Sigríður Jóhannsdóttir

Lífið er leiðsla' og draumur,

logn og boðaföll,

sker og stríður straumur,

stormar, þoka' og fjöll;

svo eru blóm og sólskin með;

en bak við fjöllin himinhá

hefur enginn séð.

(Páll Ólafsson)

Að alast upp með ömmu á heimilinu eru ómetanleg forréttindi. Við bræður vorum svo heppnir að eftir skóla tók hún á móti okkur með brauðsneið og bollasúpu og kenndi okkur að lesa. Aldrei þurftum við að fara í pössun þegar foreldrar okkar voru ekki heima, heldur eyddum við þá kvöldunum saman. Við ýmist spjölluðum eða leystum saman krossgátur. Á hverjum sunnudegi fór hún með okkur í sunnudagaskólann, og eins og hún minntist svo skemmtilega oft á var ég sífellt að finna nýjar leiðir frá heimilinu okkar að kirkjunni og til baka og dró ég bæði ömmu og Sigga bróður um allt hverfi í leit að nýjum leiðum. Aldrei hristi amma hausinn yfir þessum ferðalögum og lét þetta eftir mér. Við skildum hvort annað svo vel, þú skildir að mig langaði í döðlur þegar ég bað um risaeðlur. Ég hugsa hlýtt til stundanna sem við áttum yfir kaffibolla þegar ég kom heim úr skólanum og oftar en ekki bauð hún upp á eitthvað sætt með, en aldrei hef ég kynnst öðrum eins sælkera og henni ömmu, nema kannski mér sjálfum. Bæði vorum við sérstakir áhugamenn um steiktan kjúkling og þegar við vorum ein heima var það skemmtileg hefð að kaupa kjúklingabita, franskar og brúna sósu. Aldrei var amma langrækin né talaði illa um neinn og lét gleðina og skopskynið leika aðalhlutverk í sínu lífi. Það er lífsspeki sem ég mun halda áfram að reyna að lifa eftir, en í uppáhaldi hjá mér er sú speki að maður skuli alltaf reyna að spara nema þegar maður kaupir sér rúm og skó.

Þrátt fyrir rúmlega 70 ára aldursmun höfðum við alltaf nóg að tala um, bæði um nútíðina mína og fortíðina þína. Þú varst vön að kveðja mig með orðunum „við höfum alltaf verið vinir“ og ég svaraði með „við munum alltaf vera vinir“.

Svo nú kveð ég þig í síðasta sinn: Við munum alltaf vera vinir.

Þinn

Nokkur orð til að minnast hennar Sigríðar móðursystur minnar eða Siggu eins og hún var alltaf kölluð. Sigga og fjölskylda hennar var snemma hluti af mínu lífi og góð vinátta og mikill samgangur milli þeirra og fjölskyldu minnar, enda bjó amma mín, móðir Siggu, hjá okkur. Það var til að mynda algengt að Sigga og fjölskylda hennar kæmu í sunnudagsbíltúr austur fyrir fjall þar sem við bjuggum og börn hennar dvöldu gjarnan hjá okkur á sumrin. Myndaðist þá góð vinátta milli okkar krakkanna sem ég nýt ennþá í dag og höfum við Jóhanna til dæmis alltaf verið sérstaklega góðar vinkonur enda jafnaldrar.

Þegar ég varð eldri og fór í nám til Reykjavíkur stóð heimili Siggu og Bjössa manns hennar bæði mér og öðrum systkinabörnum ávallt opið. Hún var mjög gestrisin, ættrækin og ávallt tilbúin til að styðja okkur landsbyggðarkrakkana í fjölskyldunni. Sigga var um margt mjög merkileg kona. Hún var fluggreind og námfús en ólst upp á þeim árum sem ekki var hlaupið að því að komast í nám. Sigga náði þó með nokkru harðfylgi að komast í skóla á Laugum og svo á lýðháskóla í Svíþjóð. Hún lærði líka til sauma, starfaði í fyrstu á saumastofum en eftir að hún eignaðist fjölskyldu vann hún við sauma heima hjá sér. Þeir eru óteljandi fallegu kjólarnir sem hún Sigga saumaði, þar á meðal nokkra á okkur í fjölskyldunni. Suma þeirra hef ég alls ekki tímt að gefa frá mér vegna þess hversu fallegir þeir eru. Hún var stöðugt að, saumaði til að mynda bútasaumsteppi og óf fram á tíræðisaldur. Hún lærði líka svæðanudd sem ég ásamt fleirum naut góðs af. Síðustu tvo áratugina bjó hún í sama húsi og Jóhanna dóttir hennar, og fjölskylda hennar. Var það gæfa beggja enda voru þær samrýndar.

Ég er svo sérstaklega þakklát fyrir okkar góðu vináttu sem við áttum síðustu árin þrátt fyrir talsverðan aldursmun. Sigga var mjög góður og gefandi félagsskapur og við gerðum ýmislegt saman, fórum til dæmis eitt sumarið hringinn í kringum landið með viðkomu hjá ættingjum. Það var gaman að ferðast með Siggu því hún var fróð um landið enda menntaður leiðsögumaður. Hún var margfróð og varpaði gjarnan fram vísum sem tengdust tilefnum líðandi stundar. Svo var gott að ræða við hana um það sem hvíldi á huga mínum því hún var mjög glögg, skynsöm og jarðbundin, og ekki má gleyma leiftrandi kímnigáfu ásamt getu til að sjá spaugilegu hlutina við lífið og tilveruna. Hennar Siggu verður sárt saknað en eftir situr þakklæti fyrir að hafa fengið að njóta dýrmætra samverustunda með henni öll þessi ár.

