Jónas Guðlaugsson fæddist á Eyrarbakka 22. júlí 1929. Hann lést á heimili sínu 29. nóvember 2019. Foreldrar Jónasar voru þau Ingibjörg Jónasdóttir, húsmóðir, f. 22.3. 1905, d. 4.11. 1984, og Guðlaugur Pálsson kaupmaður, f. 20.2. 1896, d. 16.12. 1993. Systkini Jónasar eru: Guðrún, Ingveldur, látin, Haukur, Páll, Steinunn og Guðleif. Eiginkona Jónasar var Oddný Sigríður Nicolaidóttir, f. 2.12. 1930, d. 5.3. 2014. Börn Jónasar og Oddnýjar eru 1) Ingibjörg, f. 1950, maki Gísli Ólafsson, f. 1946, þeirra börn Lilja, Aðalheiður og Ólafur, 2) Garðar, f. 1951, d. 1955, 3) Nicolai, f. 1954, maki Ásta Bjarney Pétursdóttir, f. 1955, þeirra börn Dagný Rós og Bjarni Garðar, 4) Jónas Garðar, f. 1959, maki Jóhanna V. Gísladóttir, f. 1962, þeirra börn Hanna Lilja og Matthías, 5) Guðlaugur, f. 1960, maki Guðrún Axelsdóttir, f. 1962, þeirra börn Jónas, Þórir, Fannar og Sindri, 6) Sigurður, f. 1966, maki Bjarnþóra María Pálsdóttir, f. 1971, börn Sigurðar, Ísak Aron, Sigríður Agnes og Oddný Soffía. Börn Bjarnþóru, Páll Axel og Ásdís María.

Jónas ólst upp á Eyrarbakka og hóf nám í rafvirkjun hjá móðurbróður sínum Kristni og vann við rafstöðina á Eyrarbakka sem Kristinn rak. Jónas flutti til Reykjavíkur á 17. ári og hélt áfram námi hjá Segli, rafvélaverkstæði. Hann kvæntist eiginkonu sinni, Oddnýju Sigríði Nicolaidóttur, 19. apríl 1951.

Jónas var um tíma á sjó sem vélstjóri á dagróðrabátum sem gerðir voru út frá Reykjavík. Hann byrjaði eigin rekstur í bílskúr á Lindargötunni, stækkaði við sig með aðstöðu í Skipholtinu og flutti fyrirtækið þaðan í Dugguvoginn. Árið 1964 flutti fjölskyldan á Sauðárkrók þar sem hann rak fyrirtækið í 4 ár. Hóf rekstur Vélsmiðju Jónasar Guðlaugssonar að nýju í Reykjavík og rak hana til dauðadags.

Útför Jónasar fer fram frá Fella- og Hólakirkju í dag, 18. desember 2019, og hefst athöfnin kl. 13.

