Bóluefni Glas með MMR-bóluefni sem veitir m.a. vörn gegn mislingum.
[ Smellið til að sjá stærri mynd ]
Guðmundur Sv. Hermannsson gummi@mbl.is Ný rannsókn bendir til þess að mislingar séu mun skaðlegri sjúkdómur en áður hefur verið talið.

Guðmundur Sv. Hermannsson

gummi@mbl.is

Ný rannsókn bendir til þess að mislingar séu mun skaðlegri sjúkdómur en áður hefur verið talið. Alþjóðlegur hópur vísindamanna á vegum Harvard-háskóla hefur rannsakað 77 hollensk börn sem ekki höfðu verið bólusett gegn sjúkdómnum og komist að þeirri niðurstöðu að mislingaveiran eyði mótefnum sem myndast hafa við fyrri sýkingar – þurrki í raun út ónæmisminnið.

Í sinni einföldustu mynd felst ónæmi gegn sjúkdómum í að mynda sérhæfða gerð af frumu eða sameind gegn tilteknum mótefnavaka, veirum eða sýklum, og hluti þeirra frumna sem brugðust við vakanum með viðeigandi mótefnum verður að minnisfrumum. Þessar frumur „muna eftir“ fyrri sýkingum og ráða niðurlögum sama sýkils áður en hann nær að valda veikindum á ný.

Í grein sem vísindamannahópurinn fékk birta í vísindaritinu Science kemur fram að blóðsýni voru tekin úr börnunum og síðan á ný tveimur mánuðum eftir að mislingafaraldur kom upp árið 2011 í samfélaginu þar sem þau bjuggu. Notað var tæki sem nefnist VirScan, eins konar veiðistöng sem gerði vísindamönnum kleift að „veiða“ þúsundir mismunandi mótefna. Með þessu móti gátu þeir búið til mjög nákvæma mynd af ónæmiskerfi barnanna fyrir og eftir mislingasmitið.

Ónæmiskerfið endurstillt

Niðurstöðurnar sýndu að börnin töpuðu að jafnaði um 20% af mótefnum sínum í veikindunum. Eitt barn, sem veiktist mjög alvarlega, tapaði 73% sinna mótefna og ónæmiskerfið var þá komið á svipað stig og í nýfæddu barni, hafði nánast verið núllstillt eins og sundum er sagt.

„Það má segja að veiran endurstilli ónæmiskerfið,“ segir Michael Mena smitsjúkdómafræðingur og einn greinarhöfunda við AFP-fréttastofuna. Börnin þurfa að reisa varnir líkamans upp á nýtt og geta fengið á ný sjúkdóma sem þau fengu í barnæsku.

„Mislingar hafa svipuð áhrif á nokkrum vikum og ómeðhöndlað HIV-smit hefur á einum áratug,“ hefur breska ríkisútvarpið, BBC, eftir Mena. „Skaðinn sem ónæmiskerfið verður fyrir er svo mikill.“

Til að staðfesta þessa niðurstððu gerðu vísindamenn tilraunir á öpum og var niðurstaðan sú að dýrin töpuðu 40-60% af mótefnum sínum.

Mikilvægar bólusetningar

Fyrri rannsóknir hafa varpað ljósi á hve mislingaveiran er skæð. Fyrstu einkenni sjúkdómsins eru nefrennsli og sótthiti en eftir nokkra daga myndast útbrot, fyrst á andliti en síðan um allan líkamann. Flestir sjúklingar ná bata en mislingar geta verið banvænir þar sem þeir geta leitt til lungnabólgu og heilabólgu. Áætlað er að um 110 þúsund manns deyi árlega í heiminum af völdum mislinga.

Lýsandi rannsókn

Talið er að bólusetning, svonefnd MMR-bólusetning, sé nánast örugg vörn gegn mislingum. En sérfræðingar segja nú að ef ónæmiskerfi barna hafi skaðast af völdum mislinga kunni að þurfa að bólusetja þau á ný gegn öðrum barnasjúkdómum.

Kamilla Sigríður Jósefsdóttir barnasmitsjúkdómalæknir og verkefnastjóri bólusetninga hjá embætti landlæknis segir að umrædd rannsókn sé eitt af fyrstu skrefunum í að skýra orsakir þess sem þekkt hafi verið lengi, að tíðni sýkinga, sérstaklega bakteríusýkinga, aukist í kjölfar mislingasjúkdóms.

„Þetta er í eðli sínu lýsandi rannsókn sem segir okkur ekki hvernig mislingaveiran hefur þessi áhrif þótt ýmsu sé velt upp í greininni. Það þarf að gera frekari rannsóknir til að skera úr um hvort ráðlegt er að endurbólusetja börn sem hafa náð sér eftir mislingasjúkdóm,“ segir Kamilla.

5.500 fullorðnir bólusettir í ár

Læknar sem tjáð hafa sig um rannsóknina sem fjallað var um í Science eru á einu máli um mikilvægi þess að bólusetja börn gegn mislingum.

Almennar bólusetningar gegn mislingum hófust á Íslandi árið 1976 og er talið að flestir sem fæddir eru fyrir 1970 séu bólusettir eða hafi fengið sjúkdóminn. Í skýrslu landlæknis um bólusetningar á árinu 2018 kom fram að 94% barna 18 mánaða og yngri hefðu fengið svonefnda MMR-sprautu, en þá er bólusett í einu gegn mislingum, hettusótt og rauðum hundum.

Mislingatilfellum hefur fjölgað mikið í heiminum síðustu misseri. Ítrekað hefur komið fyrir frá árinu 2016 að smitaðir einstaklingar hafi verið um borð í flugvélum sem hafa haft viðkomu á Íslandi. Í febrúar á þessu ári smituðust sjö einstaklingar af mislingum hér á landi eftir að maður sem smitast hafði í útlöndum kom hingað með flugi. Í kjölfarið var öllum á aldrinum 6-18 mánaða á Austurlandi og á höfuðborgarsvæðinu boðin bólusetning gegn mislingum og einnig öllum sem fæddir voru eftir 1970 ef óljóst var hvort þeir hefðu verið bólusettir.

Samkvæmt upplýsingum frá embætti landlæknis hafa það sem af er árinu 5.500 einstaklingar, fæddir árið 2000 eða fyrr, fengið MMR-bólusetningar borið saman við 614 árið 2018. Mikill meirihluti þeirra sem voru bólusettir á árinu 2019 var bólusettur í tengslum við faraldurinn í febrúar en þó hafa álíka margir skammtar verið gefnir eftir 1. júní og allt árið í fyrra. Segir landlæknisembættið að væntanlega sé stór hluti þeirra sem bólusettir voru á þessu ári heilbrigðisstarfsmenn en ekki liggi fyrir tölur um það sérstaklega.