Mismunun heilsugæslunnar

Hæstvirtur heilbrigðisráðherra þakkaði forystu VG fyrir góðan árangur í heilbrigðismálum í nýlegri grein í Morgunblaðinu. En lítum nú aðeins á staðreyndir. Á árunum 2014-2016, undir forystu Sjálfstæðisflokksins í heilbrigðisráðuneytinu, var fjármögnunar- og gæðakerfum heilsugæslu höfuðborgarsvæðisins gerbreytt. Komið var á nútímafjármögnunarkerfi þar sem horft var í þjónustuþörf einstaklinga, þar sem börn, aldraðir og fjölveikir voru settir í forgang. Jafnframt var komið á gæða- og aðgengisviðmiðum. Fjármagn fylgdi síðan hverjum og einum sem hefur nú val um hvert viðkomandi sækir þjónustu. Þá voru boðnar út nýjar heilsugæslur sem voru opnaðar árið 2017; Heilsugæslan Höfða og Heilsugæslan Urðarhvarfi.

Eftir þessa breytingu hefur aðgengi að heilsugæslum á höfuðborgarsvæðinu stórbatnað. Afkastaaukning í viðtölum milli ára hefur numið allt að 10% og er Heilsugæslan Höfða orðin stærsta heilsugæslan á svæðinu með rúmlega 20 þúsund skjólstæðinga sem hafa sjálfir valið að skrá sig þar. Frábær árangur á aðeins þremur árum.

Þessar tvær heilsugæslur ásamt Heilsugæslunni Lágmúla og Salahverfi, sem einnig eru sjálfstætt, reknar röðuðu sér í efstu sæti gæða- og þjónustukönnunar sem Sjúkratryggingar Íslands gerðu á síðasta hausti.

En hvað gerir núverandi ráðherra?

Heilbrigðisráðherra hefur ekki svarað tilmælum Samkeppniseftirlitsins um úrbætur varðandi mismunun á rekstrarforsendum. Þar eru þrjú atriði sérstaklega tiltekin. Landspítalinn hyglir opinberu heilsugæslunni á höfuðborgarsvæðinu í rannsóknarverði sem er tugum prósenta undir því sem öðrum býðst. Opinbera heilsugæslan sleppur við virðisaukaskatt af aðkeyptri vinnu og fær fríar tryggingar fyrir starfsfólk sitt. Þetta taldi Samkeppniseftirlitið ekki í lagi, en ráðherrann gerir ekkert til að leiðrétta.

Í Covid-faraldrinum tekur starfsfólk á áðurnefndum heilsugæslum þátt í sýnatökum, símtölum og öllu því sem kemur til vegna Covid. Einn af stjórnendum þessara stöðva kom einnig með tillögur að sýnatökum sameiginlega í Hörpu og Suðurlandsbraut. Þrátt fyrir þetta undanskildi heilbrigðisráðherra þessar stöðvar í þakklætisvotti vegna Covid síðastliðið sumar, sem og Læknavaktina. Þarna eru aðilar einvörðungu skildir út undan vegna rekstrarforms og hugsanlega fordóma ráðherrans. Læknavaktin brást við Covid með margföldun á símsvörun og læknar hennar fóru í vitjanir til Covid-sjúkra strax í upphafi faraldursins, þó nokkru áður en Covid-deild kom til. Jafnframt má nefna að einn læknir Læknavaktarinnar veiktist síðan af Covid eftir slíkar vitjanir og glímir enn við eftirstöðvar þess.

Síðan var það ákveðið nýverið af Alþingi að styðja við geðheilbrigðisþjónustu vegna afleiðinga Covid. Þá er sett inn fjármagn fram hjá fjármögnunarkerfinu og fær hin opinbera heilsugæsla töluvert hærri upphæð miðað við skráða skjólstæðinga. Því má spyrja hvernig hinir eigi að geta veitt sömu þjónustu þegar mismunað er á þennan hátt.

Að lokum má benda á að reksturinn hjá þessum fjórum sjálfstæðu heilsugæslum og Læknavaktinni var í járnum eða með tapi á liðnu ári. Er það kannski vilji ráðherra að þessi starfsemi hverfi af sjónarsviðinu? Það væri sorglegt ef horft er til árangurs þessara aðila. Mikilvægt er að stjórnsýsla heilbrigðismála sé fagleg og aðilum sé gert jafn hátt undir höfði. Að fordómar og hreppapólitík séu tekin út úr heilbrigðispólitík. Skattfé er takmarkað og mikilvægt að aukin sé skilvirkni í kerfinu þannig að þeir sem þurfa á þjónustu á að halda fái sem besta þjónustu.