Loftur Þorsteinsson

Þú Árnesþing ég elska nafnið þitt.

Þar upp til fjalla er helgisetrið mitt.

Þessar línur úr ljóði Eiríks Einarssonar frá Hæli komu upp í hugann þegar föðurbróðir okkar, hann Loftur frændi, var látinn. Héraðinu sínu unni hann og helgaði stóran hluta ævistarfsins. Helgisetrið hans upp til fjalla var Haukholt, þar fæddist hann, þar ólst hann upp og þar bjó hann nær alla sína ævi.

Loftur var glaðsinna og góður maður. Minningar um hann eru margar, sérstaklega frá barnæsku okkar. Þá bjuggu þeir bræður pabbi og Loftur félagsbúi. Fjósið var sameiginlegt, þó að kýrnar væru í séreign. Mjaltatímarnir voru því samverustundir tvisvar á dag alla daga. Samvinna var við öll önnur helstu störf eins og heyskap, sauðburð, smalamennskur og klakveiði á haustin. Loftur var foringinn, hann var stjórnsamur en stjórnaði af hógværð og kænsku.

En Loftur var líka stríðinn og naut þess að gera at í okkur krökkunum. Þegar nóg var komið og þolinmæði okkar á þrotum þá brosti hann góðlátlega út í annað munnvikið. Pípan var í hinu.

Til margra ára átti Loftur sterkan og góðan bleikálóttan fjallhest sem hét Stormur. Það ríkti mikil eftirvænting hjá okkur þegar farið var á móti safninu inn að afréttargirðingu að sjá þegar þeir birtust félagarnir Loftur og Stormur. Ekki má heldur gleyma hundinum honum Smala. Ávallt komu þeir á vesturkantinum og þekktust langt að.

Loftur var mikill leikari og tók virkan þátt í leikstarfi Ungmennafélags Hrunamanna. Hann var hæfileikaríkur og gat leikið hvaða hlutverk sem var. Æfingar voru tíðar og oft langt fram á nótt. Eftir frumsýningu tóku við leikferðir um allt Suðurland. Þegar önnur leikfélög komu með verk sín á Flúðir tók Loftur okkur gjarnan með á þær sýningar og hvatti okkur til að njóta leiklistarinnar.

Það má með sanni segja að Loftur var ákaflega félagslyndur maður, hann naut sín vel innan um fólk og hafði sterkar skoðanir á samfélagsmálum. Hann var ræðinn og sagði skemmtilega frá enda vel að sér um menn og málefni. Það kom því ekki á óvart hversu mikinn hluta starfsævinnar hann helgaði ýmiss konar félags- og sveitarstjórnarmálum. Þau áttu hug hans allan og þessi störf stundaði hann af alúð og kappi. Loftur var oddviti og sveitarstjóri í Hrunamannahreppi í tvo áratugi og lagði sig allan fram um að sinna því starfi. Sumarfrí eða frí til að sinna búrekstrinum tók hann sjaldan, þjónustan við samfélagið var númer eitt. Við erum stolt af Lofti frænda og þeirri óeigingjörnu vinnu sem hann vann fyrir sveitina.

Eftir að Loftur og Hanna fluttu heimili sitt að Flúðum kom hann nær daglega upp í Haukholt, til að leggja lið og líta eftir. Alltaf kom hann við í kaffi hjá foreldrum okkar í þessum ferðum, nærri því til síðasta dags. Þau munu sakna þessara samverustunda sem og gamalla tíma. Það er tómlegra um að litast á hlaðinu í Haukholtum eftir fráfall Lofts.

Líttu sérhvert sólarlag,

sem þitt hinsta væri það.

Því morgni eftir orðinn dag

enginn gengur vísum að.

(Bragi Valdimar Skúlason)

Að morgni 5. september síðastliðins hringdi hún Berglind frænka mín í okkur Guðbjörgu til að láta okkur vita að faðir hennar og frændi minn og vinur Loftur Þorsteinsson hefði látist þá um nóttina.

Þetta hefði svo sem ekki átt að koma mér á óvart því við Guðbjörg höfðum heimsótt hann á sjúkrahúsið á Selfossi tveimur dögum fyrr og duldist okkur ekki að hann var orðinn mjög veikur.

