Lenti á Íslandi í snarvitlausu veðri

Það var boðið upp á kaffi og vínarbrauð einn fallegan sunnudagseftirmiðdag heima hjá Bethsaidu Cisneros Arnarson, oftast kölluð Beth. Þar var einnig stödd föðursystir hennar, Maria Evangeline Bjarnason, sem hún lítur á sem aðra móður sína. Sonur Beth, Sveinn Arnar Hafsteinsson, er einnig mættur, fulltrúi ungu kynslóðarinnar og sá eini sem fæddur er á Íslandi, en hann á íslenskan föður.

Konurnar tvær fluttu til Íslands fyrir um þrjátíu árum; fyrst Maria og nokkrum árum síðar Beth. Báðar giftust þær íslenskum mönnum og hafa unað hag sínum vel á Íslandi alla tíð síðan. Blaðamanni lék forvitni á að vita hvað varð til þess að þær rifu sig upp frá lífinu á Filippseyjum og fluttu nánast eins langt og hægt var frá heimalandinu, alla leið til norður til Akureyrar.

Bréfaskriftir milli heimsálfa

„Ég kom til Íslands árið 1990 og hef því verið hér í þrjátíu ár. Ég hafði kynnst manni, en frænka mín og vinkona sem bjuggu hér komu mér í samband við hann. Hann var bóndi og átti engin börn,“ segir hún en maðurinn sem um ræðir heitir Sveinn Bjarnason, bóndi á Brúarlandi í Eyjafirði.

„Við byrjuðum því bréfaskriftir á milli Íslands og Filippseyja. Hann kunni ekki ensku en maður vinkonu minnar þýddi fyrir hann bréfin frá mér,“ segir Maria og segir að á þeim tíma hafi ekki verið hægt að hafa samband á annan hátt en með gamaldags sendibréfum.

„Ég var þá 39 ára gagnfræðaskólakennari á Filippseyjum en hann 59 ára. Við skrifuðumst á í sex mánuði. Ég hélt þessu fyrst leyndu. En svo talaði ég við stjórnendur skólans og sagði þeim að ég væri að fara til Íslands,“ segir hún en Sveinn hafði þá boðið henni að koma.

„Hér á Íslandi voru þá fyrir nokkrar konur frá Filippseyjum sem voru giftar íslenskum mönnum. Ein þeirra fór norður að skoða manninn fyrir mig, til að athuga hvort hann væri í lagi,“ segir hún og hlær.

„Hann bauð mér svo að koma í heimsókn til Íslands því hann gat ekki farið til Filippseyja því það var svo mikið að gera hjá honum og hann með skepnur,“ segir hún og segist hafa fengið senda mynd af honum.

Varstu búin að ákveða fyrirfram að giftast honum?

„Ég hugsaði bara, hver eru mín örlög? Ég ákvað að treysta bara á örlögin. Ég hitti hann ekki strax því ég var fyrst hjá vinkonu minni. En svo hitti ég hann og við kynntumst svo smám saman. Ég sá fljótt að þetta var góður maður og ég treysti honum. Mér leist ágætlega á hann. Hann var dæmigerður bóndi og svolítið sveitalegur,“ segir hún og brosir.

„Hann hafði sagt fólki að hann ætti vinkonu á Filippseyjum sem ætlaði að koma og heimsækja sig og það trúði honum enginn. Hann sendi mér svo farmiða. En þremur vikum áður en ég fór til Íslands dó bróðir minn, en hann er faðir Beth,“ segir hún en þá var Beth ekki orðin tvítug.

Bað mömmu um leyfi

Beth grípur orðið og segist hafa á þessum tíma verið að vinna í apóteki í Maníla, höfuðborginni. Þegar Mariu var á leið til Íslands hittust þær í borginni.

„Hún lofaði þá að hjálpa mér af því ég var nýbúin að missa pabba. Við erum sjö systkini og ég er næstelst, en fólk á Filippseyjum hjálpast mikið að,“ segir Beth.

Þremur árum seinna var hún líka flutt til Íslands, en við komum að því síðar.

Við þurfum fyrst að heyra meira frá Mariu, en hún fór ekki aftur heim til Filippseyja og ákvað að setjast að á Íslandi og giftast Sveini.

