Og bandið spilaði áfram

Knattspyrnusamband Íslands (KSÍ) heldur spilunum þétt að sér enn sem komið er varðandi ráðningu á næsta landsliðsþjálfara karla en á sparkspekingum, sérfróðum og sjálfskipuðum, er að heyra að líklegra sé að Íslendingur en útlendingur verði ráðinn að hirðinni að þessu sinni. Bent er í því sambandi á árangur Heimis Hallgrímssonar sem fyrstur manna kom landsliðinu í lokakeppni heimsmeistaramótsins, í Rússlandi árið 2018. Fyrir vikið þurfi ekki að sækja vatnið yfir lækinn. Nú, nema téður Heimir verði þá sóttur á ný en hann er nú til húsa í Doha, Katar. Fáum þykir það þó sennilegasta niðurstaðan enda hafi Heimir gefið verkefnið frá sér eftir HM.

Hér heima er helst rætt um gömlu félagana úr KR, Rúnar Kristinsson og Heimi Guðjónsson. Báðir hafa þeir notið velgengni sem þjálfarar; Heimir hefur sjö sinnum gert lið að Íslandsmeistara, nú síðast Val á þessu ári, og Rúnar þrisvar, seinast í fyrra. Báðir hafa þjálfað erlendis, Rúnar í Noregi og Belgíu og Heimir í Færeyjum. Það vegur þó ekki þungt í þessu sambandi enda árangur Rúnars ytra ekki eins góður og hér heima og færeyska deildin ekki í hópi þeirra sterkustu í Evrópu. Sumir benda á, að árangur Heimis á Evrópumótum sé betri en Rúnars.

Báðir hafa þeir reynsluna en Rúnar þekkir landsliðið auðvitað mun betur, verandi landsleikjahæsti karl Íslandssögunnar. Hafa ber þó í huga að ekki truflaði það Heimi Hallgrímsson sérstaklega að hafa aldrei leikið landsleik.

Heimir Hallgrímsson hóf sinn feril með landsliðinu sem aðstoðarþjálfari Svíans Lars Lagerbäcks, líkt og Freyr Alexandersson hjá Erik Hamrén. Fáir sem greinarhöfundur hefur heyrt hljóðið í reikna hins vegar með því að Freyr fái stöðuhækkun núna; hann kæmi frekar til álita sem aðstoðarþjálfari áfram. Það veltur þó allt á því hver hreppir hnossið.

Fimmta nafnið sem borið hefur á góma er Arnar Þór Viðarsson, sem að öllum líkindum hefur komið landsliði skipuðu leikmönnum 21 árs og yngri í lokakeppni Evrópumótsins næsta sumar. Hann þykir þó ekki eins líklegur og Rúnar og Heimir en gæti á hinn bóginn komið til álita sem aðstoðarlandsliðsþjálfari í þessari lotu. Eiður Smári Guðjohnsen hefur aðstoðað Arnar Þór en menn vilja sjá hann koma sér upp meiri reynslu hjá FH áður en þeir fara að máta hann við starf landsliðsþjálfara eða aðstoðarlandsliðsþjálfara, þó svo ein leiðin væri hugsanlega að ýta þeim félögum saman upp á við.

Komdu, Sámur fóstri!

Fáir erlendir þjálfarar eru í umræðunni á þessu stigi málsins. Einn viðmælenda minna henti þó áhugaverðu nafni inn í hringinn: Englendingnum Sam Allardyce. Hann hafi margt til brunns að bera; svo sem mikla reynslu og sterkan karakter auk þess sem hann er á lausu. Þá er sem kunnugt er afar kært með Allardyce og Guðna Bergssyni, formanni KSÍ, eftir að þeir voru saman hjá Bolton Wanderers. Allardyce stýrði enska landsliðinu sem frægt er í korter árið 2016 en á annars alfarið eftir að reyna sig á þeim vettvangi.

Norðmaðurinn Ståle Solbakken, sem hætti hjá FC Kaupmannahöfn á dögunum, hefur einnig skotið upp kollinum við bakdyr umræðunnar en það þykir jafnvel langsóttara að hann fái starfið en Allardyce.

