Oddleifur Þorsteinsson

(Magnús K. Gíslason.)

Hvíldu í friði elsku afi minn, ég mun ávallt hugsa til þín.

Elsku hjartans afi minn.

Þegar ég hugsa til þín og allra góðu stundanna er þakklæti mér efst í huga. Þakklát fyrir að fá að kynnast þér og þínum eiginleikum sem voru svo dásamlegir. Ef ég ætti að lýsa þér í þremur orðum þá held ég duglegur, hjálpsamur og geðgóður yrðu ofarlega á blaði.

Manni er það minnisstætt úr æskunni þegar þið amma voruð að koma í heimsókn. Við Oddleifur nafni þinn skriðum gjarnan upp í til ykkar á morgnana með bækur sem voru að sjálfsögðu lesnar fyrir okkur af mikilli innlifun. Við fórum líka oft í krók, en það var ekki nokkur lifandi leið að vinna þig, svo öflugur varstu. Þú varst ekki bara sterkur heldur varstu líka svo flinkur í höndunum. Hvort sem það var að gera við, því allt gastu jú lagað, eða að skapa eitthvað nýtt í rennibekknum og það er ómetanlegt hvað þú skilur eftir þig mikið af fallegum munum.

Eitt það besta við þá ákvörðun mína að fara í ML er án efa það tækifæri sem ég fékk til að rækta tengsl mín við þig og ömmu enn meira, enda kom ég reglulega í heimsókn til ykkar og skapaði yndislegar minningar með ykkur báðum. Eitt sinn var ég óvenju sein á hefðbundnum föstudegi. Fannfergi var mikið og bíllinn sat fastur á planinu við vistina, og ég ekki með neinar græjur til að losa mig. Skólasystkini mín komu mér til bjargar en þér fannst ómögulegt að ég væri ekki með skóflu í bílnum til að geta reddað mér sjálf. Þú fórst út í skúr, fannst skóflu og lést mig fá. Ég sagðist ekki þurfa hana og var að reyna að afþakka þetta góða tilboð. Sem betur fer tókstu ekki annað í mál og skóflan fór með út á Laugarvatn. Hún kom sér svo sannarlega vel þegar ég ætlaði að bruna austur eldsnemma um morgun til að vera á undan illviðri sem hafði verið spáð. Bíllinn sat að sjálfsögðu fastur þrátt fyrir ýmsar ráðstafanir sem ég hafði gert kvöldinu áður og ekki köttur á kreiki svona snemma morguns. Þá var nú gott að vera með skófluna í bílnum og oft hafði ég hugsað hlýlega til þín, afi, en sennilega aldrei eins hlýlega og þegar ég keyrði af stað heim í frí og var á undan veðrinu, þökk sé þér.

Það var óneitanlega skrýtið að setjast í bláa sófann í Haukholtum og amma í sinn stól en það vantaði þig. Þetta var uppröðunin hjá okkur þremur um helgar og það er dapurlegt að hugsa til þess að þær verði ekki fleiri svona stundir hjá okkur þremur að leysa heimsmálin eða hlusta á það sem Rás 1 hefur upp á að bjóða.

Missir ömmu er sárastur og mestur. Í meira en 60 ár fylgdust þið að og ég held að samrýndari hjón séu vandfundin. Afkomendur ykkar eru ófáir og á hún því stóran og traustan hóp sem mun að sjálfsögðu reyna að passa vel upp á hana. En það er ósk mín að þú hafir fundið þér nýtt býli í heiðanna ró.

Guð geymi þig, afi minn, takk fyrir allt.

Að morgni föstudagsins 11. september hringdi hún Ella í Haukholtum í okkur Guðbjörgu til að tilkynna okkur að hann Oddleifur frændi minn væri látinn. Það má með sanni segja að það hafi verið stutt á milli Haukholtabræðranna, en Loftur lést einu ári og fimm dögum á undan bróður sínum.

