Jónas Ásmundsson

Jónasi tengdaföður mínum kynntist ég árið 1978 þegar hann var fjörutíu og átta ára. Hann tók mér sem vinkonu sonar síns Ásmundar með hógværð og alúð. Jónas var maður orða sem höfðu merkingu, þunga og þau skiptu máli. Ég man eftir umræðum á Sunnubrautinni þegar fjölskyldan kom saman. Umræður gátu orðið líflegar og talaði fólk gjarnan hvað ofan í annað. En þegar Jónas tengdapabbi tjáði sig gerði hann það hægt og rólega og með yfirvegun þannig að eyru allra urðu hans. Jónas var hógvær í yfirlýsingum en ef hann hafði tekið ákvörðun stóð hann við hana. Ég man ekki eftir að hann hallmælti nokkurri manneskju og ef honum mislíkaði eitthvað var það sagt á yfirvegaðan og kurteisan hátt.

Jónas og Gýja fóru með okkur Ásmundi í sumarfrí til Englands og sigldum við á báti um síki í grennd við Norwich og ferðalagið var stórkostlegt. Hæg sigling, gott veður og hver dagur með nýjum ævintýrum. Það var ánægjuleg reynsla að ferðast og skemmta sér með fólki sem var þá rúmlega helmingi eldra en við. Það var ákveðið í upphafi ferðar að skrifa dagbók um hvern dag og að skiptast á að sigla bátnum. Þessi áskorun var oft erfið, við vorum misgóð að stýra bátnum og svo var mikið hlegið á kvöldin er dagurinn var rifjaður upp og bókfærður í dagbókina sem enn er til.

Jónas var góð fyrirmynd og ekki er hægt að nefna hann hvað það varðar án þess að nefna Gýju konu hans. Þau kunnu að láta manni líða vel á heimili sínu og fannst mér yndislegt þegar við Ásmundur bjuggum á Selfossi og þurftum gæslu fyrir syni okkar og var alltaf pláss fyrir okkur yfir nótt og velkomið að gæta þeirra.

Jónas var frábær tengdapabbi og afi og ásamt Gýju voru þau góðar fyrirmyndir. Jónas með sína rólegu og yfirveguðu framkomu og beittu kímni á meðan Gýja var glaðleg og spjallaði um menn og málefni. Djúp og innileg nálægð og kærleikur einkenndi hjónin og nú lifir minningin um hann og þau hjón í hjörtum afkomenda sem eftir lifa.

Elsku afi Jónas.

Nú hefur þú kvatt okkur og ert tilbúinn að halda ferðalagi þínu áfram yfir á annan stað. Þú ert eflaust kominn til ömmu og ég er viss um að endurfundirnir eru ljúfir. Ef ég þekki ykkur rétt eruð þið á leiðinni þangað sem sólin skín. Ég bið þig að skila kærri kveðju frá okkur öllum til ömmu Gýju og að kyssa hana þrisvar á kinnina.

Þú og amma sáuð til þess að safna öllum saman á Sunnubrautinni og lífið þar var draumi líkast. Minningin ber með sér vissa lykt af þurrkuðum blómum og ilmvatni og í minningunni var alltaf sólstrandarveður í garðinum. Þú gekkst um með pípuna þína, settir Stand By Me eða Rambo 2 í tækið, settist í lazyboy-stólinn og bauðst upp á bananaís með súkkulaðibitum. Á Sunnubrautinni hvarf allt daglegt amstur og það var eins og tíminn hægði á sér.

Þú sagðir einu sinni við mig að það væri ekki hægt að vera í kringum okkur barnabörnin án þess að brosa. Mér þótti skemmtilegast að segja þér frá skólaeinkunnum því sama hver einkunnin var, vorum við alltaf hæst fyrir þér. Þú varst menntamaður og studdir mig þegar ég ákvað að fara út í nám. Nú sendi ég þér þessa kveðju héðan úr skólanum í Danmörku.

Mig langar að þakka þér fyrir fordæmið sem þú sýndir í því hvernig ætti að elska. Þú og amma héldust alltaf í hendur og þú kysstir hana alltaf blíðlega fyrir svefninn. Þú hjálpaðir henni að muna þegar hún var farin að gleyma, jafnvel þó þú værir sjálfur farinn að gleyma svolítið líka. Þú varst rólegur maður en elskaðir útivist og göngutúra og varst duglegur að viðra Skolla þinn. Þú kvaddir okkur líka rólega og yfirvegað, sársaukalaust og umvafinn fólkinu sem elskar þig.