Eftir að Heimir Hallgrímsson lét af störfum fyrir hálfu þriðja ári stakk höfundur þessarar greinar upp á Frakkanum Arsène Wenger, mögulega í hálfkæringi en þó ekki. Er slíkur maður fyrir ofan greiðslugetu KSÍ? Yrði hann ekki bara himinlifandi að komast aftur út á æfingavöll og léti sér kaupið í léttu rúmi liggja? Wenger er næstum því eins laus nú og þá.

Flestum þykir æskilegt að KSÍ gangi hratt og örugglega í málið, klári það helst fyrir áramót, ekki síst ef ráða á starfandi þjálfara hér heima, þannig að viðkomandi lið geti þá brugðist við í tæka tíð fyrir Íslandsmótið 2021. Ekki er talið sennilegt að lið myndu setja sínum þjálfara stólinn fyrir dyrnar, jafnvel þó KR standi í deilum við KSÍ vegna loka Íslandsmótsins í ár og einhverjir Valsarar myndu ugglaust kunna Guðna Bergssyni litlar þakkir fyrir að taka þjálfarann af sér. Landsliðið er einfaldlega landsliðið.

En jæja, snúum okkur þá frá orðrómi og óábyrgum vangaveltum að sérfræðingunum en Sunnudagsblaðið fékk Sigmund Ó. Steinarsson, blaðamann og rithöfund, sem skráð hefur sögu landsliðanna og Íslandsmótsins í knattspyrnu, og Ólaf Inga Skúlason, spilandi aðstoðarþjálfara Fylkis og fyrrverandi landsliðsmann, til að rýna í Hamrén-skeiðið og velta næstu skrefum hjá „gamla bandinu“ fyrir sér.

Skilaði sínu verki

Ólafur Ingi segir árangur Hamréns með landsliðið ágætan ef Þjóðadeildin er tekin út fyrir sviga. „Hefði okkur fyrirfram verið boðinn hreinn úrslitaleikur við Ungverja um sæti á EM þá hefðum við örugglega þegið það með þökkum. Hamrén skilaði sínu verki en eftir mörg góð ár þá lenti hann í talsvert meiri hremmingum og þurfti að eiga við meiri áföll en forverar hans, Lars Lagerbäck og Heimir Hallgrímsson, meðal annars vegna tíðra meiðsla lykilmanna. Af þeim sökum voru menn ekki í sama formi og áður og þegar komið er á þetta getustig í fótbolta þá getur reynst erfitt að ná árangri ef allir eru ekki 100% heilir. Þess vegna á Hamrén hrós skilið fyrir að koma okkur þó þetta langt; það munaði bara örfáum mínútum að við kæmumst á EM,“ segir hann.

Ólafur Ingi segir ekkert annað í stöðunni en að virða ákvörðun Hamréns um að hætta með liðið; hann hljóti að meta það svo að hann hafi náð því sem hann gat út úr liðinu. Spurður hvort hann telji líklegt að KSÍ hafi beitt Hamrén þrýstingi svarar Ólafur Ingi: „Ég hef ekki hugmynd og ætla ekki að reyna að geta mér til um það.“

Umhverfið óhagfellt

„Ég hefði viljað sjá Hamrén halda áfram,“ segir Sigmundur. „Það hefði verið áhugavert að fylgjast með honum vinna áfram með þessum leikmönnum en ég held að allir geti verið sammála um að Hamrén var mjög óheppinn í undankeppni EM með meiðsli lykilmanna og annað. Því miður finnst mér umhverfið í kringum landsliðið orðið þannig, að það gekk ekki upp að Hamrén héldi áfram.“