Ég kynntist Oddleifi vel þegar ég var strákur í sveit í Haukholtum. Hann var dugnaðarforkur og afar handlaginn og útsjónarsamur ef eitthvað þurfti að smíða eða lagfæra. Hann hafði hin síðari ár aðstöðu til slíkra hluta í ágætu húsi vestan við bæinn og var gjarnan sagt ef hann var eitthvað að bjástra þar, að hann væri vesturí. Þeir eru ófáir heyvagnarnir og fleiri nytjahlutir sem hann smíðaði fyrir sig og sveitunga sína. Það var bara eins og ekkert verkefni væri svo stórt að það væri ómögulegt að leysa það. Það ómögulega tók bara heldur lengri tíma. Það var alltaf gaman að koma að Haukholtum enda eindæma gestrisni sem mætti manni og móttökurnar allar höfðinglegar, setjast niður og spjalla og gera að gamni sínu. Að sumarlagi naut maður þess að vera í heyskap með heimafólki og á haustin að smala heimahagana. Hvað svo sem verið var að gera var Oddleifur alltaf nálægur á traktornum sínum með heyvagninn, tilbúinn að flytja ýmist hey eða fé þegar á þurfti að halda.

Þeir bræður Oddleifur og Loftur bjuggu lengi félagsbúi í Haukholtum en síðan varð sú breyting á að Loftur tók við fjárbúinu, en Oddleifur og Elín við kúabúinu. Það lét honum Oddleifi betur að stússast í kringum kýr en fé, en Oddleifur varð fyrir slysi sem ungur maður sem leiddi til þess að hann gat vart talist fljótur á fæti. Slysið varð með þeim hætti að hann var að reisa stálgrindarhús og það féllu undan honum vinnupallar, sem varð til þess að hann þurfti að liggja á sjúkrahúsi í um það bil mánaðartíma og var síðan fluttur austur með flugvél og lá þá heima í Haukholtum í einhverjar vikur til viðbótar. Þau Oddleifur og Elín bjuggu síðan myndarbúi með kýr í Haukholtum í allmörg ár. Það var alltaf mikil gleði yfir Oddleifi þegar vel gekk í heyskapnum, hann var þá gjarnan að traktornum sínum ýmist að snúa eða raka saman heyinu og söng þá gjarnan af mikill innlifun. Ég veit reyndar ekki hvort sveitungar hans rauluðu með, en ég hef heimildir fyrir því að söngurinn hljómaði vel út í Biskupstungur.

Oddleifur var félagslyndur maður þó svo að það hafi ekki alltaf gefist mikill tími til að sinna þeim málum. Honum þótti vænt um kirkjuna sína í Hruna og var í sóknarnefnd Hrunasóknar og gjaldkeri hennar. Þá var hann í kór eldri borgara í sveitinni sinni, en hann hafði alltaf mjög gaman af því að syngja.

Oddleifur var búinn að vera heilsuveill undanfarið. Hann lést á Heilbrigðisstofnun Suðurlands á Selfossi að kvöldi 10. september sl.

Við Guðbjörg vottum henni Elínu eiginkonu hans, börnum þeirra, tengdabörnum og öðrum ættingjum okkar dýpstu samúð.

Mig langar í örfáum orðum að minnast Oddleifs sem var áhrifavaldur á mótunarárum mínum þegar ég var í sveit í Haukholtum. Ég byrjaði að koma í Haukholt löngu áður en ég man eftir mér og snemma farinn að æfa mig að vera án foreldranna á sumrin hjá Ellu frænku og Oddleifi. Fyrstu árin stuttan tíma í senn en smám saman lengdist vistin þar til ég var farinn að vera allt sumarið. Það var svo fastur punktur í tilverunni fram á unglingsár.