Eins og tíðkaðist í æsku minni var ég sendur ungur í sveit á sumrin. Það varð gæfa mín að fá að vera krakki hjá Þorsteini föðurbróður mínum og hans góðu konu Ástu eins og hún var ævinlega kölluð þótt rétta nafnið hennar væri Ástbjört, en þau voru bændur í Haukholtum í Hrunamannahreppi, þar sem faðir minn var uppalinn. Þau Ásta og Steini áttu tvo syni, Oddleif og Loft, en Loftur var tveimur árum eldri en ég og tókst því strax góð vinátta á milli okkar. Ég endaði á að vera sjö sumur hjá þeim og lauk veru minni sem vetrarmaður þegar Loftur fór í bændaskólann á Hvanneyri. Ég naut þess auðvitað að Loftur kunni vel til verka við bústörfin strax á unga aldri og hann kenndi mér svo margt. Hann kenndi mér að raka með hrífu, slá með orfi og ljá, kenndi mér að raka með hestarakstursvél, reka kýrnar og mjólka.

Hann kenndi mér að þekkja fjármörkin á bænum, „sýlt og fjöður framan hægra, hálft af framan vinstra“. Þegar hann sagði mér þetta „hálft af framan vinstra“ þótti mér það alveg rosalegt, en hann sýndi mér þá hvernig þetta leit út og þá fannst mér þetta ekkert rosalegt. „Tvírifað í sneitt framan hægra, boðbíldur framan og fjöður aftan vinstra.“ Boðbíldur framan, hver gat eiginlega munað svona skrítið orð. Það fór svo að ég fór að geta sagt til um hver af bænum átti kind sem ég sá úti í haga.

Ég átti þess kost í nokkur ár að smala með honum Lofti heimahagana í Haukholtum og á nærliggjandi bæjum. Það var ótrúlegt að fá að fylgjast með honum Lofti frænda, hvernig hann gat beitt hundinum sínum, sem stökk til þegar húsbóndinn hvatti hann, lagðist niður og beið nýrra fyrirskipana og stökk svo af stað aftur. Þannig hjálpuðust þeir að. Þá var ekki síður ótrúlegt að fylgjast með samspili manns og hests við smalamennskurnar. Hvernig hvor um sig treysti hinum og hvernig þeir leystu úr vandamálum sem virtust blasa við mér borgarbarninu. Mér er svo minnisstætt þegar við vorum eitt sinn að smala í Haukholtum og ég var að reyna að teyma hestinn sem ég var með niður allbratta brekku, en hann vildi hvergi fara. Þá kom Loftur þar að, steig af baki og algjörlega átakalaust teymdi hestinn sinn niður brekkuna, svo vel treysti klárinn honum, en ég valdi mér aðra leið.

Loftur var mikill félagsmálamaður, gegndi ýmsum trúnaðarstörfum fyrir sveitina sína var m.a. í hreppsnefnd í 24 ár og þar af sem oddviti í 20 ár.

Við Guðbjörg og fjölskyldan okkar þökkum Lofti fyrir samfylgdina og sendum eftirlifandi eiginkonu hans, henni Hönnu Láru, og börnunum þeirra okkar innilegustu samúðarkveðjur, jafnframt sendum við bróður hans Oddleifi og fjölskyldu hans samúðarkveðjur.

Augun hans Lofts leiftruðu af húmor og gleði. Hann unni sveitarfélagi sínu, Hrunamannahreppi, sem naut starfskrafta hans um langan tíma, fyrst sem virks ungmennafélaga og síðar sem sveitarstjórnarmanns, oddvita og sveitarstjóra. Hann var einnig góðbóndi í Haukholtum, bjó lengi í félagsbúi með Oddleifi bróður sínum og fjölskyldum þeirra bræðra.

Ég rifja það gjarnan upp þegar ég varð sveitarstjóri á Hvolsvelli í ársbyrjun 1990 að gömlu góðu oddvitarnir í Árnessýslu tóku „strákinn“ undir vænginn, þeir Loftur í Haukholtum, Gísli í Kjarnholtum, Jón í Vorsabæ, Böðvar á Búrfelli og ekki má gleyma Páli í Sandvík. Allir þessir höfðingjar hafa nú kvatt þetta jarðlíf og ég verð þeim ævarandi þakklátur enda var ég þá nýr, kominn úr öðru umhverfi og óreyndur á þessu sviði. Í huga minn kemur lítil vísa eftir föður minn sem hljóðar svo:

Gatan er vörðuð gleði og sorgum,

gjöf er vort æviskeið.

Einn í dag svo annar á morgun,

allir á sömu leið.

Dauðinn er órjúfanlegur hluti lífsgöngunnar. Eftir standa margar góðar minningar, söknuður og þakklæti. Þessir góðu sveitarhöfðingjar urðu síðar góðir liðsmenn þegar ég tók þátt í landsmálapólitíkinni. Seinna varð ég sveitarstjóri í Hrunamannahreppi á ólgu- og óróatíma í sveitinni og ég minnist þess hve Loftur fagnaði komu minni á Flúðir og var mér hjálpsamur og jákvæður í alla staði. Í oddvita- og sveitarstjórnartíð hans varð mikil uppbygging á Flúðum og á vissan hátt má segja að Flúðir hafi orðið að einum vinsælasta ferðamannastað landsins og líkist yfir sumartímann meira litlum ferðamannabæ í Danmörku en sveitaþorpi á Íslandi.

