Ónýtt umstang

Það var sérstök manngerð sem horfði fyrst og síðast á fyrirferðarmikla stórlaxa ná á örfáum árum undirtökum í íslensku viðskiptalífi í krafti einkennilegrar stöðu í alþjóðlegu lánakerfi, sem þeir náðu að misnota út í æsar. Einn stjórnmálaflokkur rann á blóðlyktina. Samfylkingin sem þjáðst hafði lengi af pólitískri minnimáttarkennd gaut augum til þessa bjargræðis. Hún var þó ekki ein flokka um að forðast að taka hart á móti, eins og skylt var. Fleiri áttu einnig sök. En Samfylkingin var ein um að tala beinlínis máli þeirra sem byggt höfðu upp óeðlilegar aðstæður og voru ráðnir í að nota þær út í æsar. Og forsvarsmenn hennar báru blak af því opinberlega og af mikilli ósvífni í þeirri von að fá að fljóta með til pólitískra áhrifa.

Eftir að áfallið varð víða um lönd var búin til bylting hér, hún kennd við búsáhöld til að gefa því vingjarnlegt yfirbragð. Nú harma menn mest alls að hafa ekki náð að brjóta varnir landsins á bak aftur. Þeir sem voru drýgstir við að kosta umbrotin voru sömu aðilar og tókst að ryksuga lífeyrissjóði í aðdraganda fjármálaáfallsins. Það var aldrei rannsakað, þrátt fyrir látalæti, því að forsvarsmenn þeirra héldu sjálfir utan um „könnun“ þess máls og er það einn versti kattarþvottur þessara ára og reyndar óskammfeilið að kenna þau brögð við þá snyrtilegu dýrategund.

Ríkisstjórn Jóhönnu og Steingríms var ráðin í því að ganga erinda erlendra fjárglæframanna gagnvart eigin þjóð og gerði tilraun til að hengja skuldir sem glæframenn höfðu sjálfir stofnað til á herðar íslensks almennings. Með því átti að kenna stjórnmálalegum andstæðingum um atferlið og láta slíkar fullyrðingar ganga um langt árabil. Það tókst ekki eins vel og til stóð, þar sem tekið var á móti í því tilviki.

Til hliðar við þetta var soðin upp staða og látið eins og sú væri bein afleiðing af bankaáfallinu hér, þótt það hefði sömu meginástæðu sem gerði vestrænum þjóðum almennt erfitt fyrir. Það var ákveðið að á Íslandi hefði íslenska stjórnarskráin verið undirrót ófaranna! Sú sama sem nánast hvert mannsbarn, sem aldur hafði til, hafði samþykkt í sömu mund og til lýðveldis var stofnað í landinu. Hvergi í öðrum löndum var sá tilbúnaður hafður uppi. Þá var því beinlínis skrökvað upp að vandinn hefði komið upp hér fyrst og síðast vegna þess að Ísand væri ekki í ESB! Það var stórbrotin tilraun til að hafa endaskipti á tilverunni. Það hrópaði framan í hvern mann hvernig ESB-ríki höfðu farið út úr ógöngunum, frá Grikklandi og upp úr.

Í ESB var gripið til aðgerða sem sagt var að aldrei hefðu sést áður og gætu einungis staðið um skamma hríð. Nú, meir en áratug síðar hefur seðlabanki ESB ekki enn náð sér út úr ógöngunum sem öfugsnúin vaxtastefna heldur löndunum í. En tilþrifin áttu eftir að versna. Kallað var á fólk með tombóludrætti til að hefja umbyltingu á stjórnarskrá. Enginn hafði velt stjórnarskrármálum fyrir sér! Enginn heyrt á það minnst að íslenska stjórnarskráin væri vandræðagripur! Þannig var ekki talað í nálægum löndum. Þúsund manns sat við 100 borð í Laugardalshöll með „leiðbeinendur“ á hverju borði. Og það gerðust mikil undur, svo minnti helst á fjölmennan miðilsfund. Á 100 borðum duttu menn niður á 5 helstu „vandamálin“ við íslensku stjórnarskrána. Í framhaldinu var kosið „stjórnlagaráð“ til að fá þetta veganesti. Kosningarnar enduðu með þeim ósköpum að Hæstiréttur landsins komst ekki hjá því að blása vitleysuna út af borðinu. Einhver hefur sennilega komið því inn í höfuðið á Jóhönnu að með svona aðferðum hefðu Bandaríkjamenn fundið John Adams, Benjamin Franklin, Hamilton, Jefferson, Madison og George Washington.

Þessir kunnu til verka, þótt lítið bæri á trallinu og hefur verk þeirra enst vel.

Lengi vel lét almenningur þennan skrípaleik fara fram hjá sér. En eftir að hópur, sem kom að þessu verki þótt Hæstiréttur hefði ógilt kosningu hans, fór að hafa hátt, gerðu flestir ekkert með þau tilþrif og gengu út frá að vitleysan myndi gufa upp. En engu er líkara en að íslenskir stjórnmálamenn, og jafnvel þeir sem eiga þó að teljast í fremstu röð, séu hræddir þetta hávaðafólk. Það hefur þó enga stöðu nema þennan hávaða. En nú er farið að sjást að margur hefur fengið nóg. Fjölmargir lögfræðingar hafa tjáð sig um allan þennan vandræðagang, af ígrundun og skynsamlegu viti og hávaðalaust. Er fengur að því. Vonandi hætta stjórnmálamenn að láta þá hotta á sig sem minnst allra hafa um þetta mál að segja, ef hávaðinn er skilinn frá.