Heimsókn Lilja Árnadóttir, Margrét Hallgrímsdóttir og Þór Magnússon á Bustarfelli í Vopnafirði og lengst t.h. Finnur Ingimundarson safnvörður.
Heimsókn Lilja Árnadóttir, Margrét Hallgrímsdóttir og Þór Magnússon á Bustarfelli í Vopnafirði og lengst t.h. Finnur Ingimundarson safnvörður. — Ljósmynd/Björg Einarsdóttir
Glaumbær Gömlu torfhúsin hafa varðveist býsna vel í Skagafirði.
[ Smellið til að sjá stærri mynd ]
Sigurður Bogi Sævarsson sbs@mbl.is „Söfnin í landinu eru ólík og starfsemi þeirra tekur gjarnan mið af mannlífi, umhverfi og sögu hvers staðar. Þessar stofnanir hafa ríku samfélagslegu hlutverki að gegna, svo sem í tengslum við ferðaþjónustuna, og eru að því leyti mikilvægur þáttur í atvinnulífi hverrar byggðar,“ segir Margrét Hallgrímsdóttir þjóðminjavörður.

Sigurður Bogi Sævarsson

sbs@mbl.is

„Söfnin í landinu eru ólík og starfsemi þeirra tekur gjarnan mið af mannlífi, umhverfi og sögu hvers staðar. Þessar stofnanir hafa ríku samfélagslegu hlutverki að gegna, svo sem í tengslum við ferðaþjónustuna, og eru að því leyti mikilvægur þáttur í atvinnulífi hverrar byggðar,“ segir Margrét Hallgrímsdóttir þjóðminjavörður.

Í líðandi viku hafa Margrét, þjóðminjavörður frá 1998, Þór Magnússon fyrirrennari hennar og Lilja Árnadóttir, sviðsstjóri munasafns Þjóðminjasafnsins, verið á ferð um landið og heimsótt nokkur af menningarminjasöfnum þess; byggðasöfnin sem svo voru lengi kölluð.

Faglegt starf og framsækni

Þríeykið fer hringinn um landið rangsælis; var á Austurlandi í byrjun vikunnar og var í gær í Skagafirði. Margrét segir heimsóknir sem þessar mjög mikilvægar, sbr. að Þjóðminjasafnið er höfuðsafn á sviði menningarminja og gegnir leiðandi hlutverki. Leggur línur og gefur tóninn um þjóðminjavörsluna, miðlun og faglegt starf. Má í því sambandi nefna að Þjóðminjasafnið fékk fyrr á þessu ári Íslensku safnaverðlaunin 2020 , en þeim er ætlað að efla faglegt safnastarf og hvetja til þess að menning þjóðarinnar sé kynnt af framsækni.

„Safnastarfið í landinu er fjölbreytt og spennandi. Við viljum hvetja landsmenn til að kynna sér söguna og samhengi mannlífs og umhverfis. Það er með öðru inntak verkefnisins Samferða á söfnin . Einnig viljum við vekja athygli landsmanna á sögulegum húsum í vörslu Þjóðminjasafns Íslands. Alls eru þessar byggingar rúmlega 60 og sumar hverjar kjarninn í safnastarfi hvers sveitarfélags og grundvöllur þess,“ segir Margrét, sem minnir á að tugir minja-, lista- og náttúruminjasafna séu um allt land.

Alhliða menningarstofnanir

„Hlutverk safna hefur breyst mikið á undanförnum árum. Byggðasöfnin úti um land voru mörg stofnuð um miðja 20. öldina, þá gjarnan af hugsjóna- og fróðleiksfólki. Á þeim tíma var kappsmál að bjarga frá glötun munum úr gamla landbúnaðarsamfélaginu sem þá var að líða undir lok,“ segir Margrét og að síðustu:

„Enn í dag er frumkvæði og framlag almennings mikilvægt í öllu safnastarfi en áherslurnar talsvert aðrar. Vissulega er alltaf verið að varðveita og rannsaka söguna en ekki síður fræða og skemmta með hugmyndaríkri miðlun fyrir alla aldurshópa. Í dag er meira litið svo á að söfn séu alhliða menningarstofnanir sem beri að hafa áhrif á samfélagið með verndun þess sem hefur einstakt varðveislugildi sem heimildir um mannlíf fyrr og nú, með rannsóknum og fræðandi miðlun.“