Aron Þórður Albertsson
aronthordur@mbl.is
Gangi allt að óskum má gera ráð fyrir að fyrstu skammtar af bóluefni við kórónuveirunni komi hingað til lands í byrjun næsta árs. Tvö bóluefni eru mjög langt komin í prófunum, en framleiðendur þeirra ráðgera að sótt verði um leyfi til fjöldaframleiðslu á næstu dögum eða vikum. Framleiðendurnir sem um ræðir eru annars vegar Moderna og hins vegar Pfizer og BioNTech. Virkni umræddra bóluefna hefur lofað mjög góðu.
Bóluefni kemur í skömmtum
Haraldur Briem, fyrrverandi sóttvarnalæknir, segir að dreifing bóluefna muni taka skamman tíma um leið og öll tilskilin leyfi hafa verið uppfyllt. Þannig er hugsanlegt að bólusetningar geti hafist hér á landi á næstu þremur mánuðum. „Ef allt gengur eftir gæti þetta orðið í janúar eða febrúar á næsta ári. Ég veit ekki alveg hvernig kaupsamningarnir eru en við erum í samfloti með Evrópusambandinu,“ segir Haraldur og bætir við að bóluefnin muni koma í skömmtum. Því sé ólíklegt að allir landsmenn verði bólusettir í fyrstu atrennu. „Þetta kemur ekki allt í einu. Það má gera ráð fyrir því að byrjað verði á framlínufólki í heilbrigðisþjónustu og framlínufólki annars staðar. Auk þeirra verði þeir sem eru með undirliggjandi sjúkdóma og yfir sextugu í forgangi. Svo verður þetta tekið rólega með yngra fólkið.“Samkvæmt upplýsingum frá embætti landlæknis vinnur starfshópur nú að fyrirkomulagi dreifingar bóluefnis. Er hópurinn m.a. skipaður fulltrúum sóttvarnalæknis og heilbrigðisráðherra. Ekki fengust upplýsingar um hvenær gert væri ráð fyrir fyrstu skömmtum hingað til lands. Undirbúningur miðast þó við að hlutirnir geti gerst mjög hratt um leið og viðkomandi framleiðendur hafa fengið grænt ljós frá bandaríska lyfjaeftirlitinu. Í framhaldinu verður hægt að hefja fjöldaframleiðslu bóluefnanna, ef hún er ekki nú þegar hafin. Þá hefur verið tryggt að Ísland muni njóta sama aðgangs að bóluefnunum og önnur aðildarríki Evrópusambandsins.
Dreifing tekur skamman tíma
Distica, fyrirtæki sem sérhæfir sig í innflutningi, vörustjórnun og dreifingu á vörum tengdum heilbrigðisþjónustu, mun sjá um dreifingu og geymslu bóluefna hér á landi. Júlía Rósa Atladóttir, framkvæmdastjóri Distica, segir að dreifing innanlands muni taka mjög skamman tíma. „Innflutningur á bóluefnum er í höndum stjórnvalda og framleiðenda, en við munum sjá um hýsingu á Íslandi. Flutningur til landsins og dreifing innanlands mun ekki taka langan tíma, kannski einhverja daga. Við erum tilbúin og höfum verið að undirbúa okkur,“ segir Júlía sem kveðst ekki geta sagt til um hvenær bóluefnin séu væntanleg. Þá séu mörg bóluefni komin langt í þróun. „Þetta eru getgátur ennþá, en um leið og leyfi fást fer allt af stað. Ef allt gengur upp gæti þetta verið komið hingað á fyrsta ársfjórðungi næsta árs. Það er bjart yfir þessu eins og staðan er núna.“Aðspurð segir Júlía að bóluefnið muni koma hingað til lands í skömmtun. Þá hafi fyrirtækið engar upplýsingar um hversu stór fyrsti skammtur kann að vera. „Ég á von á því að þetta verði margir litlir skammtar,“ segir Júlía og bætir við að bóluefnin komi hingað til lands í svokölluðum hettuglösum. Þá sé misjafnt hvernig geyma þarf bóluefnin. „Einhver bóluefni þarf að geyma við -80° en önnur eru í tveimur til átta gráðum.“
Sjö ný smit innanlands
Sjö ný kórónuveirusmit greindust innanlands á mánudag. Sex hinna smituðu voru í sóttkví við greiningu en einn utan sóttkvíar. 57 liggja á sjúkrahúsi og eru fjórir á gjörgæslu, samkvæmt tölum á Covid.is.Alls eru 563 í sóttkví og 302 í einangrun. Nýgengi innanlandssmita mælist nú 61,1. Þegar litið er til fjölda smita frá útlöndum þá greindust tvö smit við landamærin á mánudag en í báðum tilvikum er mótefnamælingar beðið. Á mánudag voru tekin 870 einkennasýni, 301 sýni var tekið við landamæraskimun og 293 í skimunum Íslenskrar erfðagreiningar.