Hann brann fyrir framgangi sveitarinnar. Sunnlendingar fengu einnig notið starfskrafta Lofts, því hann var m.a. um tíma formaður Samtaka sunnlenskra sveitarfélaga og sat í ótalmörgum nefndum tengdum sveitarstjórnarmálum. Að góðbænda sið unni Loftur sauðkindinni og sá áhugi fluttist yfir til barna hans og konu, Hönnu Láru Bjarnadóttur. Ég stríddi stundum strákunum þeirra og sagði að þeir jörmuðu af áhuga fyrir sauðfjárræktinni. Það var alveg óhætt að gera að gamni sínu við Loft því hann var húmorískur og stríðinn. Á Hrunamannaafrétti sló einnig hjarta Lofts eins og svo margra bænda í sveitinni. Á kveðjustund lifa endalaust margar minningar og ég sé fyrir mér gamla oddvitahópinn sem fagnar komu Lofts. Þeir taka á móti vini sínum við himnahliðið, glaðværir og traustir og syngja honum til heiðurs sálmalagið um „Kristján í Stekkholti“. Því miður getum við Steinunn ekki fylgt Lofti síðasta spölinn en sendum Hönnu og fjölskyldunni allri innilegar samúðarkveðjur með þakklæti og söknuð í huga. Minningin um glaðværan sveitarhöfðingja lifir í hjörtum okkar.

Á kveðjustund er margs að minnast eftir áratuga samstarf þar sem hæst bar samstarf okkar Lofts Þorsteinssonar í sveitarstjórn Hrunamannahrepps. Þegar ég var fyrst kjörinn í sveitarstjórn hafði Loftur verið hreppsnefndarmaður í 16 ár, þar af 12 sem oddviti. Fyrir nýliðann var margt sem þurfti að setja sig inn í og þá var gott að geta leitað í reynslubrunn og þekkingu Lofts sem hann var fús að veita. Á þessum tíma voru oddvitar uppsveita Árnessýslu átta. Menn eins og Gísli í Kjarnholtum, Böðvar á Búrfelli, Þórir á Laugarvatni, Steinþór í Þrándarholti og Jón í Vorsabæ – allir sem einn öflugir talsmenn síns heimahéraðs eins og Loftur í Haukholtum. Allir þjónuðu þeir lengi sínum sveitungum. Þeir áttu með sér víðtæka samvinnu um lausn margra mála og þegar þeir mættu á fundi á stærri sviðum eins og samstarfi sunnlenskra sveitarfélaga eða á landsvísu var bara von á góðu.

Það var bæði gefandi og gaman að kynnast þessum körlum og þessum tíma sveitarstjórnarmálanna. Allir áttu það sammerkt með Lofti að gefa sig alla í verkefnið og í raun verja öllum tíma og starfsævi í að þjónusta samsveitunga sína.

Sveitarstjórnarvinnan er í senn gefandi og skemmtileg en um leið tekur hún mikinn tíma sem menn hafa þá ekki í annað.

Það er því einstakt þegar fólk er tilbúið að verja starfsævinni við vinnu fyrir samborgarana. Það gerði Loftur og gaf allt sitt í verkefnið. Verður það seint fullþakkað. Fátækleg orð sett fram af mikilli virðingu mega sín þar lítils.

Á starfstíma Lofts urðu miklar framfarir í okkar sveitarfélagi. Það efldist að burðum, atvinnulíf varð fjölbreyttara með stofnun öflugra fyrirtækja, uppbygging hitaveitunnar svo eitthvað sé nefnt.

Samhliða varð veruleg fjölgun íbúa, yfirtaka á rekstri grunnskólans, stofnun leikskóla og bygging. Sterkur landbúnaður, sauðfjárræktin og afrétturinn voru ávallt ofarlega í huga Lofts. Öll þessi verkefni tókst oddvitinn, sem allan starfstíma sinn var líka sveitarstjóri, á við og var í fararbroddi.

Fyrir utan alla ólíku og mannlegu þættina sem líka þurftu úrlausnar við.

Ég vil að ferðalokum þakka Lofti samstarf, samvinnu og stuðning alla tíð.

Elsku Hanna, Steini, Maggi, Berglind, Eddi, Óli og fjölskyldur, við Elsa sendum ykkur okkar innilegustu samúðarkveðjur. Megi góður Guð styrkja ykkur og styðja í sorginni. Minning Lofts Þorsteinssonar lifir áfram, samofin okkar samfélagi.