[ Smellið til að sjá stærri mynd ]
Bókarkafli | Tara Westover ólst upp við undirbúning fyrir heimsendi, beið eftir að sólin myrkvaðist og máninn litaðist blóði. Sextán ára gömul ákvað Tara að mennta sig sjálf og yfirgaf fjölskyldu sína.

Skjöldur og vígi

Audrey varð fimmtán ára veturinn eftir að Tyler fór. Hún náði í ökuskírteinið sitt til sýslumannsins og á leiðinni heim fékk hún sér vinnu við að steikja hamborgara. Svo fékk hún sér aðra vinnu við að mjólka kýr klukkan fjögur á hverjum morgni. Hún hafði rifist við pabba í heilt ár og var við það að bugast undan þeim hömlum sem hann setti henni. Núna átti hún peninga, átti sinn eigin bíl, við sáum hana næstum aldrei. Fjölskyldan var að skreppa saman, gamli valdapíramídinn að hruni kominn.

Nú var pabbi ekki með nægan mannskap eftir til að byggja hlöður svo að hann sneri sér alfarið að járnaruslinu. Fyrst Tyler var farinn fengum við hin stöðuhækkun: Hinn sextán ára Luke, elstur af þeim sem eftir voru, varð hægri hönd föður míns og við Richard tókum við sem aðstoðarmenn.

Ég man eftir fyrsta morgninum sem ég fór út í járnaruslið sem hluti af vinnuhópi föður míns. Jörðin var frosin og loftið stíft af kulda. Við vorum í garðinum fyrir ofan neðri túnin sem voru gjörsamlega þakin hundruðum bíla og trukka. Sumir voru gamlir og bilaðir en flestir voru tjónaðir og báru þess merki – beyglaðir, snúnir og litu út fyrir að vera úr krumpuðum pappír, ekki stáli. Í miðjum garðinum var risastór og hár ruslahaugur: Lekir rafgeymar, einangraður koparvír í flækjum, gírkassar, ryðgaðar járnplötur, gamlir vatnskranar, ónýtir vatnskassar, skörðótt látúnsrör og svo framvegis. Þetta var óendanlegur, formlaus massi.

Pabbi fór með mig að jaðri ruslahaugsins. „Veistu muninn á áli og ryðfríu stáli?“ spurði hann.

„Ég held það.“

„Komdu hér.“ Röddin lýsti óþolinmæði. Hann var vanur að skipa fullorðnum mönnum fyrir verkum og að hann skyldi þurfa að útskýra fag sitt fyrir tíu ára stúlku gerði okkur bæði vandræðaleg.

Hann reif glansandi málmbút upp úr haugnum. „Þetta er ál,“ sagði hann. „Sérðu hvernig glampar á það? Finnurðu hvað það er létt?“ Pabbi lagði málminn í lófann á mér. Það var rétt hjá honum, það var ekki nærri eins þungt og það leit út fyrir að vera. Næst rétti pabbi mér beyglað rör. „Þetta er stál,“ sagði hann.

Við byrjuðum að sortéra ruslið í hrúgur – ál, járn, stál, kopar – til að hægt væri að selja það. Ég tók upp járnrör. Það var þungt og ryðgað og skörðóttur kanturinn skarst inn í lófann á mér. Ég var í leðurhönskum en þegar pabbi sá þá sagði hann að þeir myndu hægja á mér. „Þú verður fljót að fá sigg í lófana,“ sagði hann þegar ég rétti honum hanskana. Ég hafði líka fundið mér hjálm en pabbi tók hann líka. „Þú verður miklu seinni í svifum ef þú ætlar að vera með þennan bjánaskap á höfðinu,“ sagði hann.

Pabbi lifði í stöðugum ótta við tímann. Hann fann tímann ásækja sig. Ég sá það á því hvernig hann horfði áhyggjufullur á sólina skríða eftir himninum og hvernig hann leit kvíðafullur á hvert einasta rör og járnbút. Hann sá hvern einasta málmbút sem þann pening sem fá mætti fyrir hann, mínus tímann sem tók að sortéra hann, skera og sendast með hann. Hver járnbiti, hvert koparrör var fimm sent, tíu sent, dollari – eða minna ef það tók meira en tvær sekúndur að ná í hlutinn og flokka hann – og í huganum var pabbi stöðugt að bera þessar rýru tekjur saman við kostnaðinn sem fylgdi húsinu okkar. Hann reiknaði út að til að halda rafmagni og hita í húsinu yrði hann að vinna á leifturhraða. Ég sá pabba aldrei bera neitt í flokkunarhaugana, hann kastaði bara hlutum af öllum kröftum þaðan sem hann stóð.