Pabbi, smiður þúsund þjala, þessi þrjú orð lýsa honum svo vel. Í blaðaviðtali árið 1961 sagði hann: „Þegar mig vantar eitthvað, þá smíða ég það sjálfur.“ Blaðamaðurinn var orðlaus yfir öllum hugmyndunum sem hann fékk og framkvæmdi, svo fáein dæmi séu tekin: búsáhöld, skóhorn, hilluberar fyrir hansahillur, rafmagnsdósir í allt Bakkahverfið í Breiðholtinu, fánastangir, kolur og síðustu 20 ár meðal annars vegstikufætur og skiltafestingar fyrir Vegagerðina. Auk þess smíðaði hann stóran hluta þeirra véla og stansa sem þurfti fyrir framleiðsluna. Árið 1965, í öðru blaðaviðtali norður á Sauðárkróki, spurði blaðamaðurinn hvaða menntun hann hefði, hvort hann hefði engin tæknileg próf sem gerðu honum kleift að smíða allar þessar vélar og framleiða flókna hluti, svaraði hann: „Ég hef bara bílpróf.“ Já, pabbi var hugvitsmaður af Guðs náð og þúsundþjalasmiður. Hann rak eigið verkstæði í Reykjavík í upphafi, byrjaði í litlum skúr á Lindargötunni, stækkaði við sig með aðstöðu í Skipholtinu og flutti verkstæðið þaðan í Dugguvoginn. Árið 1964 flutti fjölskyldan á Sauðárkrók þar sem hann rak fyrirtækið í 4 ár og veitti fjölda manns atvinnu. Þá söðlaði hann um, seldi fyrirtækið til Kr. Kristjánssonar og gerðist verksmiðjustjóri þar um tíma. Hann hóf fljótlega sjálfstæðan rekstur að nýju og rak Vélsmiðju Jónasar Guðlaugssonar þar til yfir lauk, 28. nóvember sl. Stærsta sorgin í lífi pabba var barnsmissir. Það á enginn að þurfa að jarða barnið sitt, en frammi fyrir þeirri skelfilegu staðreynd stóðu foreldrar mínir árið 1955 þegar Garðar bróðir lést eftir snörp veikindi tæplega fjögurra ára. Það er ekki hægt að gera sér í hugarlund hvernig ungum foreldrum líður að standa við gröf litla barnsins síns. Pabbi gat aldrei sætt sig við andlát Garðars. Og sorgin og söknuðurinn settu aftur djúpt mark sitt á pabba þegar mamma féll frá eftir erfið veikindi árið 2014. Missir hans var mikill og hann átti erfitt með að sætta sig við fráfall hennar. Mamma var hans besti vinur og félagi, og hún gætti þess að pabbi fengi allt það besta atlæti í mat og drykk og öllu sem til þurfti. Þau bjuggu sér fallegt heimili í Hólaberginu, áttu gott líf saman og nutu efri áranna og afraksturs ævistarfsins. Pabbi naut aðdáunar samferðafólks fyrir vandaða framleiðslu, hugvitssemi og snilli í hönnun og alls kyns úrlausnum flókinna verkefna. Söknuður og þakklæti fyllir nú huga minn. Ég sakna þess að koma ekki í hverri viku og hella á könnuna, ég sakna þess að heyra ekki gleðina í röddinni hans þegar ég hringi: „Sæl og blessuð, Björgin mín“ og ég sakna þess að finna ekki lengur hlýja kveðjufaðmlagið hans. En ég er þakklát fyrir allar yndislegu minningarnar, þakklát fyrir allar samverustundirnar í gegnum tíðina. Pabbi fann að þrek hans dvínaði og hann sagði stundum: „Ég er alveg tilbúinn að fara, ég hlakka svo til að hitta hana Addý mína.“ Hann kvaddi þetta jarðlíf með reisn, búinn að skila sínu lífsstarfi, sjálfstæður og engum háður og nú er hinsta ósk hans uppfyllt og þau mamma sameinuð á ný.

Ingibjörg.

Í dag kveð ég hann pabba minn, Jónas Guðlaugsson frá Eyrarbakka.

Síðustu ár eða allt frá því mamma dó 2014 efldist vinskapur og tengsl okkar pabba mikið en það síðasta sem ég hvíslaði að mömmu er hún lá banaleguna var að nú væri henni óhætt að fara, við myndum hugsa vel um pabba.

Ég er þakklátur fyrir allar þær góðu stundir sem við áttum síðustu árin hans, en við hjónin lögðum okkur fram um að veita honum sem mesta samveru því einmanaleikinn knúði dyra hjá pabba eftir að mamma kvaddi. Þau voru ófá kvöldin sem við sátum í Hólaberginu, borðuðum góðan mat, dreyptum stundum á obbolitlu hvítvíni og ræddum málin. Skemmtilegar frásagnir pabba af strákapörum þeirra bræðra, hans og Hauks, eru ógleymanlegar. Lýsingar á sjóslysum í briminu á Eyrarbakka þegar sjómenn fórust á róðrarbátum og engin leið að bjarga þeim, vinnunni hans í rafstöðinni, fyrstu árunum í Reykjavík, frásagnir af hernáminu og svo mætti lengi telja. Þetta og margt fleira fór hann yfir með mér í löngu símtali sem við áttum seint að kvöldi þess 27. nóvember, liðlega sólarhring áður en hann kvaddi þessa jarðvist. „Mundu þetta vel Sigurður minn,“ sagði hann og bætti svo við því sem hann gjarnan sagði:

Ég er grimmur eins og ljón og fastheldinn eins og krabbi. Oftast var þetta nú sagt í léttari tón en með alvarlegu ívafi.

Hann var stoltur af dagsverkinu, stóð sína plikt á verkstæðinu sínu hvern einasta dag allt þar til yfir lauk. Ætlaði raunar að vinna til 100 ára aldurs og skemmta sér svo næstu fimm árin þar á eftir.