„Ég hafði sagt við minn yfirmann að ég myndi þurfa þriggja mánaða frí,“ segir hún en eftir þrjár vikur ákváðu þau Sveinn að gifta sig.

„Við vorum auðvitað búin að kynnast í gegnum bréfin. Ég spurði hann hvort hér væri kaþólsk kirkja, því ég er kaþólsk. Og það var kaþólsk kapella hér og við giftum okkur þar,“ segir María en þau búa á Brúarlandi hinum megin við fjörðinn með útsýni yfir bæinn.

„En ég skrifaði fyrst bréf til mömmu til að biðja um leyfi til að giftast. Hún sagði að ég mætti bara ráða þessu, enda orðin fullorðin,“ segir hún og hlær.

„Við búum þar enn. Við erum líka búin að byggja þar nokkur hús. Sveinn var áður með kartöflurækt, en ekki lengur. Hann er að verða níræður á næsta ári en hann er tuttugu árum aldri en ég. Hann er svo góður við fjölskyldu mína.“

Töluðu saman með hjálp orðabókar

Hvernig var það fyrir þig að koma frá Filippseyjum og setjast að uppi í sveit?

„Það var rosaleg breyting og ég þurfti að venjast en úr sveitinni er útsýni og mikil náttúra. Ég var svo hrifin af fjöllum með snjó og fyrst þegar ég kom sá ég bara kindur og bóndabæi. Það var ekki mjög kalt þegar ég kom, enda sumar. Ég hjálpaði til á bóndabænum en fékk svo strax vinnu í súkkulaðiverksmiðjunni Lindu, en hætti þegar lokað var hjá þeim. Það er erfitt fyrir mig að vera kennari hér þar sem tungumálið var erfitt og ég treysti mér ekki til þess.“

Hvernig gátuð þið talað saman í byrjun, þú og Sveinn?

„Ég var með orðabók. Og presturinn sem gifti okkur, faðir Róbert, prentaði út lista af orðum sem ég gat notað. Hann hjálpaði mér. En svo horfði ég mikið á sjónvarpið og hlustaði og las textann og þannig lærði ég mikið. Svo lærði ég íslensku bara af Íslendingum en ég var ekki feimin við að tala og þetta kom smátt og smátt,“ segir Maria sem nú er hætt að vinna og komin á eftirlaun.

Lenti í snarvitlausu veðri

Víkur þá sögunni að Beth. Mariu langaði mikið að hjálpa frænku sinni og þremur árum eftir komuna fékk hún Beth til Íslands, árið 1993.

„Ég fór til Reykjavíkur og fór í Útlendingastofnun til að spyrjast fyrir um hvernig ég gæti fengið frænku mína til landsins til að hjálpa til við kartöfluræktina. En það endaði með að hún kom hingað á þriggja mánaða ferðamannaáritun,“ segir Maria.

Maria hefur nánast verið eins og önnur móðir Beth, en móðir Beth hafði sent Mariu bréf og beðið hana að hugsa vel um ungu konuna og ganga henni í móðurstað.

„Ég sagðist myndu gera það. Ég var líka búin að fylgjast með henni frá því hún var lítil,“ segir Maria.

Beth tekur til máls.

„Þau keyptu fyrir mig farmiðann og ég ákvað að koma og sjá til hvernig myndi ganga og ætlaði að athuga hvort það væri hægt að framlengja dvalarleyfið. Svo var það ein vinkona Mariu sem átti vinkonu sem átti einhleypan bróður sem langaði svo mikið að kynnast asískri konu, en hann var búinn að sjá mynd af mér,“ segir hún og hlær.

„Þegar ég kom var snarvitlaust veður, þann tólfta janúar,“ segir hún og skellir upp úr.

„Ég lenti í Keflavík alein. Þetta var í fyrsta skipti sem ég fór í flugvél, ég hafði aldrei farið til útlanda og aldrei í flugvél. Alveg satt! Þetta var rosalegt ævintýri. Í Keflavík skipti ég um flugvél en það var flogið beint frá Keflavík til Akureyrar í pínulítilli vél í vondu veðri,“ segir hún og segir að snjór hafi verið yfir öllu.

