Gaslýsing

Hugtakið gaslýsing hefur iðulega komið upp í umræðunni á síðustu árum, oft í tengslum við síendurteknar yfirlýsingar forseta BNA um að fréttamenn þarlendis beri takmarkaða virðingu fyrir sannleikanum. Þetta hugtak á uppruna sinn í samnefndu leikriti frá 1938 og merkir að reyna að hafa áhrif á upplifun annarra af veruleikanum og fá menn til að trúa einhverju sem ekki er rétt. Hvað Trump varðar þá er það ekki gaslýsing að fjölmiðlamenn í BNA ljúgi, mistúlki og fari rangt með. Þess eru fjölmörg dæmi.

Eftir því sem hugtakið hefur orðið mönnum tamara þá finnst mér stöðugt oftar að gaslýsingu sé beint að mér (og öðrum). Utanríkisráðherrar okkar hafa t.d. sagt okkur að Rússar hafi ekki rétt til Krímskagans og að ekki megi leyfa BNA að flytja sendiráð sitt til Jerúsalem vegna þess að það gæti truflað friðarviðræður Palestínumanna og Ísraela.

Það sem mest fer í taugarnar á mér er þó hræðsluáróðurinn um hamfarahlýnun og eyðileggingu lífkerfa jarðarinnar þar sem koldíoxíð á að vera helsti skaðvaldurinn.

Er ég var yngri þá var það óvéfengt að jörðin hefði gengið í gegnum fjölmörg hlýinda- og kuldaskeið, löngu áður en maðurinn hóf að brenna kolum og olíu. Fornleifafræðingar segja að á mínóska hlýskeiðinu 1.500 – 1.200 árum f.Kr. hafi hirsi (sem er hitabeltisplanta) verið ræktað í Skandinavíu og að sítrustré hafi vaxið á N- Englandi á rómverska hlýskeiðinu. Talið er að á hlýskeiðum hafi magn CO ₂ verið aðeins 280 ppm að jafnaði.

Í fyrstu skýrslu Alþjóðaloftslagsnefndarinnar (IPCC), 1990, mátti líta graf sem sýndi hlýskeiðið er gerði landnám Íslands og Grænlands auðveldara og einnig litlu ísöldina, kuldaskeiðið sem fór svo illa með okkur. Árið 2001 var það horfið. Hitamælingar á Íslandi sýna hita- og kuldaskeið skiptast á en engin hlýnun er í kortunum nú um stundir.

Árið 1999 kom Michael Mann fram með hokkíkylfugrafið sitt sem hann byggði á rannsóknum á trjáhringjum. Það sýndi jafna kólnun frá árinu 1000 en hraða hlýnun á 20. öld. Graf þetta varð svo hinn nýi sannleikur og notaði Al Gore það m.a. í mynd sinni sem sönnun þess að aukning CO ₂ í andrúmsloftinu ylli hlýnun.

Það er trúlegt að 97% sagn- og fornleifafræðinga trúi því að landnámshlýskeiðið okkar og litla ísöldin hafi verið alþjóðleg fyrirbæri en annað dæmi um gaslýsingu er þegar reynt er að telja okkur trú um að hlutverk CO ₂ í hlýnun jarðar sé fullsannað af því að 97% vísindamanna segi svo. Samt eru vísindi ekki þess eðlis að skoðanir meirihlutans skipti máli. Það er nóg að einn maður hafi rétt fyrir sér svo sem var með flekakenninguna svonefndu, en það liðu um 50 ár þar til kenning Alfreds Wegener um hvernig heimsálfurnar mynduðust varð almennt samþykkt. Við nánari skoðun reyndist líka niðurstaða John Cook (2013) um að 97% vísindamanna væru sammála um að aukning CO ₂ ylli hlýnun jarðar tóm tjara.

Loftslagsspekingarnir hjá IPCC vilja meina að CO ₂ sé hættulegur mengunarvaldur en samt vitum við að CO ₂ eykur vöxt plantna og hjálpar til við að brauðfæða heiminn. CO ₂ er aðeins 0.04% lofthjúpsins og alls ekki öflugasta gróðurhúsalofttegundin, sem er vatnsgufa. Að auki grípur CO ₂ aðeins geisla á ákveðnu tíðnisviði og á þar í samkeppni við aðrar lofttegundir. Okkur er sagt að víxlverkun CO ₂ og hitastigs geti gert jörðina óbyggilega en samt er vitað að áhrif CO ₂ minnka lógaritmískt með auknu magni. Ef 100 ppm af CO ₂ bætast við í lofthjúpinn fara áhrifin eftir því hversu mikið er fyrir.

Það er hreint útilokað að CO ₂ stjórni loftslagi á jörðinni. Sveiflur í hitastigi fara mun frekar saman við breytingar á hafstraumum, útgeislun sólar, möndulhalla jarðar og fleiru.

Dæmin um gaslýsingu leynast víða. Nýlega las ég um hvítu klettana við Dover á Wikipediu. Þar sagði að vegna súrnunar sjávar væri hætta á að þeir eyddust, en þar sem þeir mynduðust á Krítartímanum þegar bæði hitastig og magn CO ₂ í andrúmsloftinu var mun hærra en nú þá er sú fullyrðing augljóslega út í hött. Ísbirnir eru sagðir vera í hættu vegna bráðnunar hafíss en þar sem talið er að þeir hafi verið til í a.m.k. 110.000 ár þá er augljóst að þeir hafi lifað af hlýrri tíma en eru nú.

Spámenn IPCC hafa staðið sig svo illa að það er ekki takandi neitt mark á þeim. Jöklar Himalaja áttu að vera að bráðna og hverfa, margar Kyrrahafseyjar farnar á kaf, norðurskautið íslaust, tíðni skógarelda og fellibylja átti að aukast – en ekkert af þessu gerist.

Eftir aldamótin síðustu höfum við séð loftslagsvísindi niðurlægð og misnotuð í nafni pólitískra og fjárhagslegra hagsmuna og má rekja upphaf þess til að Maurice Strong sem var í forsvari fyrir Jarðarráðstefnunni í Ríó 1992 náði ásamt félögum sínum völdum í heimi loftslagsvísindanna, og þar með valdi til að útiloka „afneitara“ og minnir það á er Lysenko náði völdum yfir líffræðivísindum á Stalínstímanum. Þeir sem ekki voru sammála honum voru útilokaðir eða þaðan af verra.

Það er í raun gott að gaslýsing skuli vera svo mikið í umræðunni. Menn eru þá fremur meðvitaðir um að ef til vill sé verið að ýta að þeim falskri mynd raunveruleikans.