Hann var nákvæmur og vandvirkur hugverksmaður og járnsmiður svo eftir var tekið. Útsjónarsamur og úrræðagóður, alltaf tilbúinn að aðstoða og rétta hjálparhönd.

Lífshlaup pabba var ekki dans á rósum. Hann reyndi margt sem við hin vildum ekki þurfa að takast á við. Barnsmissir markaði djúp sár í sálina, sorg og reiði sem pabbi vann aldrei úr. Hann barðist alltaf áfram af ótrúlegri þrautseigju og síðari ár uppskar hann loks árangur erfiðis síns.

Eftir standa ljúfar og góðar minningar um einstakan mann.

Það er við hæfi að enda þessi skrif á ljóði eftir uppáhaldsskáld pabba míns, Bólu-Hjálmar.

Mér er orðið stirt um stef

og stílvopn laust í höndum,

í langnættinu lítið sef,

ljós í myrkri ekkert hef,

kaldur titra, krepptur gigtar böndum.

Húmar að mér hinsta kvöld,

horfi eg fram á veginn,

gröfin móti gapir köld,

gref ég á minn vonarskjöld

rúnir þær er ráðast hinumegin.

Hvíl í friði elsku besti.

Þinn

Sigurður.

Með þakklæti og hlýju kveð ég í dag elskulegan tengdapabba minn.

Margir minnast þín fyrir verk- og hugvit þitt en þú komst mér fyrst og fremst fyrir sjónir sem stoltur, réttsýnn og góður maður. Þú þurftir að hafa fyrir þínu, lífið færði þér margvíslega erfiðleika en líka gjafir og uppskeru erfiðis þíns. Þú varst stoltur af ævistarfinu, verkstæðið þitt átti hug þinn allan en þú varst líka svo stoltur af lífsgöngunni ykkar Oddnýjar, saman í næstum 65 ár, börnunum ykkar og afkomendum öllum.

Þú varst mér meira en tengdapabbi, við urðum líka vinir þegar ég dvaldi reglulega í Hóló en vegna vinnu minnar þurfti ég að dvelja talsvert í Reykjavík. Þú vildir ekki heyra á annað minnst en að ég dveldi hjá þér, nóg væri plássið, eina skilyrðið sem þú settir var að við myndum borða saman sem oftast. Það æxlaðist því þannig að ég kom iðulega með eitthvað í gogginn eftir vinnu, við settumst niður, borðuðum saman, þú deildir með mér dagsverkinu þínu á verkstæðinu, stundum yfir obbolitlu hvítvínstári, og ef sá gállinn var á okkur settumst við inn í arinstofu, kveiktum upp, hlustuðum á góða tónlist og spjölluðum saman.

Skemmtilegust voru kvöldin þegar þú sagðir mér sögur frá æskuárunum á Eyrarbakka: prakkarastrikunum sem þið Haukur gerðuð, fyrstu árunum í Reykjavík sem ungur maður, þegar þú kynntist ástinni þinni henni Oddnýju sem skrifaði þér ástarbréfið góða og þú sagðir mér svo glaður frá, ferðalögum ykkar hjóna um víða veröld, þig langaði mikið að upplifa eina siglingu enn. Draumurinn rættist þegar við hjónin fórum með þér í siglingu vorið 2015, ógleymanleg ferð og þú manna hressastur 86 ára.

Við ræddum líka lífið og tilveruna; sorgina þegar þið hjónin misstuð drenginn ykkar tæplega fjögurra ára gamlan. Þann mikla harm, óuppgerða sorgina og vanmáttinn sem í hjarta þér bjó og minnti reglulega á sig áratugum síðar.

Að missa Oddnýju reyndist þér líka afar erfitt, en þú varst þakklátur fyrir öll árin ykkar og minntist hennar með mikilli hlýju og kærleika. Ég er þakklát fyrir að hafa getað léð þér eyra og vináttu þegar sorgin knúði dyra.

Þú óttaðist ekki dauðann, veltir því oft fyrir þér hvað tæki við og hvort þú myndir hitta fólkið þitt aftur. Við gerðum samning eitt kvöldið; það okkar sem færi á undan lofaði að láta hitt vita hvernig væri umhorfs þarna hinum megin, svo hlógum við.

