, hversu gamall sem maður var. Hann sagði mér sögur af því þegar hann gekk til prestsins í Holti í undirbúningi fermingar. Margar nætur áður var farið á sjó og þreytan var farin að segja til sín hjá ungum dreng.

Það endaði þannig að afi sofnaði undir kirkjuveggnum og kom allt of seint til fræðslunnar og fékk tiltal fyrir. Hann vann einnig sem unglingur við að bera 50 kg sekki allan daginn í Síldarvinnslunni á Sólbakka og þegar heim var komið tóku hefðbundin bústörf við. Svona liðu dagarnir og árin í skjóli fjallanna.

Í Biblíunni er Guði oft líkt við klett eða fjall. Og á sama hátt og fjallið er stöðugt og bærist ekki, er Guð stöðugur og bærist ekki, þrátt fyrir að margt í okkar lífi sé óreiðukennt og úr jafnvægi. Þá er Guð þar, sama hvað. Hann vakir yfir kynslóðum sem koma og fara, alveg eins og fjöllin háu fyrir vestan. Í dag felum við traustasta fjallinu afa Hagalín.

Í skjóli þess hittir hann ömmu Dísu sem finnst hún örugglega vera búin að bíða allt of lengi eftir afa en að lokum sleppti hann takinu á vestfirsku ströndinni og sigldi á ný mið.

Elsku afi, takk fyrir allt og allt.

„Jáá jááá, það er nú líkast til.“ Afi okkar ljúfmennið og barnakallinn er nú farinn til ömmu og eflaust farinn að hjálpa henni að sinna blómunum og hitta Binna vin sinn.

Það var alltaf ljúft að komast í sveitina til afa og ömmu, þar tóku þau á móti okkur með opnum örmum og besta hafragraut í heimi. Hjá þeim lærðum við að bera virðingu fyrir öllu lifandi en þau voru bæði natin og umhyggjusöm gagnvart dýrunum og hugsuðu vel um gróðurinn.

Sumrin í Hjarðardal gáfu okkur þær dýrmætustu minningar sem við berum í brjósti. Fegurð fjarðarins og væntumþykjan alltumvefjandi frá bæði afa og ömmu. Dagarnir voru teknir snemma í mjöltum, Bragi fór snemma að fá ýmis krefjandi störf.

Allt frá því að rabba við Sokku og Ljómalind (kýr), leika við Kát og Snotru (hundar), gefa morguntöðuna og rölta með kýrnar í úthagann.

Afi var okkur fyrirmynd í nánast öllu. Hann var gríðarlega vinnusamur og sinnti því sem sinna þurfti án þess að þurfa sérstaka hvatningu til. Sveitastörfin voru mörg og ekki einangruð við hefðbundin húsdýr heldur sinnti hann æðarvarpi, herti fisk, reykti kjöt og verkaði.

Við sem vorum svo heppin að eiga þennan afa fengum svo að fylgja með í flest verk enda sótti hann í félagsskap og hafði gaman af fólki. Þegar fólk upplifir einstaklinga eins og Hagalín afa er erfitt að einangra fá atvik sem skilgreina manneskjuna.

Nóg er að hugsa um afafang, ímynda sér lyktina og hlýjuna og finna ástina sem streymdi fá honum til okkar allra.

Þegar amma og afi fluttu í Kópavoginn nutum við þess að hafa þau nær okkur. Afi kom og passaði þegar eitthvert okkar var lasið, keyrði í tónlistarskólann, fór með á slysó og bakaði heimsins bestu jólakökur og hafrakex, sem var svo smurt með allt of miklu smjöri.

Honum var margt til lista lagt og þurfti alltaf að hafa eitthvað fyrir stafni.

Hann tók upp glerlist og bókband eftir að amma dó og var sérstaklega iðinn við glerlistina. Varla er til það heimili Önfirðinga sem ekki skartar glerlist eftir afa.

Að minnsta kosti eru heimili okkar skreytt með listaverkum eftir afa sem við höldum mikið upp á og þykir vænt um.

Þó að honum þætti nú gott að fá kökur og sérstaklega ís, þá passaði þessi mikli sælkeri sig alltaf á því að gæta hófs. Hann hugsaði vel um heilsuna, borðaði hollt og hreyfði sig mikið á hverjum degi og gaf okkur oft góð ráð varðandi heilsu.

Það var alltaf stillt á Rás 1 hjá afa og hann tók samviskusamlega þátt í morgunleikfiminni í útvarpinu á hverjum degi. Þegar við vorum saman í bústaðnum okkar í Hjarðardal tókum við að sjálfsögðu líka þátt í henni.

Við erum þakklát fyrir að hafa fengið að hafa afa hjá okkur öll þessi ár og hugsum til baka með hlýju í hjarta. Hagalín afi er í okkar huga allt það besta sem mannkynið hefur boðið upp á.

Enn þann dag í dag höfum við ekki hitt manneskju sem getur talað um afa Hagalín á neikvæðan hátt. Hann var hjálpsamur, góður við bæði dýr og menn og tók ábyrgð sína í samfélagi manna alvarlega.