Hefur aldrei jafnfögur sýnst

Sigurður Bogi Sævarsson

sbs@mbl.is

Fljótshlíðin enda á milli, frá ysta bæ að þeim innsta, er rúmlega 20 kílómetrar. Samkvæmt hreppaskipan fyrri tíðar er komið í Hlíðina á móts við bæinn Núp, og þá erum við á beinum og breiðum vegi með grónar brekkur á vinstri hönd. Í þeim standa flestir bæir sveitarinnar en nokkrir eru neðan og sunnan þjóðvegarins. Frá þeim flestum er einstakt útsýni til Stóra-Dímons og Eyjafjallajökuls, sem þarna gnæfir yfir með sínum hvíta skalla sem sífellt gefur eftir.

Í aðrar áttir

Til annarra átta litið í Fljótshlíð, það er upp til heiða í norðvestri, blasir Þríhyrningur við, 678 metra hár og með sínum þremur hornum. Milli þeirra er Flosadalur, en í Njálu greinir frá því að þar hafi Flosi á Svínafelli og félagar falið sig eftir Njálsbrennuna.

Margir atburðir Njálu gerast einmitt í Fljótshlíð og sumar persónurnar eru enn sem ljóslifandi í sögum nútímans. „Hér er giska huggulegt,“ er haft eftir Gunnari á Hlíðarenda í bókinni Dýrbítar eftir Fljótshlíðinginn Óskar Magnússon sem leggur hetjunni orð í munn. Efnislega eru þessi ummæli hin sömu og Gunnar sagði í Njálu : „Fögur er hlíðin svo að mér hefir hún aldrei jafnfögur sýnst, bleikir akrar en slegin tún, og mun eg ríða heim aftur og fara hvergi.“

Fjölbreytt starfsemi

Á um 50 bæjum í Fljótshlíð búa nærri 200 manns. Hefðbundinn búskapur hefur víða látið undan, en fólk snúið sér að öðrum viðfangsefnum, svo sem ferðaþjónustu og iðnum ýmiskonar. Margir sækja sömuleiðis vinnu „út í Hvolsvöll“ eins og er málhefð í sveitinni. Nokkuð er jafnframt um að jarðir í sveitinni hafi farið úr ábúð og þar reist glæsihús sem eru griðastaðir manna sem hafa látið að sér kveða í viðskiptum og stjórnmálum. Lágstemmdari sumarhús eru annars víða í sveitinni og gömul hús á nokkrum bæjum hafa verið gerð upp.

Víða við bæi eru yndisgarðar eða stórir, þéttir trjálundir og víðfeðmir, ræktaðir skógar með birki, barrtrjám og fleiru góðu í landi Tumastaða, þar sem Skógræktin hefur verið með starfsemi og ræktun í áratugi. Í næsta nágrenni er Tunguskógur, þar sem útbúin hefur verið góð útivistaraðstaða. Gönguferðir þar geta verið skemmtilegar, til dæmis nú síðsumars þegar skógarsveppir skjóta upp kollinum í haustlituðum lundum. Þá er starfrækt ferðaþjónusta á nokkrum bæjum í sveitinni, vinsæl tjaldsvæði og hótel, svo sem á Langbrók og í Smáratúni.

Sitthvað fleira en Njála skapar Fljótshlíðinni sess í því sem heitir menning. Fyrr var oft í koti kátt, orti Þorsteinn Erlingsson í ljóði sínu Í Hlíðarendakoti . Brjóstmynd er af skáldinu í minningarlundi við bæinn, þaðan sem er ekki langt að Nikulásarhúsum við Hlíðarenda, þar sem er Nínulundur. Vísar hann til þess að þarna ólst upp Nína Sæmundsson (1892-1965), einn af frumherjum íslenskrar höggmyndalistar. Þá eru kirkjurnar tvær í sveitinni báðar eftirtektarverð listaverk, það er á Hlíðarenda og Breiðabólstað. Sú síðarnefnda hönnuð af Rögnvaldi Ólafssyni, fyrsta íslenska arkitektinum, en kirkjan er í sama stíl og þær sem eru á Húsavík og Hjarðarholti í Dölum.