Íbyggnir Þórólfur Guðnason og Víðir Reynisson yfirlögregluþjónn.
Íbyggnir Þórólfur Guðnason og Víðir Reynisson yfirlögregluþjónn. — Morgunblaðið/Eggert
Már Kristjánsson
[ Smellið til að sjá stærri mynd ]
Alexander Kristjánsson Jóhann Ólafsson Heimilt verður að hafa einn metra á milli einstaklinga án þess að grímur séu notaðar í framhalds- og háskólum. Þá verða snertingar heimilar milli íþróttafólks á æfingum og í keppnum.

Alexander Kristjánsson

Jóhann Ólafsson

Heimilt verður að hafa einn metra á milli einstaklinga án þess að grímur séu notaðar í framhalds- og háskólum. Þá verða snertingar heimilar milli íþróttafólks á æfingum og í keppnum. Meginreglan um tveggja metra fjarlægðarmörk verður þó enn í gildi en börn á grunn- og leikskólaaldri verða sem fyrr undanskilin.

Þetta kemur fram í nýrri reglugerð um samkomutakmarkanir sem heilbrigðisráðherra hefur staðfest og byggist á minnisblaði Þórólfs Guðnasonar sóttvarnalæknis. Reglugerðin tekur gildi á morgun. Fjöldatakmörk samkoma miðast áfram við hundrað manns, en reglugerðin er að mestu sambærileg þeirri sem nú er í gildi.

Í minnisblaðinu eru enn fremur tíundaðar níu ólíkar útfærslur á aðgerðum sem hægt er að grípa til á landamærum Íslands.

Útfærslurnar eru æði misjafnar, allt frá því að aðgangur ferðamanna til landsins verði óheftur í það að ýtrustu hömlum verði beitt á komur fólks til landsins, en Þórólfur mælir þó með hvorugri þeirra.

Ýmsir aðrir kostir eru nefndir, sem allir fela í sér að einhverjir hópar verði skimaðir eða sendir í sóttkví við komuna til landsins, nema hvort tveggja sé. Raktir eru kostir og ókostir hverrar útfærslu fyrir sig út frá sóttvarnasjónarmiðum með tilliti til tilkostnaðar, skimunargetu og mannafla.

Leiðrétting

Þórólfur hefur sjálfur sagt að hann telji áhrifaríkasta kostinn út frá sóttvarnasjónarmiðum að allir ferðamenn verði skimaðir við komuna til landsins, fari síðan í 4-6 daga sóttkví og í kjölfarið skimun á ný. Á blaðamannafundi almannavarna í gær áréttaði Þórólfur þó að þar með væri ekki sagt að hann vildi að sú leið væri farin, eins og það var orðað í fjölmiðlum í gær. Þórólfur hefur áður sagt að hann telji það aðeins sitt hlutverk að leggja fram tillögur út frá sóttvarnasjónarmiðum, en í verkahring stjórnvalda að meta hagsmuni tiltekinna atvinnugreina og samfélagsstofnana umfram annarra.

Línur skýrast eftir helgi

Katrín Jakobsdóttir forsætisráðherra segir í samtali við Morgunblaðið að stjórnvöld ætli að gefa sér vikuna í að fara yfir útfærslurnar níu. Sóttvarnalæknir hafi eftirlátið stjórnvöldum að leggja það sem hann kalli samfélagslegt og hagrænt mat á tillögurnar og sú vinna standi nú yfir. „Við gefum okkur vikuna í þetta og línur munu skýrast eftir helgi.“

Fram kom í máli Víðis Reynissonar yfirlögregluþjóns á blaðamannafundinum í gær að allar breytingar á landamæraskimun væru flóknar í framkvæmd og því viðbúið að þær verði kynntar með góðum fyrirvara áður en þær koma til framkvæmda.

Fjögur smit og enginn í sóttkví

Fjögur smit greindust innanlands í fyrradag. Öll hin smituðu eru búsett á höfuðborgarsvæðinu og var ekkert þeirra í sóttkví við greiningu. Aftur á móti greindist enginn smitaður við landamæraskimun og er það í fyrsta sinn frá því landamæraskimun hófst 15. júní.

Alls voru 667 sýni tekin á sýkla- og veirufræðideild Landspítala, 523 hjá Íslenskri erfðagreiningu og 2.115 við landamærin. Nýgengi smita, fjöldi nýrra smita síðustu 14 daga á hverja 100.000 íbúa, lækkar eilítið milli daga og mælist nú 29,4 (24,8 innanlands og 4,6 á landamærum).

1Aðgangur ferðamanna óheftur.

Með þessu mælir Þórólfur alls ekki.

2Beitt verði ýtrustu hömlum á komur til landsins.

Þetta telur Þórólfur óraunhæft í framkvæmd og að aðgerðin muni ekki koma að fullu í veg fyrir dreifingu innanlands.

3Allir í 14 daga sóttkví án skimunar.

Myndi líklega fækka ferðamönnum verulega. Erfitt yrði að hafa eftirlit með hvort fólk haldi sóttkví. Líkur á að veiran dreifist innanlands myndu minnka en hættan yrði enn til staðar.

4Allir skimaðir við komuna.

5Allir skimaðir, færu í sóttkví í 4-6 daga og síðan í aðra sýnatöku.

Áhrifaríkast út frá sóttvarnasjónarmiði. Hún krefst hins vegar mikillar rannsóknargetu, skipulags og mannafla og er auk þess kostnaðarsöm. Erfitt gæti reynst að hafa eftirlit með að fólk haldi sóttkví.

6Fólk frá áhættusvæðum skimað, aðrir ekki.

Þessi aðferð var notuð í upphafi landamæraskimunar og hefur komið í veg fyrir smit. Hins vegar hafa komið upp hópsmit þrátt fyrir skimunina. Útfærslan er vel framkvæmanleg m.t.t. afkastagetu.

