Guðbjörg Jónsdóttir

Ég kveð með söknuði elsku tengdamóður mína eftir 52 ára kynni.

Man enn daginn sem ég sá hana fyrst. Við Þór kynntumst sumarið 1968, hann nýstúdent og á leið til Kaupmannahafnar í nám um haustið. Hann bauð mér heim til mömmu og pabba þá um sumarið. Ég stóð á tröppunum í Holtagerði og Didda kom til dyra. Hún horfði rannsakandi á mig og eftir smástund færðist bros yfir andlitið og hún bauð mér inn.

Hún samþykkti stúlkuna og ávallt síðan höfum við verið góðar vinkonur. Mér er líka sérstaklega minnisstæður kærleikurinn á milli Diddu og Steinars, hann var alltumlykjandi og svo fallegur. Didda stjórnaði sínu heimili með miklum myndarskap og eru veislurnar minnisstæðar, sérstaklega jólin þegar hún var búin að búa til margar tegundir af síld, búa til leverpostej eftir danskri konunglegri uppskrift frá hússtjórnunarskólanum á Als og svo gómsætar terturnar.

Allt tilbúið fyrir jólaballið í Holtagerði með allri fjölskyldunni og alltaf var dansað í kringum stóra jólatréð sem náði upp í loft og alltaf kom jólasveinninn í heimsókn. Þau elskuðu líka að bjóða vinum heim í veislur og þá vorum við börn og tengdabörn fengin til að koma og búa til matinn og uppvarta gestina, því þá gátu þau sinnt sínum gestum og þurftu ekkert að stússa í eldhúsinu.

Mér eru líka minnisstæðar bæjarferðirnar okkar tengdamömmu, við kíktum í fatabúðir og fundum oft eitthvað fallegt á hana. Fengum lánaða heim kjóla og svo hélt hún tískusýningu heima í stofunni og Steinar sagði sína skoðun, hvaða kjóll honum fannst fallegastur og hann varð þá auðvitað fyrir valinu. Við fórum líka stundum á kaffihús og þá bragðaði hún í fyrsta skipti swissmocca og eftir það var það alltaf uppáhaldskaffidrykkurinn.

Hún var listakona í höndunum, hún prjónaði og heklaði m.a. dásamlega fallega kjóla handa litlu stúlkunum, barnabörnunum sínum, og teppi á hjónarúm okkar Þórs. Listaverkin sem hún bjó til úr grænlenskum glerperlum eru okkar mestu gersemar í dag, jóla- og páskaskraut. Hún slípaði og skar til íslenska steina svo úr urðu dásemdar listaverk. Undi sér vel í bílskúrnum hjá Steinari við slípirokkinn sinn.

Endalaust væri hægt að rifja upp fleiri minningar en fyrst og fremst er ég þakklát fyrir hversu góð og ástrík tengdamóðir hún var og hversu góð og kærleiksrík amma hún var og gaf börnum okkar hafsjó af góðum minningum og var þeim góð fyrirmynd. Kveð þig með söknuði og þakklæti. Þín tengdadóttir,

Oft er talað, í gríni, um að tengdamæður séu það versta í tengslaneti hvers eiginmanns. Það kann að vera að tengdamæður geti verið til vandræða, en það átti allavega ekki við um mína tengdamóður, Guðbjörgu Jónsdóttur, sem ætíð var kölluð Didda.

Diddu kynntist ég 1976 þegar ég fór að ná nokkrum árangri við að heilla dóttur hennar, Erlu Björk. Mér til mikillar furðu þekkti Didda til mín og fræddi mig á því að hún og móðir mín höfðu verið saman í Als husholdnings skole í Danmörku, veturinn 1946, en augljóslega ekki verið mikill samgangur milli okkar, enda nokkurt basl við að láta enda ná saman í barnmörgum fjölskyldum.