Já margs er að minnast: þegar þú varst að reyna að kenna mér að dansa, þegar ég var að reyna að láta þig smakka alls konar framandi mat, þegar við fórum á Hereford, hugurinn reikar, minningarnar lifa.

Síðasta veislan okkar var viku fyrir andlát þitt. Hefðbundinn uppáhaldsréttur nr. 35 á boðstólum, obbolítið hvítvínstár, arineldur og falleg tónlist. Ég bakaði jólasmákökur og kryddbrauðið góða og húsið fylltist af jólailm og gleði. Ég held að þú hafir vitað að það var stutt í brottfarardaginn þinn. Orð þín þetta kvöld báru þess merki. Þið Oddný eruð nú sameinuð á ný.

Takk fyrir samfylgdina og vináttu elsku Jónas.

Þín tengdadóttir,

Bjarnþóra María

Pálsdóttir.

Afi kvaddi okkur rúmlega 90 ára að aldri og naut þeirra forréttinda að vinna fram á síðasta dag eins og hann óskaði heitast.

Hann ætlaði reyndar að verða 105 og hætta að vinna 100 en það plan breyttist og í staðinn lagði hann af stað í ferðalagið sitt rétt fyrir afmæli ömmu, þannig að við yljuðum okkur við að nú héldu þau saman upp á daginn hennar.

Að vera fullorðinn og eiga afa eru líka forréttindi. Að fá að heyra sögurnar hvernig lífið var, hvernig hann horfði á hlutina og spekúleraði var mjög áhugavert og fræðandi.

Afi var með endalausar hugmyndir og lausnir að hinum ýmsu verkefnum og gat allt sem hann ætlaði sér nánast fram á síðasta dag.

Efst í huga okkar er þakklæti - minning þín lifir elsku afi.

Lilja, Aðalheiður og

Ólafur.

Ein af fyrstu minningum okkar Jónasar var sú að við veiktumst báðir af berklum. Kennarinn í barnaskólanum greindist með berkla og sömuleiðis bakarinn. Lúðvík læknir kom næstum daglega til okkar meðan reynt var að vinna bug á sjúkdómnum. Móðir okkar, Ingibjörg Jónasdóttir, sat oft við rúmin okkar sem voru hlið við hlið og fór með bænir með okkur á kvöldin. Á endanum komumst við á fætur, þökk sé Lúðvík lækni, mömmu og almættinu. Jónas taldi það ætíð skyldu sína að gæta mín fyrir kaupfélagsbílunum sem æddu framhjá heimili okkar daglega. Móðurbróðir okkar, Kristinn Jónasson, var organisti í Eyrarbakkakirkju og átti einnig og rak rafstöðina á Eyrarbakka. Hann byrjaði að kenna mér á píanó og að kenna Jónasi rafvirkjun. Kristinn átti forláta rennibekk og þar fékk hin mikla smíðanáttúra Jónasar útrás. Hagleikurinn var mikill í ættinni, allir bræður mömmu smíðuðu og hún líka. Einn bræðra hennar, Gunnar Jónasson, fór upp úr 1930 til Þýskalands að læra flugvirkjun og stóð sig vel. Ég spurði hann eitt sinn hvort Eyrbekkingar hefðu ekki verið gáttaðir á því þegar hann í upphafi kreppunnar fór að læra flugvirkjun. Hann svaraði: Það þurfti ekki Eyrbekkinga til! Þótt Jónas og Kristinn frændi okkar hafi ekki alltaf átt skap saman, þá lofaði Kristinn mjög verk Jónasar. Jónas átti einstaklega gott með að finna út úr flóknum hlutum og fann undireins út hvernig hægt var að lagfæra og betrumbæta. Þegar hann hóf ævistarf sitt lánaði Kristinn honum rennibekkinn dýrmæta. Jónas hóf snemma sjálfstæðan rekstur við að framleiða alls konar hluti, svo sem grútartýru og ýmsa aðra þjóðlega minjagripi. Fyrir þessa framleiðslu smíðaði hann margvíslega stansa. Hugmyndaauðgi Jónasar voru lítil takmörk sett og stöðugt komu frá honum nýjar og nýjar uppfinningar, sem hafa verið ómetanlegar fyrir íslenskt atvinnulíf og þróun þess. Þrátt fyrir mikla hæfileika og dyggan stuðning eiginkonu sinnar, Oddnýjar Nicolaidóttur, var lífið honum oft erfitt. Þau Oddný eignuðust sex einstaklega vel gerð börn, ákaflega hæfileikarík. Stóra sorgin var þegar sonur þeirra, Garðar, lést á fjórða ári. Slíkt áfall getur enginn skilið, nema sá sem reynt hefur.