Einstök kona er nú fallin frá og ótal minningar leita á hugann. Sigríður var mamma Jóhönnu, vinkonu minnar, og höfum við þekkst í meira en fimmtíu ár. Við Jóhanna vorum í Svíþjóð eitt sumar að vinna og dvöldum þá hjá vinkonu Siggu sem var með henni á lýðháskóla í Bollnäs, úr því varð mikill vinskapur. Það var alltaf ljúft að koma í Ljárskóga til Siggu og Björns, sannkallað fjölskylduhús. Sigga gaf mér svæðanudd ef henni fannst þörf á, ljúft te og spjall. Hún var spaugsöm og hagmælt og fór gjarnan með vísur. Hún var mikil hannyrðakona, óf mikið, saumaði og prjónaði, oft seldi hún handavinnu sína í sölubás í Mjóddinni. Garðurinn hennar er einstaklega fallegur, sannkölluð paradís og var ræktun hans mikið áhugamál hennar og sinnti hún honum af alúð. Hún gróðursetti fjölda trjáa og blóma. Þangað sótti hún jurtir í te og jurtakrem sem hún bjó til.

Í Ljárskógum vekur athygli mikið steinasafn sem þau Björn höfðu komið sér upp á ferðalögum sínum um landið. Síðastliðin ár hafa Jóhanna og Óskar búið með Siggu og drengjunum í Ljárskógum. Þar voru haldnir saumaklúbbar og lesklúbbar að ótöldum öllum matarveislunum þar sem mikið var spaugað og spjallað. Samband þeirra mæðgna, Jóhönnu, Maríu og Sigríðar, var einstaklega fallegt og náið. Ég votta þeim systrum og fjölskyldum þeirra innilega samúð.

Hartnær 97 ára gömul fékk elsku Sigga okkar hinstu ósk sína uppfyllta: að sameinast gengnum ástvinum og hlaupa með þeim léttfætt um engi og blómabreiður á himnum. Hvíldin nú er henni blessun en söknuðurinn er sár. Það er erfitt að lýsa þeim djúpstæðu áhrifum sem Sigga hafði á okkur öll. Hún var einstök manneskja sem miðlaði af gáfum sínum og gæsku til allra sem á vegi hennar urðu.

Sigga sameinaði margt sem nútíminn þarf á að halda. Hún var náttúrubarn sem þekkti allar plöntur og blóm. Löngu áður en almenn umræða vaknaði um umhverfismál miðlaði Sigga virðingu fyrir náttúrunni og hennar stórbrotnu gjöfum. Sóun, vanvirðing og eyðilegging var ekki til í hennar gjörðum. Hún ræktaði allt sem lifði af alúð, nærði, endurnýtti, endurvann, umbreytti, gerði betra og gaf nýtt líf. Áratugum áður en það þótti til siðs fóru Sigga og Bjössi hvert sumar með börnin sín kornung um fjöll og firnindi á hálendi Íslands, þveruðu ár og ræktuðu gleðina í ósnortinni náttúru. Mér fannst þau ævintýraleg á gamla jeppanum og langaði einhvern tímann að verða eins og þau.

Gönguleiðin til Ljárskóga í æsku á hið fallega heimili þeirra hjóna – nú þeirra Jóhönnu og Óskars – var greið í öllum veðrum því maður vissi hve hlýjar móttökurnar yrðu. Við fórum frá heimili þeirra betri en við komum. Mamma mín er ævinlega þakklát Siggu, m.a. fyrir trúnaðarsamræður þeirra á langri samleið þar sem þær gáfu hvor annarri styrk í ólgusjó lífsins. Þegar mamma lýsir Siggu segir hún einfaldlega: Hún gat allt. Allt lék í höndum hennar. Hún saumaði, prjónaði og óf, hún leiddi okkur í sláturgerð, hún kenndi okkur að skera út laufabrauð, hún gerði uppáhalds kleinurnar og pönnukökurnar hans pabba, hún tók okkur í heilandi svæðanudd, hún gaf okkur te með læknandi eiginleikum, hún hlustaði á okkur og gaf ráð, hún sagði sögur og kom okkur til að hlæja enda húmoristi af guðs náð.

Sigga var frjó í hugsun og hagmælt, víðlesin og margfróð. Hún leiftraði af frásagnargleði með dillandi en hljóðlátum hlátri án þess að þykjast vita nokkuð betur. Sigga hafði stálminni og það er fyrst og fremst frá henni sem við systkinin þekkjum sögur af okkur sjálfum og hvert öðru frá því við vorum lítil, sögur sem koma okkur enn til að hlæja. Hún var öðrum fremur uppspretta sameiginlegra minninga því að hún mundi betur en aðrir. Sigga varð fræg í frönskum skóla þegar börnin mín sögðust eiga frænku á Íslandi sem væri „bráðum hundrað ára og ótrúlega gömul og ótrúlega lítil en alltaf góð“.

Sigga uppskar eins og hún sáði í kærleik því samheldnari systur en dætur hennar eru vandfundnar. Umhyggja þeirra, ræktarsemi, vinátta og stuðningur við móður sína í gegnum árin er fyrirmynd fallegra fjölskyldubanda. Við vottum Jóhönnu, Maríu, tengdasonum, barnabörnum og öðrum ástvinum innilegustu samúð. Minningin um merka og góða konu lifir í hjörtum okkar.

Grétarsdóttir.