Spurður nánar út í þetta svarar Sigmundur: „Allir landsliðsþjálfarar vilja að sjálfsögðu nýta sína sterkustu menn en Hamrén fékk ekki alltaf nógu mikla hjálp frá KSÍ. Menn fengu alltof oft að taka sér frí frá verkefnum, sem bendir til þess að umgjörðin í kringum landsliðið sé of veik. Leikmenn eiga ekki að velja sér leiki, það er þjálfarans að taka þá ákvörðun. Kalla menn til liðs við hópinn og láta fagmenn meta þá ef þeir eru meiddir. Í raun má segja að við séum komin þrjá til fjóra áratugi aftur í tímann hvað þetta andrúmsloft varðar,“ segir Sigmundur og nefnir landsleik Íslands og Sovétríkjanna á Laugardalsvellinum í undankeppni HM haustið 1980 en þá komust sjö af átta atvinnumönnum þjóðarinnar ekki í leikinn vegna álags hjá félagsliðum sínum, aðeins Örn Óskarsson, sem lék með Örgryte í Svíþjóð, átti heimangengt.

„Þegar Hamrén var spurður í lok ágúst í sumar, hvernig hann tæki fjarveru margra lykilmanna landsliðsins, sagðist hann vera vonsvikinn með ákvörðun þeirra, því að hann horfði á liðsheildina og hvað væri liðinu fyrir bestu. Hamrén var vonsvikinn, en sagðist ekki refsa neinum. Þarna voru ákveðin tímamót. Hamrén fékk ekki leikmennina sem hann valdi í hið stóra verkefni, átta landsleiki á rúmlega tveimur mánuðum. Landsliðsþjálfari verður alltaf að fá sína menn. Það vantar að berja í borðið og segja: Strákar komiði!“

Á þessum tímapunkti gerðu bæði Hamrén og KSÍ mistök, að dómi Sigmundar. „Hamrén var kominn með stöðu við „taflborðið“ sem hann reiknaði aldrei með. Ég er á þeirri skoðun að þegar ljóst var að erfitt yrði að fá alla okkar bestu leikmenn í allt hið stóra verkefni, sem var framundan, átti að skipta landsliðinu upp í tvö lið, A og B, þannig að hægt væri að koma í veg fyrir óþarfa flakk leikmanna á milli leikja og óvissu um hver kæmi eða kæmi ekki. Um leið hefði verið hægt að undirbúa hópana betur fyrir verkefnin, þannig að menn vissu í hvaða hlutverki þeir ættu að vera.“

A-liðið hefði fengið það hlutverk að taka þátt í EM-leikjunum gegn Rúmeníu og Ungverjalandi og einbeita sér algjörlega að því verkefni, að koma Íslandi á lokamót EM.

B-liðið hefði tekið þátt í Þjóðadeildinni og leikið gegn Belgíu, Englandi og Danmörku. Nokkrir leikmenn A-liðsins hefðu einnig tekið þátt í því verkefni.

„EM-leikirnir skiptu öllu máli, en leikirnir í Þjóðadeildinni hefðu þá verið nýttir til að skapa yngri leikmönnum reynslu. Leikmenn 21 árs landsliðsins voru með verkefni, en við eigum hóp leikmanna 22 ára og eldri, sem hafa þurft á vel skipulögðu verkefni að halda. KSÍ sofnaði á verðinum, að nýta ekki Þjóðadeildina, sex leiki, til að þétta raðir yngri leikmanna og skapa þeim reynslu með því að taka þátt í alvöru leikjum.“

Risastór ákvörðun

Að áliti Ólafs Inga blasir ekki við hver eigi að taka við liðinu. „Það er risastór ákvörðun og ég er þakklátur fyrir að vera ekki í þeirri stöðu að þurfa að taka hana. Menn hljóta að þurfa að velta upp öllum hugsanlegum nöfnum og skoða vandlega þá sem helst koma til greina. Í mínum huga er mikilvægt að vinna áfram með sömu gildi og ég treysti KSÍ til að taka rétta ákvörðun, eins og sambandið hefur gert undanfarin ár.“

Velgengni liðsins hefur vakið heimsathygli á umliðnum árum og Ólafur Ingi er ekki í vafa um að margir þjálfarar komi til með að sýna starfinu áhuga. „Þetta er orðið mun stærra og eftirsóttara starf en það var.“

Hann fæst þó ekki til að nefna nein nöfn. „Ég er ekki búinn að garfa nógu vel í því hverjir eru lausir til að geta tekið afstöðu til þess.“

– Viltu frekar sjá íslenskan þjálfara en erlendan?