Sveitalífið og verkin áttu vel við mig en eitthvað þótti manni þau þó örlítið misskemmtileg eins og gengur og gerist. Traktorar, fjórhjólið, bílarnir og tæki og tól voru nú kannski það sem heillaði umfram margt annað. Við Oddleifur náðum vel saman þarna og með þolinmæði kenndi hann mér að umgangast þetta allt saman. Með fyrstu minningum af því er þegar ég keyrði Löduna í lága drifinu á eftir honum þegar hann var að færa út. Í gegnum stýrið fylgdist ég með til að vera ekki langt undan svo hann gæti gripið hæl af kerrunni ef þurfti. Ég var afar stoltur og vandaði mig mikið því Oddleifur lét manni fljótt finnast maður vera að gera gagn. Líklega tókst manni það snemma undir góðri leiðsögn. Hann hafði lag á því að fá mann til að vilja standa sig og hafa metnað fyrir verkunum enda góð fyrirmynd hvað það varðaði. Maður vissi vel þegar maður gerði vel þó það væri ekki endilega alltaf haft á orði en Oddleifur gat hinsvegar vel hrósað og ég man sérstaklega eftir að það hafi verið gert þegar maður steig út fyrir kassann til að leysa hlutina, sýndi frumkvæði og útsjónarsemi. Það var uppfinningamaðurinn í honum sem kunni að meta slíkt. Hjá Oddleifi var aldrei fum eða fát í neinu en ekki óðagot heldur, hann var hugsuður og framkvæmandi, sumir eru bara annað hvort en að vera hvort tveggja er uppskrift að árangri. Árangrinum náði hann allstaðar í sínum búrekstri með eljusemi en ég man að Oddleifur fór í alveg sérstaklega góðan „gír“ þegar hann var að smíða eða dytta að einhverju í skemmunni, tala nú ekki um ef hann var með suðugræjurnar á lofti. Þá var hann alltaf með sérstaka húfu undir hjálminum og sauð með prjónum af mikilli list. Maður lokaði augunum á meðan en fékk stundum að berja gjallið á eftir með gjallhamrinum. Hlutirnir fengu sko ekki að vera lengi í lamasessi hjá Oddleifi, hann var úrræðagóður ef eitthvað bilaði og oftar en ekki fóru hjólin fljótt að snúast á ný. Þessu öllu saman fylgdist ég vel með og hef búið að eins og svo ótal mörgu sem ég lærði í Haukholtum. Lífið í sveitinni með Ellu, Oddleifi og fjölskyldu var ljúft, oft glatt á hjalla og minnist ég þessa tíma með hlýhug.

Ég kveð Oddleif með söknuði og votta hans nánustu samúð mína.

Oddleifur Þorsteinsson, bóndi í Haukholtum, hefur alla tíð verið stór hluti af mínu lífi og er margs að minnast á kveðjustund. Oddleifur var ávallt fljótur að hugsa og fljótur að framkvæma, ósérhlífinn, fjölhæfur, bóngóður og hugulsamur. Jafnframt ákveðinn og fastur fyrir ef það átti við. Bóndinn Oddleifur náði góðum afurðum af ræktun og skepnum þótt hann væri ekki síður hagur á járnsmíðar. Hann nýtti meðal annars hluti úr aflögðum tækjum og afgöngum til að skapa nýjungar og nytjahluti. Ófáir vagnar, kerrur og ristarhlið voru smíðuð á þeim tímum sem vöntun var á slíkum vörum og þær ófáanlegar úr verslunum. Oddleifur var laginn við vélar og ein af uppfinningum hans var að setja framlengingu á ámoksturstæki sem nýttist einkar vel við að lyfta steypu upp á mót og spara þar með mikla vinnu á þeim tíma sem uppbygging var á mörgum bæjum og samhjálp við framkvæmdir. Gangur var í flestu og stundum ekið rösklega á milli bæja. Tímanum var ekki varið í að slæpast í Haukholtum og oft var unninn langur vinnudagur hjá þeim bræðrum Oddleifi og Lofti en rétt um ár er á milli þess sem þeir bræður kveðja.

Þegar ég var að alast upp var Oddleifur uppáhaldsgestur hjá mér og var til í að bjóða í krók eða önnur ærsl. Stundum kom upp að leita þurfti aðstoðar og þá leitað á bjargarbæinn þar sem Oddleifur var jafnan boðinn og búinn að aðstoða. Þegar ég flutti úr sveitinni tók Oddleifur hestana mína í fóstur sem ég er ávallt þakklátur fyrir. Síðar þegar ég var uppkominn var ég ávallt velkominn í heimsókn í Haukholt ásamt minni fjölskyldu. Minnisstæðar eru margar góðar stundir í mjöltum og þegar sópað var að kúnum og tekinn einn vindill í leiðinni. Oddleifur var mikill fjölskyldumaður og hugsaði af alúð um sitt fólk. Friðrik okkar var þess aðnjótandi að vera einn af vinnumönnum í Haukholtum og býr vel að því að hafa kynnst fjölbreyttri vinnu og verklagi hjá Ellu og Oddleifi.

Við kveðjum Oddleif með söknuði. Hugur okkar er hjá Ellu, Ástu, Ellu yngri, Nonna Steina og fjölskyldum þeirra.

Hjartkær og góður vinur hefur kvatt þetta jarðlíf eftir langa starfsævi. Oddleifur var þúsundþjalasmiður, jafnvígur á tré og járn. Vísa Stephans G. kemur upp í hugann: