Rannsóknir Um borð í Hannesi Andréssyni SH á Breiðafirði sumarið 2017.
Rannsóknir Um borð í Hannesi Andréssyni SH á Breiðafirði sumarið 2017. — Ljósmynd/Hafrannsóknastofnun
Ágúst Ingi Jónsson aij@mbl.is Ef allt væri með felldu í atvinnulífinu væru veiðar á hörpuskel í Breiðafirði og vinnsla í Stykkishólmi í fullum gangi þessa dagana. Svo er ekki og mjög litlar veiðar verða leyfðar á hörpuskel í vetur.

Ágúst Ingi Jónsson

aij@mbl.is

Ef allt væri með felldu í atvinnulífinu væru veiðar á hörpuskel í Breiðafirði og vinnsla í Stykkishólmi í fullum gangi þessa dagana. Svo er ekki og mjög litlar veiðar verða leyfðar á hörpuskel í vetur. Lætur nærri að aflaheimildir þessa árs séu í kringum 1% af því sem var oft á árum áður á Breiðafirði.

Stofninn í Breiðafirði hefur ekki náð sér á strik eftir sýkingu upp úr aldamótum og frá haustinu 2003 til 2012 voru engar veiðar leyfðar. Tilraunaveiðar hófust haustið 2014 og hafa síðustu ár verið veidd 266 til 944 tonn. Sjávarútvegsráðuneytið gaf í síðustu viku út reglugerð um veiðar á 93 tonnum á hörpuskel í Hvammsfirði og Breiðasundi, nálægt Stykkishólmi og er það í samræmi við ráðgjöf. Veiðar eru ekki leyfðar á öðrum svæðum.

Hefur ekki náð sér á strik

Mestur var hörpuskelsaflinn 17.100 árið 1985, þar af 12.100 tonn í Breiðafirði, þar sem langmest var veitt af hörpuskel. Á tíunda áratugnum var aflinn oft í kringum átta þúsund tonn í Breiðafirðinum þar til hann fór að síga niður á við upp úr aldamótum. Annars staðar við landið hafa ekki verið stundaðar veiðar á hörpuskel svo heitið geti frá aldamótum.

Jónas P. Jónasson, fiskifræðingur hjá Hafrannsóknastofnun, segir að helstu veiðisvæði hafi gefið mikið eftir í tilraunaveiðum síðustu ára. Hins vegar virðist sýkingin vera horfin og vöðvi skeljarinnar yfirleitt góður og í samræmi við það sem áður var. Hinsvegar séu enn stór svæði þar sem skelin hafi ekki náð sér á strik á nýjan leik í kjölfar sýkingarinnar og of stífrar veiði á árum áður.

Nýliðun og hagstæð skilyrði

Erfitt sé að segja hvenær stofninn nái sér á strik á ný þannig að nýting geti orðið eitthvað í líkingu við það sem áður var. Til þess þurfi hagstæð skilyrði í umhverfinu og góða nýliðun, sem skili sterkum árgöngum. Jónas segir augljóst að fara þurfi mjög varlega við veiðar á næstu árum.

Hann segir að tilraunaveiðarnar hafi gefið gagnlegar upplýsingar um stofninn og ekki síður myndatökur af veiðislóðum skeljarinnar. Við veiðarnar síðustu ár hafi meðal annars verið notast við léttari plóga til að raska veiðislóðinni sem minnst.

Jónas segist vona að aðferðir finnist við skelveiðar þannig að veiðimenn geti hreinlega valið skeljar af botninum. Tilraunir hafi m.a. verið gerðar til að sjúga skeljarnar upp, en þróun slíkra aðferða hafi gengið hægt.