Þegar einangrun og sóttkví er skoðuð eftir landshlutum eru 193 í einangrun á höfuðborgarsvæðinu og 419 í sóttkví. Næstflestir eru í einangrun og sóttkví á Norðurlandi eystra. Þar eru 57 í einangrun og 46 í sóttkví.
Prótein og peptíðar aflífa veirusprotana
• Bóluefni kemur senn • Ónæmiskerfi með langtímaminni Sigurður Bogi Sævarssonsbs@mbl.is
„Hve vel hefur gengið að þróa bóluefni við veirunni sem veldur Covid-19 sýnir hvað hægt er að gera þegar vísindamenn úr ólíkum greinum vinna saman,“ segir Sveinbjörn Gizurarson, prófessor í lyfjafræði við Háskóla Íslands. Hann hefur fylgst vel með þrotlausu starfi vísindamanna við leit að vörn gegn kórónaveirunni. Framar væntingum þykir að bóluefni sé nú senn væntanlegt, aðeins um ári eftir að veirunnar varð fyrst varst. Það bóluefni sem flestir horfa til í dag er afrakstur samstarfs þýska fyrirtækisins BioNTech og alþjóðlega lyfjafyrirtækisins Pfizer.
Sprautað undir húð
Sveinbjörn lýsir málum þannig að margar veirur, eins og kórónuveiran, eru með sprota utan á sér sem vænst sé að ónæmiskerfi mannsins greini. „Ef veira sem inniheldur þessa sprota, lætur sjá sig viljum við að ónæmiskerfið þekki hana undir eins. Aflífi hana áður en hún kemur sér fyrir, fjölgar og veldur sjúkdómnum,“ útskýrir Sveinbjörn og segir margar leiðir færar við kynna þessa sprota fyrir ónæmiskerfinu. Sú leið sem Pfizer og BioNTech fari sé að nota efni sem innihaldi uppskriftir af ýmsum efnum í flokki próteina og peptíða. Í þessu tilfelli séu fyrirtækin með mRNA-bút sem inniheldur uppskriftina að þessum sprotum sem einungis finnst á yfirborði kórónuveirunnar (SARS-CoV-2). Þegar þessu sé sprautað undir húð eða í vöðva, fara þessir mRNA-bútar inn í frumuna á svæðinu, sem síðan byrja að framleiða þessa sprota.„Ónæmiskerfið veit hvað tilheyrir okkur. Þegar kerfið sér þessi framandi efni byrjar það að fjarlægja þau, en á sama tíma leggur kerfið efnin á minnið. Ef einstaklingurinn er síðan bólusettur í annað sinn, þá bregst ónæmiskerfið við á ný, en nú með mun meiri krafti en áður og setur þessar upplýsingar í langtímaminnið,“ segir Sveinbjörn.
Til baka
Leita í greinasafni
Prenta grein
