Skortur Loðnunætur hafa hangið þurrar tvö ár í röð vegna loðnubrests, en það hefur ekki gerst frá því loðnuveiðar við Íslandsstrendur hófust árið 1963. Það á eftir að koma í ljós hvort loðnuvertíð verði í vetur.
Skortur Loðnunætur hafa hangið þurrar tvö ár í röð vegna loðnubrests, en það hefur ekki gerst frá því loðnuveiðar við Íslandsstrendur hófust árið 1963. Það á eftir að koma í ljós hvort loðnuvertíð verði í vetur. — Morgunblaðið/Hanna Andrésdóttir
[ Smellið til að sjá stærri mynd ]
Gunnlaugur Snær Ólafsson gso@mbl.is Engir gæðeftirlitsmenn komu frá makrílkaupendum í Asíu til Vinnslustöðvarinnar í Vestmannaeyjum í sumar eins og venja er.

Gunnlaugur Snær Ólafsson

gso@mbl.is

Engir gæðeftirlitsmenn komu frá makrílkaupendum í Asíu til Vinnslustöðvarinnar í Vestmannaeyjum í sumar eins og venja er. Í staðinn hefur þurft að treysta á samskiptaforritið WhatsApp og hafa kaupendum meðal annars verið sendar myndir og myndskeið um leið og landað er. Þetta segir Yohei Kitayama, sölustjóri Vinnslustöðvarinnar í Japan. „Það er rétt að við fáum yfirleitt heimsóknir frá asískum viðskiptavinum á tímabilinu til að kanna gæði fisksins sem við framleiðum og þeir velja ákveðinn hluta aflans og magn sem þeir telja henta fyrir markaðinn.“

Hann segir ekki hafa verið ómögulegt að koma asískum viðskiptavinum til landsins þar sem engin gildandi ákvæði á Íslandi hafi beinlínis bannað komu þeirra og bendir á að nokkrir gæðaeftirlitsmenn frá kaupendum hafi verið hjá öðrum framleiðendum á Íslandi. „Við tókum hins vegar ákvörðun um að okkar viðskiptavinir ættu ekki að ferðast. [...] Við vildum ekki að það væri hætta á því að viðskiptavinir okkar, og ég sjálfur, kæmu með kórónuveiruna frá Asíu og trufluðu framleiðsluáætlun Vinnslustöðvarinnar.

Einnig var ákveðið að takmarka eigin áhættu. Ef ég sjálfur eða mikilvægir viðskiptavinir smitast af kórónuveirunni á ferðinni. Það yrði hörmulegt ef einhver okkar myndi þurfa að leggjast inn á sjúkrahús og þar með ekki geta stundað viðskipti.“

Stöðug samskipti

Kitayama útskýrir að það hafi þess vegna verið gripið til þess að nýta tækni til þess að framkvæma gæðaeftirlitið. Þá er samskiptaforritið WhatsApp notað til þess að sinna daglegum samskiptum milli framleiðslunnar í Vestmannaeyjum, sölustjórans í Japan og asísku kaupendanna.

„Vegna reynslu undanfarinna ára er framleiðslufólk okkar vel þjálfað í að skilja gæðakröfur og gæðastaðla í Asíu. Um leið og landað er tekur einn gæðafulltrúi myndbönd og myndir af fiskinum og sendir umsvifalaust til okkar í Japan svo við getum verið 100% meðvituð um hvað er að gerast í rauntíma, jafnvel þegar við erum í Japan.

Gæðafulltrúinn heldur utan um áframhaldandi skoðun meðan á framleiðslunni stendur, sendir okkur nauðsynlegar myndir og myndbönd og við getum spjallað milli Japans og Íslands. [...] Eina vandamálið er tímamismunur, en framleiðsla fer fram allan sólarhringinn og er þetta því ekkert stórmál,“ segir Kitayama og bætir við að mikilvægum viðskiptavinum hafi verið gefinn kostur á að fá aðgang að gæðaeftirlitsgögnum úr hugbúnaði sem notaður er í framleiðsluferlinu.

Uppiskroppa með birgðir

Í fyrsta sinn í sögu loðnuveiða við Íslandsstrendur varð loðnubrestur annað árið í röð. Sendinefnd stórra matvælaframleiðenda í Japan kom til Íslands í byrjun árs til þess að hvetja íslensk yfirvöld til þess að gefa út lágmarksaflamark í loðnu í þeim tilgangi að tryggja markaðsstöðu. Töldu fyrirtækin meðal annars að skortur á loðnuhrognum gæti orðið til þess að hráefninu yrði einfaldlega skipt út og að í kjölfarið yrði erfitt að koma afurðinni á markað á ný.

Spurður um stöðuna á loðnumarkaðnum segir Kitayama hann vera í mjög sérkennilegri stöðu. „Allir eru að verða uppiskroppa með birgðir og það er ljóst að birgðirnar munu ekki endast fram að næsta tímabili. Það var loðnuveiði í Kanada í sumar en það bar ekki mikinn árangur, lélegur afli og mjög lítil stærð. Allir í greininni reyna að stjórna sölunni eins mikið og mögulegt er til að halda markaðnum uppi.“

Bjargað af faraldrinum

Hann segir hins vegar aðra sögu vera af stöðunni á markaðnum með loðnuhrognin, en þau eru notuð í framleiðslu á masago sem er nýtt í sushigerð. „Stærsti markaðurinn fyrir masago er Bandaríkin, sérstaklega matvælaþjónustusviðið, sem varð fyrir mesta högginu þegar kórónuveirufaldurinn stóð sem hæst í vor.“

Hann segir að búist hafi verið við gríðarlegum hráefnisskorti þegar ljóst varð að engin loðnuveiði yrði við Íslandsstrendur. „Hins vegar féll neysla masago mjög mikið vegna faraldursins, hún varð bókstaflega engin í vor þegar ástandið var sem verst í New York og Kaliforníu. Ástandinu var snúið alveg við. Spurnin eftir masago vex núna hægt og bítandi, en er hvergi nærri því sem hún var áður.“

Til framtíðar er ljóst að framleiðendur sem njóta mikils trausts og góðs orðspors munu geta stundað sölu án þess að viðskiptavinir þeirra mæti á staðinn, að sögn Kitayama. Hins vegar telur hann að framleiðendur sem ekki hafa framúrskarandi orðspor muni eiga erfitt með að sannfæra asíska kaupendur um að stunda við þá viðskipti án þess að þeir geti framkvæmt eigið gæðaeftirlit.

„Það er þó ávallt þannig að betra er að viðskiptavinum sé fært að heimsækja Ísland af og til í þeim tilgangi að kynna sér framleiðsluferlið,“ segir hann að lokum og kveðst vona að fari að koma loðnuvertíð.