Í fyrsta sinn sem ég sá hann gera þetta hélt ég að það hefði verið slys, mistök sem beðist yrði afsökunar á. Ég var enn ekki farin að skilja reglurnar í þessum nýja heimi. Ég hafði lotið niður til að taka upp koparvír þegar eitthvað gríðarstórt þaut í gegnum loftið rétt hjá mér. Þegar ég sneri mér við til að sjá hvaðan þetta kom fékk ég stálsívalning beint í magann.

Höggið þrykkti mér til jarðar. „Úps!" kallaði pabbi. Ég velti mér andstutt við á frosinni jörðinni. Um það leyti sem ég var staðin á fætur kastaði pabbi einhverju öðru. Ég beygði mig en missti jafnvægið og datt. Í þetta sinn stóð ég ekki upp aftur. Ég skalf öll en ekki úr kulda. Óttinn hríslaðist um mig og ég fann að hættan var á næsta leiti en þegar ég litaðist um eftir upptökum hennar sá ég bara gamlan, þreyttan mann sem togaði í brotna ljósafestingu.

Allt í einu mundi ég eftir öllum þeim skiptum sem ég hafði séð einhvern bræðra minna koma æðandi inn um bakdyrnar með háum hljóðum og halda um einhvern líkamshluta sem var skorinn eða kraminn eða brotinn eða brenndur. Ég mundi eftir því tveimur árum áður þegar maður sem hét Robert og vann fyrir pabba missti fingur. Ég mundi eftir ójarðnesku öskrinu þegar hann kom hlaupandi upp að húsinu. Ég mundi eftir að hafa starað á blóðugan stubbinn og svo á afhöggna fingurinn, sem Luke kom með inn og lagði á bekkinn. Hann leit út eins og leikmunur úr eigu töframanns. Mamma setti fingurinn á ís og flýtti sér með Robert í bæinn svo að læknarnir gætu saumað hann aftur á. Þetta var ekki eini fingurinn sem hafði hoggist af í bílakirkjugarðinum. Ári áður hafði Emma, kærasta Shawns, komið öskrandi inn um bakdyrnar. Hún hafði verið að hjálpa Shawn og misst hálfan vísifingur. Mamma flýtti sér líka með Emmu í bæinn en holdið var kramið og ekkert hægt að gera.

Ég leit á mína eigin bleiku fingur og á sama augnabliki umbreyttist járnaruslið í huga mínum. Sem börn höfðum við Richard eytt óteljandi klukkutímum hér í ruslinu, að stökkva frá einu bílflaki til annars, ræna dóti úr sumum og láta annað afskiptalaust. Þetta hafði verið bakgrunnur þúsund ímyndaðra bardaga – milli djöfla og galdramanna, álfa og ribbalda, trölla og jötna. Núna var allt breytt. Þetta var ekki lengur leikvöllur æsku minnar heldur raunverulegur heimur þar sem dularfull og fjandsamleg lögmál giltu.

Ég hugsaði um skrítna mynstrið sem blóðið myndaði þegar það rann niður úlnliðinn á Emmu og upp á framhandlegginn á meðan ég stóð skjálfandi upp og reyndi að losa smábút af koparlögn. Ég var næstum búin að losa hann þegar pabbi kastaði hvarfakút. Ég stökk til hliðar og skar mig á skörðóttri brún á ónýtum tanki. Ég þurrkaði blóðið í gallabuxurnar mínar og hrópaði: „Ekki kasta þessu hingað! Ég er hérna!“

Pabbi leit undrandi upp. Hann var búinn að steingleyma því að ég væri þarna. Þegar hann sá blóðið gekk hann til mín og studdi hendi á öxlina á mér. „Hafðu ekki áhyggjur, vinan,“ sagði hann. „Guð og englar hans eru hérna líka að vinna með okkur. Þeir munu ekki láta neitt koma fyrir þig.“