Didda hafði greinilega tileinkað sér ýmislegt frá Als. Henni tókst gjarnan að búa til veislumat úr hversdagslegu hráefni, en þá skipti sósan ekki minnstu máli, mér fannst hún stundum aðalatriðið. Heimsfrægir, meðal allra sem þekktu Diddu vel, voru síldarréttirnir, sem hún lagaði af list. Að ekki sé talað um leynilegu konunglegu lifrarkæfuuppskriftina, sem aldrei er kölluð annað en leverpostej. Þá eru mér minnisstæð sunnudagslærin og -hryggirnir með ómótstæðilegri sósu. Já, það var gott að koma í mat til Diddu.

Didda var dugleg handavinnukona og þrautseig. Á tímabili varði hún miklum tíma við sauma, þ.e. að sauma saman litlar, mjög litlar, perlur og bjó þannig til mikið af jóla og páskaskrauti auk hálskraga, eins og notaðir eru á Grænlandi. Þetta gaf hún oft þakklátum börnum sínum og barnabörnum. Ekki var minna lagt í steinaslípun. Þegar búið var að ferðast um landið, aðallega Austfirði, og hálffylla bílinn af grjóti var tekið til við vinnsluna heima í Holtagerði. Steinar sá um að saga steinana og Didda pússaði og slípaði eins og enginn væri morgundagurinn – verkið tók líka marga daga, og árangurinn góður. Rennisléttir og glansandi steinar, sem manni fannst mjúkir viðkomu.

Ég er líka þakklátur fyrir góðar ferðir okkar Erlu Bjarkar með Diddu og Steinari til Bandaríkjanna í þjóðgarðaheimsóknir og til Danmerkur í víkingaleit, þar sem allir nutu náttúru, sögu og góðs félagsskapar.

Nú hefur Didda loks fengið hvíldina, sem hún hefur beðið eftir í nokkurn tíma. Hún enda hætt að geta gert nokkurn hlut, orðin nær blind og átti erfitt með að fylgjast með lífinu. Það var ekki hennar stíll. Hún var orðin hissa á að fá ekki að fara til Steinars í sumarlandið.

Að leiðarlokum er ég þakklátur fyrir að hafa fengið að tilheyra Diddu. Ættmóður sem er umhugað um velferð allra meðlima fjölskyldunnar, styrkir þá, styður og hvetur til allra góðra verka.

Vertu sæl mín kæra tengdamóðir – og góða ferð á næsta stig.

Elsku amma Didda. Nú eruð þið afi loks saman á ný.

Síðustu árin hafa verið þér erfið og við vitum að þú ert frelsinu fegin, en þetta er samt alveg jafn sárt fyrir okkur sem höfum verið þeirrar gæfu aðnjótandi að hafa þig hjá okkur ögn lengur þó við höfum ekki fengið að hitta þig jafn mikið þetta árið eins og síðustu.

Barnabarnabörnin bera mismikið skynbragð á missinn en við barnabörnin ásamt mökum vitum hvílíkur gleðigjafi hér var á ferð. Það var alltaf gaman að sitja í sófanum í Holtagerði og hlusta á sögurnar þínar af uppvaxtarárunum á Eskifirði, hvernig hjólið hans pabba þíns var alltof stórt fyrir litla stelpu en þú lést þér það samt duga. Ekki má gleyma húsmæðraskólanum í Danmörku sem hélt að Öxar við ána væri þjóðsöngur okkar og viðbrögðum þínum við þeirri hneisu.

Í Holtagerði bjóst þú til yndislegt heimili þar sem ykkar börn, barnabörn og barnabarnabörn komu saman við hvert tækifæri. Umhyggja þín fyrir fjölskyldunni hefur verið okkur næring í gegnum áratugina og límt saman kynslóðirnar í óteljandi skötuveislum, þorrablótum og jólahátíðum þar sem ávallt voru skemmtanir við hæfi og kræsingar á boðstólum. Við munum lengi minnast þess að syngja og dansa kringum jólatréð og bíða spennt eftir jólasveininum sem alltaf mætti með látum. Á Þorláksmessu fylltist húsið af ættingjum og vinum hvort sem fólk borðaði skötu eða saltfisk og á bóndadag var krýndur Holtó-þorrakappi eftir æsispennandi þrautakeppni þar sem afi var dómari og þú einhvern veginn alltaf í toppbaráttunni.