„Ekkert frekar. Liðinu hefur bæði gengið vel undir stjórn íslensks og erlendra þjálfara síðustu árin. Aðalatriðið er að fá reynslumikinn mann sem nýtur virðingar leikmannanna og að hann sé tilbúinn að vinna í þessu umhverfi og halda áfram á sömu braut og Lars, Heimir og Erik. Sú hugmyndafræði og leikstíll hefur fleytt okkur langt.“

Vill fá Heimi Guðjónsson

Að Hamrén gengnum telur Sigmundur ekki rétt að leita aftur út fyrir landsteinana að nýjum þjálfara. „Erlendir þjálfarar hafa takmarkaða þekkingu á íslenskum fótbolta og umgjörðinni í kringum liðið. Það tæki því of langan tíma fyrir þá að setja sig inn í starfið. Á þessum tímapunkti þurfum við heimamann með mikinn metnað.“

– Hvern erum við að tala um?

„Heimi Guðjónsson, þjálfara Íslandsmeistara Vals. Hann býr að mikilli reynslu sem þjálfari, hefur náð frábærum árangri alls staðar sem hann hefur komið og er harður í horn að taka. Þannig myndum við í raun loka hringnum en Heimir tók á sínum tíma við FH-liðinu af Ólafi Jóhannessyni, þegar hann gerðist landsliðsþjálfari. Eins og við þekkjum þá gaf Ólafur mörgum þeim strákum sem nú eru í landsliðinu tækifæri á sínum tíma og lagði þannig grunninn að þessu frábæra liði.“

– Og mun Heimir svara kallinu?

„Ef farið er rétt að honum er ég ekki í nokkrum vafa um að hann muni svara kallinu. Heimir getur ekki farið að bíða í tvö til sex ár eftir sínu tækifæri.“

Sigmundur telur óráð að draga nafna hans Hallgrímsson aftur heim. „Þá væri verið að snúa klukkunni aftur á bak. Heimir Hallgrímsson gaf verkefnið frá sér og nú eiga aðrir að fá að spreyta sig.“

Í sterkri stöðu fyrir HM

Ólafur Ingi sér ekki annað en að þorri leikmanna muni gefa kost á sér áfram. „Við eigum ennþá lið sem getur gert mjög góða hluti og erum í sterkri stöðu fyrir undankeppni HM sem er handan við hornið. Kári og Hannes eru líklega að detta út og mögulega Birkir Már líka. Hinir verða eflaust áfram og þó margir séu skriðnir yfir þrítugt þýðir það ekki að farið sé að hægja á þeim. Ef við höldum þessum strúktúr áfram og fáum hæfan þjálfara er framtíðin björt.“

Sigmundur vill sjá alla leikmenn gefa kost á sér áfram. „Til þess að réttlæta að setja eldri leikmennina út þurfa betri menn að vera til staðar og það á ekki við núna. Kári hefur sagt að ef kallað er eftir kröftum hans, þá muni hann svara kallinu. Kári er mikill leiðtogi. Ragnar Sigurðsson á tvímælalaust að halda áfram, hann er okkar besti miðvörður. Eins Hannes Þór Halldórsson sem er á besta aldri fyrir markvörð. Birkir Bjarnason getur hlaupið eins og hann hefur alltaf gert og nafni hans, Birkir Már Sævarsson, er alltaf með bestu mönnum þegar hann fær tækifæri, þó margir séu búnir að afskrifa hann. Aldur skiptir engu máli í þessu samhengi; bestu mennirnir eiga einfaldlega að spila. Allt sem þarf er að stýra þessu rétt, geyma þá sem þarf í bómull og nota þá þegar mest liggur við. Þess utan er mikilvægt að hafa reynslumikla menn til að styðja við bakið á þeim sem yngri eru.“