„Ég hafði aldrei áður séð snjó og skórnir sem ég var í voru ekki gerðir fyrir snjó. Ég steig út úr flugvélinni og flaug beint á rassinn. Ég var í sumarjakka og mér var ískalt og ég var svo lítil, ekki nema 45 kíló. Það var einhver maður sem hjálpaði mér því ég kunni ekki að labba í snjónum,“ segir hún og hlær að minningunni.

Þegar Beth kom norður var þar kalt, dimmt og allt á kafi í snjó.

„Maria var búin að vara mig við, að þetta væri mjög ólíkt Filippseyjum. Í Maníla er mikil traffík og margt fólk,“ segir hún.

„Og svo var rosalega kalt. Ég klæddi mig í fernar buxur, mér var svo kalt,“ segir Beth sem ætlaði í upphafi bara að koma í heimsókn og hjálpa Mariu á bóndabænum og sjá svo til með framhaldið.

Hélt að hann væri hættur við

Hvenær hittir þú svo þennan einhleypa mann sem frænka þín var búin að plotta að þú myndir hitta?

Beth skellihlær.

„Það var svona tveimur vikum seinna. Ég var alveg skíthrædd. Og hann líka. Hann kom í heimsókn. Hann hafði hringt á undan sér og boðað komu sína,“ segir hún en maðurinn reyndist vera Hafsteinn Arnarson, þá 29 ára kranamaður í slippnum.

Og hvernig leist þér á hann þegar hann kom í heimsókn?

„Heyrðu, mér leist strax vel á hann,“ segir hún og hlær.

„Ég varð strax hrifin af honum. Og hann af mér. Svo kom hann alltaf að heimsækja mig á kvöldin eftir vinnu, nokkrum sinnum í viku. Ég man að eitt sinn átti hann að koma en kom ekki. Og tengdapabbi Mariu varð alveg brjálaður. Við skildum þetta ekki. Ég var líka alveg hissa, því þetta var ekki líkt honum. Ég var alltaf að kíkja út um gluggann og fylgjast með bílljósum. En það kom skýring; amma hans í Skagafirði var að deyja og hann gat ekkert hringt. Það voru engir farsímar og bara einhver sveitasími hjá ömmu hans,“ segir hún.

„Dvalarleyfið mitt átti að renna út 13. apríl. Hafsteinn hafði stungið upp á að við myndum gifta okkur 3. apríl. En þegar hann kom ekki þarna var ég svo hrædd um að hann væri hættur við.“

Hafsteinn var síður en svo hættur við. Hann kom til baka og stuttu síðar var hann mættur með blóm og trúlofunarhring.

Alveg himinglöð

Beth og Hafsteinn gátu talað saman á ensku og náðu að kynnast nokkuð, en þau giftu sig í kaþólsku kirkjunni.

„Ég flutti svo inn til hans eftir brúðkaupið,“ segir hún.

Hvað fannst fjölskyldu þinni á Filippseyjum um að þú værir flutt til Íslands og gift íslenskum manni?

„Alveg himinglöð. Það var alltaf mín ósk frá því að ég var lítil að giftast útlendingi. Ég hafði oft skrifað það í dagbækur og líka þegar ég var beðin um að segja hvers maður óskaði fyrir framtíðina. Þá skrifaði ég alltaf; að giftast útlendingi. Alveg sama hvaðan,“ segir hún og skellihlær.

Beth undi hag sínum vel á Akureyri og lífið gekk vel hjá ungu hjónunum.

„Ég fór svo að vinna um haustið hjá Útgerðarfélagi Akureyrar, í frystihúsinu. Það tók smátíma að fá atvinnuleyfi og útbúa pappíra,“ segir hún og segist enn vinna þar.

„Ég hætti þar um stund og vann í þrjú ár við ræstingar, en fór svo aftur í ÚA. Mig langaði frekar að vinna þar sem var fólk, en ekki að vinna alein. Það eru mjög margir Filippseyingar sem vinna hjá ÚA.“

Þrjátíu úr sömu fjölskyldu

„Fjórum árum eftir að við giftum okkur eignaðist ég Svein,“ segir hún en Sveinn er skírður í höfuðið á eiginmanni Mariu, sem hann lítur á sem afa sinn.