En þó maturinn hafi verið góður þá eru varanlegu minningarnar tengdar listaverkunum sem þú bjóst til úr perlum og steinum, eitthvað sem við sem börn og unglingar kunnum kannski ekki að meta en er okkur sem fullorðnu fólki ómetanlegt. Á hverju heimili Holtófjölskyldunnar eru jólatrén skreytt með þínu handverki og að sjálfsögðu haft hátt uppi svo barnabarnabörnin séu nú ekki að toga í sundur englana og bjöllurnar.

Jóladagur er ekki lengur í Holtó, Þorláksmessa og bóndadagur ekki heldur. Tímarnir breytast og við með en það sem þú byggðir er grunnurinn að því hver við erum í dag, þú kenndir okkur að rækta fjölskyldutengslin og þó þú sért nú horfin á braut stöndum við eftir svo miklu ríkari fyrir vikið.

Elsku amma. Takk fyrir minningarnar, við elskum þig.

Elsku amma kvaddi okkur í friðsæld 6. september. Hún er okkur svo mikil fyrirmynd – valkyrjan í broddi fylkingar og mun ávallt lifa með okkur.

Amma fimleikakona og amma dansari þreyttist aldrei á að segja okkur sögur af æfingum og sýningum sem hún tók þátt í.

Amma handavinnusnillingur prjónaði og heklaði sparikjólana á okkur frænkuskottin svo við vorum allar þrjár í stíl um jólin. Síðan hafa dætur okkar notið þess að klæðast þessum tímalausu flíkum á stórhátíðum og á dansmótum. Amma saumaði líka forláta teppi með nöfnum og fæðingardögum allra afkomenda sem haft var undir jólatrénu ásamt útprjónuðu jólasveinafjölskyldunni. Amma keypti og sá um skírnarkjólinn sem mörg barnabarnanna voru skírð í. Í kjólinn saumaði hún nöfn og skírnardagsetningar þeirra. Sá kjóll er enn til í dag og safnar á sig nöfnum barnabarnabarna. Í seinni tíð tók amma upp perlusaum og hnýtti saman perlur í alls kyns gersemar sem nú prýða heimili okkar um jól og páska. Við frænkurnar fengum oftar en ekki líka gersemar í stíl, perlukraga til að skreyta kjólana okkar, hálsmen, hárskraut og nælur.

Amma listaverkakona og amma steinasafnari elskaði íslenska steina og ferðaðist um landið í leit að fallegum steinum. Hún bjó til úr þeim dýrgripi sem marka stórafmæli og stóráfanga allra í fjölskyldunni. Hún skráði sig í Iðnskólann og lærði þar steinaslípun og hönnun. Tók meðal annars þátt í nemendasýningum og hafði gaman af.

Amma bakari sem bakaði fyrir okkur vöfflur með ljónasírópi, frosnu tertuna og dönsku aðventueplakökuna. Eplakakan var borin fram með heitu súkkulaði, sem mátti alls ekki kalla kakó! Amma var líka alltaf með fullkomið nesti sem slegið var upp á ullarteppi í ófáum ferðalögum sem við frænkurnar fengum að upplifa á hverju sumri. Ferðir í Hvalfjörðinn, í berjamó eða sigla með Akraborginni.

Amma sultugerðarkona, já garðurinn í Holtó skartaði rifsberja- og sólberjarunnum. Við fylltum hverja skálina á fætur annarri sem borin var inn í eldhús og umbreytt í dásemdarhlaup (kallað sillí í Holtó), sultur og saft í stórum stíl.