7Allir skimaðir á landamærum. 5-7 daga sóttkví og önnur sýnataka fyrir fólk af áhættusvæðum.

Afleidd aðferð af fimmtu tillögu. Meiri líkur eru þó á að veiran komist inn í landið, en útfærslan hefði minni áhrif á ferðamannastraum.

8Sóttkví allra í 7 daga, sem lýkur með sýnatöku.

Þessi aðferð myndi greina nær alla þá sem eru smitaðir, en ókosturinn er sá að fólk gæti smitað frá sér í millitíðinni. Erfitt gæti reynst að hafa eftirlit með fjöldanum auk þess sem áhrif á ferðamannastraum yrðu mikil.

9Skimun frá lágáhættusvæðum en 14 daga sóttkví frá áhættusvæðum.

Vel framkvæmanleg en mun væntanlega fækka farþegum frá hááhættusvæðum. Ekki eins áhrifarík og aðrar aðferðir.

Margir reyna við bóluefni

• Tekur bóluefni Rússa með fyrirvara Lilja Hrund Ava Lúðvíksdóttir

liljahrund@mbl.is

Már Kristjánsson, yfirlæknir á smitsjúkdómadeild Landspítalans, segir í samtali við Morgunblaðið að aðeins tíminn geti leitt í ljós hvenær öruggt bóluefni gegn COVID-19 eigi eftir að koma fram á sjónarsviðið. „Þegar ég var ungur læknir í Bandaríkjunum og HIV-veiran var nýkomin fram sagði fólk að við yrðum búin að búa til bóluefni gegn veirunni eftir 5 til 10 ár. Nú eru liðin hvað 40 eða 50 ár og það er ekki enn til neitt gagnlegt bóluefni, þó að það hafi náttúrlega síðar komið til sögunnar lyf sem hafa gagnast vel,“ segir Már. „Það hefur enn ekki komið neitt gott bóluefni við kórónuveirum og við höfum enga reynslu af því í stórum dráttum. Það eru margir að reyna og það er verið að nálgast þetta viðfangsefni á ýmsan hátt. Ég hef mikla trú á mannsandanum, en aðeins tíminn mun leiða í ljós hvenær við gætum fengið öruggt bóluefni, hvort það verði eftir 6 mánuði eða ár eða hvað það verður,“ segir Már.

Góðar fréttir ef rétt reynist

Mikið hefur verið rætt um þróun bóluefnis við kórónuveirunni sem veldur öndunarfærasjúkdómnum COVID-19. Rússar hafa orðið fyrstir til þess að fá skrásett bóluefni og hyggjast bólusetja ákveðna hópa samfélagsins í október fyrir veirunni, á meðan Bandaríkjastjórn hefur boðað bóluefni í desember. Þórólfur Guðnason sóttvarnalæknir hefur sagst búast við því að þróun öruggs bóluefnis eigi eftir að taka einhverja mánuði og jafnvel ár, á meðan Kári Stefánsson, forstjóri Íslenskrar erfðagreingar, hefur sagt að hann telji það ekki óhóflega bjartsýni að búast við bóluefni um mitt næsta ár.

Hvað varðar það bóluefni sem Rússar hafa nú fengið skráð segist Már taka því með ákveðnum fyrirvara. „En ef rétt reynist og það er gagnlegt þá eru það auðvitað mjög góðar fréttir fyrir heimsbyggðina alla,“ segir Már.

Gæti farið af rauðum lista

• Ef þróunin verður áfram sú sama fer Ísland af rauðum lista Norðmanna • Íslendingar í skimun á Grænlandi Guðlaugur Þór Þórðarson segir að Ísland fari af rauðum lista Noregs yfir lönd þar sem hlutfall smitaðra er hátt, ef fram heldur sem horfir í baráttu Íslendinga við kórónuveiruna. Norðmenn séu með ákveðin viðmið sem Ísland reynir að uppfylla og öfugt. Samráð er milli ráðherra landanna.

Ísland mun frá og með miðnætti á föstudagskvöld hljóta rauða stöðu á korti Norðmanna yfir þau lönd í Evrópu, sem stjórnvöld þar í landi mæla ekki með að ferðast sé til. Farþegar sem koma frá Íslandi til Noregs munu þurfa að fara í sóttkví. Ísland fer þá á lista með Hollandi, Póllandi, Kýpur, Möltu og Færeyjum.

„Hlutirnir eru á góðri leið hjá okkur og ef fram heldur sem horfir, þá munum við færast af þessum lista,“ segir Guðlaugur Þór.

Hann var í sambandi við kollega sinn í ríkisstjórn Noregs í gær og sagði hann Katrínu Jakobsdóttur forsætisráðherra hafa rætt við Ernu Solberg, forsætisráðherra Noregs, í gær. Samræðurnar hefðu verið jákvæðar og mikið samráð er milli landanna.

Guðlaugur segir samvinnu Noregs og Íslands góða. „Þeir fylgjast grannt með stöðunni hjá okkur og við sömuleiðis hjá þeim. Vonandi höldum við bara áfram á réttri braut í baráttunni við þessa veiru hér innanlands og þá endurskoða norsk stjórnvöld þessa ákvörðun sína.“

Grænlenskir og íslenskir fjölmiðlar greindu frá því í gær að Ísland væri komið á rauðan lista Grænlendinga og því þyrftu Íslendingar að fara í sóttkví við komuna til landsins. Hið rétta er þó að í gær var Ísland tekið af undanþágulista Grænlendinga hvað skimun á landamærum varðar. Ef Íslendingar mælast ekki smitaðir við landamærin þurfa þeir ekki að sæta sóttkví.