Áramótin verða einmanalegri í Geitastekk án ykkar ömmu því þið verðið ekki þar að syngja Ólaf Liljurós með glas af kampavíni í hönd. Þú sást alltaf til þess að sprengja inn nýárið með stærsta flugeldinum, ömmu til lítillar gleði. Við treystum því að þið fagnið hátíðunum annars staðar þetta árið og á meðan þú passar upp á ömmu Gýju getur þú treyst því að pabbi sendir upp stóra rakettu þér til heiðurs.

Þín verður saknað, afi Jónas, en þú skilur eftir þig minningar sem við höldum fast í. Ég elska þig, þangað til næst,

Sú mynd sem hugarfylgsni mitt málar af afa mínum þegar ég minnist hans færir mig aftur til níunda áratugar síðustu aldar þegar hann og Gýgja amma mín bjuggu á Sunnubrautinni í vesturhluta Kópavogs. Þar byggði hann fjölskyldu sinni reisulegt hús við sjávarsíðuna.

Það er ákveðin erkiminning sem ég hef af honum og ömmu minni frá því ég var ungur strákur.

Hún hefst einhvern veginn þannig að amma mín biður mig á laugardagsmorgni í eitt þeirra skipta sem ég hafði verið í pössun hjá þeim að fara og vekja afa sem enn lá og svaf í rúmi sínu. Oft var ég sendur nokkrum sinnum yfir í svefnherbergið til að vekja hann þar sem hann svaf oft langt fram yfir hádegi um helgar. Líklegast hafði hann verið að skála með góðum vinum kvöldið áður en ekki hvarflaði það að mér á þessum tíma. Ég hlýddi bara ömmu þegar hún bað mig um að vekja þennan mögulega timbraða eldri mann sem aldrei varð pirraður þrátt fyrir að ungur sonarsonur kæmi og raskaði ró hans.

Þegar hann hafði svo komið á fætur hafði amma lagað handa honum kaffi og tekið til morgunmatinn sem ekki breyttist sama hvaða dagur vikunnar var. Seríós með berjasafa, súrmjólk og léttmjólk. Ég man alltaf hvað mér fannst þetta einkennileg leið til að hefja daginn. Þessu fylgdu svo íslenskar pönnukökur og kaffi ásamt helgardagblöðunum og Gufunni sem ómaði á bak við. Oft á tíðum hafði amma rekist á eitthvað merkilegt í Lesbók Morgunblaðsins sem henni fannst nauðsynlegt að afi læsi. Ég man lauslega eftir grein sem hafði verið tileinkuð Steini Steinarr og höfðu nokkur ljóða hans fengið að fylgja með. Amma hóf lestur á einu ljóðanna sem var í nokkrum erindum. Eftir að hafa klárað fyrstu setningu fyrsta erindis var eins og hún vissi hvað tæki við. Afi kláraði ljóðið eftir minni eins og hann hefði samið það sjálfur.

Allt frá fyrstu tíð minni hef ég verið minntur á mannkosti hans og kannski sérstaklega vegna þess að ég erfði nafn hans. Allir sem hann þekktu báru honum vel söguna og hafði fólk á orði að hann væri leikinn með orð, færi létt með að halda ræður við hátíðartilefni og hefði kveðist á eins og gert var í gamla daga. Hann var líka vinur vina sinna og naut virðingar samferðamanna sinna enda mættu rúmlega tvö hundruð manns í áttræðisafmæli hans.

Það er einnig mikilvægt fyrir mig að fylla út í eyður þeirrar mósaíkur sem myndaði persónuleika hans og fá að kynnast honum í gegnum sögur sem ekki endilega mála rósrauða mynd af lífshlaupi hans. Það gerir hann mennskari og færir hann nær mér en áður. Nú dagana og vikurnar eftir andlát hans hafa margir deilt endurminningum sínum af honum. Það er á margan hátt hughreystandi að vita að lífshlaup hans hafi verið barátta eins og hjá okkur flestum. Hann lifði tímana tvenna og brimrót lífsins gat stundum skollið fast að ströndum hans. Snemma á lífsleiðinni þurfti hann að takast á við erfiða atburði sem líklegast hafa haft mikilvæg og djúpstæð áhrif á hann.

Engu að síður hef ég ekkert nema hlýjar minningar um afa minn og nafna og ímynd hans tók þátt í að móta mig og gera mig að þeim manni sem ég er í dag. Betri fyrirmynd af forvera mínum hefði ég ekki getað fengið og þakka ég honum minningarnar og árin.

Guð blessi minningu afa míns. Þinn vinur og nafni,