Að dómi Sigmundar þarf að finna nýja markahróka til að hlaupa í skarðið við hliðina á Alfreð Finnbogasyni ef Kolbeinn Sigþórsson er ekki heill. „Ég sé ekki að Jón Daði Böðvarsson, Viðar Örn Kjartansson og Albert Guðmundsson séu framtíðarmenn í stórum hlutverkum.“

Engin kaflaskil

Ólafi Inga líst vel á efniviðinn sem nú knýr dyra. „Það lítur út fyrir að við förum á EM 21 árs-landsliða næsta sumar, þannig að Arnar Þór Viðarsson og Eiður Smári Guðjohnsen eru að skila frábæru verki þar. Sá hópur er mjög breiður og gaman var að sjá Ísak Bergmann Jóhannesson leika sinn fyrsta landsleik á Wembley. Ég get líka nefnt Arnór Sigurðsson, Andra Fannar Baldursson, Willum Þór Willumsson, Jón Dag Þorsteinsson og fleiri. Þessir strákar þurfa að koma inn í liðið á réttum tíma og réttum forsendum. Það er líka mikilvægt þegar búið er að henda þeim inn að setja þá ekki út strax aftur ef ekki gengur nógu vel. Það yrði vont fyrir sjálfstraustið.“

Ólafur Ingi segir alls ekki komið að kaflaskilum hjá landsliðinu, eins og þegar „gullkynslóðin“ tók við keflinu fyrir um áratug. Í stað þess að vera hent út í djúpu laugina gefist því tími fyrir ungu strákana til að læra af sér reynslumeiri mönnum sem náð hafa undraverðum árangri. „Þessi kynslóðaskipti ættu að geta gengið áreynslulítið fyrir sig en stökkið frá U21-liðinu upp í A-liðið er töluvert stórt. Ungu strákarnir munu koma inn með ákveðinn ferskleika og samkeppni og það er gríðarlega spennandi verkefni framundan hjá nýjum þjálfara að bræða þessa hópa saman.“

Sigmundur segir marga spennandi leikmenn vera að koma upp en þeir þurfi tíma til að styrkjast og eflast. „Ísak Bergmann Jóhannesson er til dæmis mikið efni en hann er ekki kominn á sama stað og Ásgeir Sigurvinsson og Sigurður Jónsson þegar þeir byrjuðu að leika með landsliðinu sautján og sextán ára.“

Sigmundur sér því fyrir sér nær óbreytt lið í undankeppni HM sem hefst í vor. Aðrir þurfi að sýna og sanna að þeir séu betri en þeir sem fyrir eru. „Það þarf líka að nýta Þjóðadeildina betur til að máta yngri leikmennina með þeim eldri, eins og Hamrén var hrakinn í undir það síðasta. Sjálfstraustið vex líka hratt þegar menn fá tækifæri til að spila.“

Með ferska vinda

Sigmundur sér okkur eiga góða möguleika á að komast í lokakeppni HM 2022. „Ef við verðum heppnir með meiðsli skilum við okkur á HM. Við erum með gullkynslóð sem getur í senn haldið bolta, sótt og varist og henni eru enn þá allir vegir færir. Áður en næstu veisluhöld hefjast verður KSÍ að fá nýjan veislustjóra að „skákborðinu“ – mann sem þekkir allt umhverfið hér á Íslandi; sem leikmaður, þjálfari og hugmyndasmiður. Mann sem kemur með ferska vinda og kallar á sína aðstoðarmenn sér við hlið. Það verður hans hlutverk að hressa upp á andrúmsloftið, vinna úr vonbrigðunum gegn Ungverjum, er „gamla gengið“ horfði á eftir farseðlinum á lokakeppni EM fara úr höndum sér á elleftu stundu; vonbrigðunum yfir að missa af þremur stórleikjum næsta sumar. Gegn Portúgal og Frakklandi í Búdapest og Þýskalandi í München. Já, missa af stórveislu. En örvæntum ekki, „gamla gengið“ mun leika undir nýjum HM-dansi!“