Ég man þegar ég kom eitt sinn að utan, þar sem ég stundaði nám, þá var Jónas með verkstæði sitt í bílskúr við íbúð þeirra á Lindargötunni. Er ég kom inn á verkstæðið til hans varð mér litið upp á einn vegginn og þar kom ég auga á mynd af fallegum ungum dreng og var hún af Garðari litla, sem var burt kallaður svo snemma. Nú trúi ég því að þau séu öll saman, ungi sonurinn og foreldrar hans, umvafin tónlist og björtu ljósi. Jónas naut tónlistar á sinn hátt, hlustaði og naut þess að heyra dóttur sína, Ingibjörgu, leika Til Elísu eftir Beethoven. Svo man ég það, að áður en hann fór á þjóðhátíð í Vestmannaeyjum, þá 16 ára, söng hann með innlifun Tondeleyo á meðan hann pressaði sparifötin sín.

Jónasar verður sárt saknað.

Haukur og Grímhildur.

Elsku Jónas bróðir minn er dáinn. Ég sakna hans mjög mikið. Hann var góður bróðir, ég held að við höfum verið mjög lík.

Ég minnist bara gleði þegar við Magni vorum að ferðast út um allan heim með Jónasi bróður og Oddnýju, hans góðu konu. Ég taldi mig svo örugga með þeim og Magna. Það var alltaf gaman hjá okkur. Við byrjuðum að ferðast saman 1962. Svo voru ótal siglingar um Karíbahafið, Miðjarðarhafið og Atlantshafið. Við höfðum mikið yndi af að vera á sjó, enda fædd og alin upp á Eyrarbakka. Haukur, bróðir okkar, og Jónas syntu þar í ísköldum sjónum. Ég man að ég var svo hrædd um stóru bræður mína, en þeir vippuðu sér upp á bryggju, blóðrisa á lærunum, alsælir. En ég grét að sjá þá koma, svo fegin var ég. Jónas var mjög líkur móðurfjölskyldu okkar úr Garðhúsum á Eyrarbakka. Þar voru miklir snillingar og Jónas bróðir erfði það, og heitir í höfuðið á afa okkar.

Mamma mín sagði einu sinni við mig: „Ef Haukur er listamaður, þá er Jónas ekki síðri.“ Jónas var svo líkur mömmu, en hann mátti þola að missa son sem dó í höndum hans, tæpra fjögurra ára gamall. Jónas var með gömul sár. Hann vann aldrei úr þeim, mjög tilfinninganæmur. En falleg tónlist var honum mjög kær. Hann vann fram á síðasta dag og allt varð að vera rétt upp á millimetra.

Jónas var svo mikill hugsuður eins og mamma okkar. Hann var uppfinningamaður, smíðaði vélar og stansa. Það sem hann var búinn að hugsa sér að búa til – var ótrúlegt hvað hann gat látið sér detta í hug að láta þessar vélar gera, en allir þessir hlutir, bæði stórir og smáir, eru smíðaðir af mikilli fagmennsku.

Í okkar fyrstu siglingu um Karíbahafið kom í ljós að skipstjórinn hafði einu sinni komið með þetta stóra skip til Íslands. Þegar við sögðum honum að Jónas hefði á yngri árum verið vélstjóri á bátum á Íslandi var hann svo elskulegur að bjóða Jónasi og Magna mínum að skoða vélarrúm þessa 70 þúsund tonna skips. Vakti það undrun skipstjórans, og þeirra sem sýndu honum vélarrýmið, hve þekking Jónasar á vélunum var mikil. Þessi skoðunarferð var Jónasi ógleymanleg.

Jónas átti mjög dugleg og góð börn, tengdabörn, barnabörn og langafabörn, allt hið efnilegasta fólk. Við Magni vottum þeim öllum hjartans samúð. Ég kveð þig, elsku bróðir minn.

Þín systir,

Steinunn Guðlaugsdóttir.