Amma veisluhaldari sá um jólaböll, þorrablót, skötuveislur, rótarýveislur og afmælisveislur þar sem vinir og vandamenn komu saman og áttu góða stund í Holtagerðinu. Stundum fengum við menntaskólapíurnar að upparta í veislunum. Þá var nú gaman.

Amma stílisti átti kjóla, hatta, uppháa hanska eða skartgripi til að lána okkur fyrir menntaskólaböllin. Og amma sem gaf okkur „eitthvað gamalt“ til að hafa í brúðkaupum okkar.

Amma langamma sem átti alltaf eitthvað gotterí og nóg af sögum fyrir barnabarnabörnin sem kíktu í heimsókn. Hún var líka alltaf til í að mæta á tónleika og viðburði hjá þeim og taka þátt í þeirra lífi.

Elsku amma Didda, við erum svo þakklátar fyrir að fá að hafa þig svona lengi hjá okkur og læra svona mikið af þér. Við erum þakklátar fyrir að börn okkar hafa fengið að kynnast þér og kalla þig langömmu. Við munum sakna þín sárt en gleðjumst jafnframt yfir því að þú fáir nú að vera með afa.

Þínar ömmustelpur,

Það er liðin vika.

Þegar ég heyrði að þú hefðir fengið að fara komst bara að hjá mér gleði fyrir þína hönd, léttir eftir langa bið sem loks var á enda hjá þér. Það komst engin sorg að og mér fannst það svo eðlilegt og svo undarlegt á sama tíma. Af hverju saknaði ég þín ekki? Við höfum órjúfanlega tengingu sem byggðist upp á áratugum af væntumþykju, kærleika og samvinnu.

Þið afi höfðuð alltaf mikið aðdráttarafl og öllum barnabörnum þótti gott að fá að vera hjá ykkur. Þegar hin fóru út í bílskúr með afa að vinna var eitthvað við þig sem hélt í mig. Eitthvað sem fékk mig til að vera frekar með þér, aðstoða þig í eldhúsinu, tína upp perlur af gólfinu, njóta samveru okkar tveggja. Ætli það sé tengi sem myndaðist þegar ég var á leikskólaaldri og við fórum hringinn okkar – lékum á leikvellinum, keyptum snúð í Þórsbakaríi og röltum svo heim og gúffuðum í okkur. Það var svo geipilega gaman.

Þú hefur alltaf átt svo stóran hlut af hjarta mínu sem er kannski ástæðan fyrir því að ég valdi að fara í Menntaskólann í Kópavogi. Til að vera nær þér og ykkur afa. Til að hafa afsökun til að fara reglulega í heimsókn, borða með ykkur, ryksuga húsið og stundum gista.

Þú ert svo brosmild í minningunni og það er svo gott að faðma þig og hlusta á allar sögurnar þínar. Öngullinn sem festist í augnlokinu, nautið sem stakk þig í gegnum kinnarnar og sveiflaði þér í hringi, berjaferðirnar með vinkonum og bræðrum þínum á Eskifirði, leiðinlegi íbúðareigandinn sem þið leigðuð af í Reykjavík, þegar þið stálust út frá Als Husholdningsskole, hvernig embættismennirnir reyndu að koma í veg fyrir að þið byggðuð í Holtó og endalausar aðrar. Allt fram á síðustu samverustund komu fram nýjar sögur sem ég hafði aldrei heyrt áður.

Nú er liðnar næstum tvær vikur frá því þú fékkst að fara. Söknuðurinn er ólýsanlegur. Hvað ég er þakklátur fyrir að hafa fengið að kveðja þig en hvað ég hefði viljað kveðja þig aftur. Hver ljúfsárt það er að vita að þú sért komin á vit forfeðra þinna. Hvenær fæ ég aftur að finna fyrir svona hlýju og kærleik?