„Við vorum mjög spennt þegar hún var ólétt. Svo var hann skírður í höfuðið á manni mínum en hann var skírður Sveinn Arnar, en hinn afinn heitir Örn,“ segir Maria.

Sveinn hinn ungi hefur fram að þessu setið og hlustað á ömmu sína og mömmu segja frá, en tekur nú til máls.

„Ég heiti því eiginlega eftir tveimur öfum,“ segir Sveinn, 23 ára.

Hann segir Filippseyinga eiga frekar erfitt með að bera fram nafnið hans.

„Ég er búinn að heyra allar útgáfur,“ segir hann og þau hlæja öll.

Beth og Hafsteinn eignuðust svo annan son, Hermann Elí, sem er tvítugur.

„Pabbi minn hét Herminio, þannig að það er í höfuðið á honum,“ segir Beth.

„Árið 1999 kom svo systir mín og býr hún einnig á Akureyri. Við erum nú fjögur systkini sem búum hér, en við erum þrjátíu úr sömu fjölskyldu,“ segir Beth, en margir Filippseyingar búa á Akureyri.

Gaman að eiga annan bakgrunn

Sveinn Arnar vinnur nú við þrif en hann er með stúdentspróf frá MA.

„Ég og mamma erum að fjárfesta í íbúðum á Filippseyjum og eigum nú tíu,“ segir hann og segir þau ætla að leigja húsin út til ferðamanna, þegar ferðamennskan tekur aftur við sér.

„Við fórum einmitt út í febrúar og lentum hér heima 17. mars, rétt áður en öllu var lokað.“

Maria, Beth og Sveinn heimsækja Filippseyjar eins oft og hægt er. Maria segist hafa í gegnum árin farið að minnsta kosti árlega í heimsóknir en Beth nokkuð sjaldnar, þar sem hún var með lítil börn og flugmiðar dýrir.

Hvernig finnst þér að vera bæði íslenskur og filippseyskur?

„Ég pæli mjög mikið í því, sérstaklega eftir því sem ég eldist. Ég kann alltaf betur og betur að meta það, að eiga annan og mjög ólíkan bakgrunn. Mér finnst það ótrúlega skemmtilegt,“ segir Sveinn sem fór fyrst til Filippseyja 2004 og oft síðan.

„Tilfinningin að fara þangað er eins og engin önnur. Í hvert skipti sem ég fer upplifi ég alltaf eitthvað nýtt. Það var alltaf hápunkturinn að fara þangað, en við dvöldum yfirleitt svona tvo mánuði þar í senn,“ segir Sveinn, en hann segist ekki tala bisaya en skilja það vel.

„Ég væri til í að fara þangað og búa í einhvern tíma,“ segir hann og bætir við að hann hafi lært ýmislegt við að hlusta á mömmu og ömmu segja blaðamanni frá lífi sínu. Hann hafði gaman af því að heyra þessar sögur.

„Ég vissi ekki helminginn!“

Jól sex mánuði ársins

Haldið þið í bæði íslenska og filippseyska siði?

„Já, og það er mikið um siði á Filippseyjum. Þar eru haldin jól og við byrjum að spila jólalög í september. Og skreytum líka,“ segir Maria.

„Á Filippseyjum eru öll hús skreytt með ljósum í september og komin upp jólatré,“ segir Beth og segir hún þær jólaskreytingar standa fram í byrjun febrúar.

„Sjötta febrúar eru jólin tekin niður,“ segir hún.

„Maðurinn minn er búinn að fara fjórtán sinnum til Filippseyja og hann segir að þar sé alltaf hátíð, alltaf veisla,“ segir Maria og Sveinn tekur undir það.

„Hér höldum við alltaf filippseysk litlu jól og þá hittum við alla Filippseyinga hér. Við höfum gert það í sautján ár, en ég veit ekki hvað verður núna vegna Covid.“

Maria og Beth una hag sínum vel á Íslandi og segist Beth nú búin að búa mun lengur á Íslandi en í heimalandinu. Þær vilja hvergi annars staðar búa, ekki einu sinni í heimalandinu Filippseyjum.

„Ég get ekki búið í svona hita! Það er svo heitt þarna, yfir þrjátíu stig og rakt.“