Í skugga faraldurs Umræður um fjárhagsáætlanir standa yfir þessa dagana í sveitarfélögum á höfuðborgarsvæðinu.
Í skugga faraldurs Umræður um fjárhagsáætlanir standa yfir þessa dagana í sveitarfélögum á höfuðborgarsvæðinu. — Morgunblaðið/Hari
Ómar Friðriksson omfr@mbl.is Efnahagsleg og félagsleg áhrif kórónukreppunnar verða mikil á rekstur sveitarfélaga á næsta ári.

Ómar Friðriksson

omfr@mbl.is

Efnahagsleg og félagsleg áhrif kórónukreppunnar verða mikil á rekstur sveitarfélaga á næsta ári. Sveitarfélögin á höfuðborgarsvæðinu utan Reykjavíkur hafa nú öll lagt fram tillögur að fjárhagsáætlunum fyrir næsta ár, sem eru til umfjöllunar í sveitarstjórnum bæjarfélaganna. Gera þær ráð fyrir verulegum hallarekstri á næsta ári. Leggja á fjárhagsáætlun Reykjavíkurborgar fram í borgarstjórn í dag.

Útsvarið er helsti tekjustofn sveitarfélaganna en í tillögum að fjárhagsáætlun allra sveitarfélaganna í nágrenni höfuðborgarinnar er gert ráð fyrir að útsvarsprósentan verði óbreytt á næsta ári. Lægst er útsvarið í dag á Seltjarnarnesi og í Garðabæ eða 13,70%, í Kópavogi, Hafnarfirði og Mosfellsbæ er útsvarshlutallið 14,48%.

Í fjárhagsáætlun Kópavogs er gert ráð fyrir 575 milljóna króna rekstrarhalla á samstæðu bæjarfélagsins á næsta ári.

Í Hafnarfirði er áætlaður rekstrarhalli á A- og B-hluta sveitarfélagsins talinn geta orðið 1.221 milljón króna á árinu 2021.

Í Garðabæ er gert ráð fyrir 499 milljóna króna halla á A-hluta bæjarsjóðs en samstæðureikningur bæjarfélagsins verði neikvæður um 71 milljón króna.

Í tillögu að fjárhagsáætlun Mosfellsbæjar er gert ráð fyrir 567 milljóna króna halla á rekstri sveitarfélagsins (A- og B-hluta).

Á Seltjarnarnesi er gert ráð fyrir að rekstrarniðurstaða samstæðureiknings bæjarfélagsins verði neikvæð um 136 milljónir kr.

Gangi þetta eftir verður samanlagður halli sveitarfélaganna fimm nálægt þremur milljörðum króna á komandi ári.

Verja grunnþjónustuna

Í kynningu á fjárhagsáætlun Kópavogs kemur fram að meginmarkmiðið sé að verja grunnþjónustuna og fylgja eftir öflugri framkvæmdaáætlun. Framlög til velferðarmála aukist um 16%, einkum vegna veirufaraldursins og fjárhagsaðstoðar, fjárfest verði fyrir 3,9 milljarða á næsta ári og vegur þar þyngst bygging nýs húsnæðis Kársnesskóla. Lagt er til að fasteignaskattur á íbúðar- og atvinnuhúsnæði lækki, lóðarleiga, vatnsskattur og holræsagjald haldast óbreytt milli ára en sorphirðugjald í Kópavogi hækkar á næsta ári skv. áætluninni.

Í kynningi á fjárhagsáætlun Hafnarfjarðar kemur fram að megináhersla sé lögð á að lágmarka áhrif faraldursins á íbúa bæjarins. Heildarálagning fasteignagjalda lækki með lægri fasteignasköttum og vatns- og fráveitugjöldum til að koma til móts við hækkun fasteignamats og almennt sé gert ráð fyrir að gjaldskrá fyrir árið 2021 haldist óbreytt eða hækki í takt við vísitölu. Bærinn hyggst fjárfesta fyrir 4,3 milljarða á næsta ári, milljarði meira en á þessu ári, og haft er eftir bæjarstjóra í kynningu á fjárhagsáætluninni að sala á hlut í HS Veitum hjálpi mjög mikið í viðspyrnunni og komi í veg fyrir að lagðir séu skuldaklafar á bæjarfélagið.

Í greinargerð fjárhagsáætlunar Garðabæjar segir að ekki verði dregið úr grunnþjónustu vegna samdráttar skatttekna, álögum haldið eins lágum og kostur er og ýtrasta aðhalds gætt. Álagningarhlutföll fasteignagjalda breytast ekki milli ára, gert er ráð fyrir framkvæmdum fyrir rúma 3,5 milljarða á næsta ári. Þá hækkar sorphreinsunargjald úr 31 þúsund krónum í 41 þúsund á næsta ári svo dæmi séu tekin.

Í Mosfellsbæ eru framkvæmdir fyrirhugaðar fyrir tæpa 2,6 milljarða, sem að mestu renna til skóla-, gatna- og veitumannvirkja, leikskólagjöld eiga að lækka um 5% en aðrar gjaldskrár á sviði skóla- og frístundamála hækka til samræmis við stefnumörkun lífskjarasamninganna, að því er segir í umfjöllun um áætlunina.

Fram kemur í bókun bæjarstjóra Seltjarnarness við fyrri umræðu um fjárhagsáætlun næsta árs, sem fram fór í seinustu viku, að ekki sé gert ráð fyrir niðurskurði eða skerðingu á þjónustu við íbúa, fjárhagsstaða Seltjarnarnesbæjar sé sterk og skuldir langt undir viðmiðunarmörkum.

Undir skuldaviðmiði

Heildarskuldir sveitarfélaga mega ekki vera hærri en 150% af reglulegum tekjum. Í Kópavogi verður áætlað skuldaviðmið 106,5% af tekjum á næsta ári. Nettóskuldir með lífeyrisskuldbindingum eru áætlaðar 43,8 milljarðar. Í Hafnarfirði er gert ráð fyrir 1.750 milljóna króna lántökum og afborgunum lána upp á um tvo milljarða. Skuldaviðmiðið á að verða um 114% í lok næsta árs. Í Garðabæ er áætlað að skuldaviðmiðið verði 88,3% í lok næsta árs og í Mosfellsbæ er það áætlað 113,3% á næsta ári.

Hækki fyrir viðkvæma hópa

Tillögur um óbreytta útsvarsprósentu hafa verið gagnrýndar. Á bæjarstjórnarfundi í Hafnarfirði felldi meirihlutinn tillögu Bæjarlistans um hækkun útsvarsins í 14,52% með þeim rökum að ekki eigi að hækka álögur á íbúa. Talsmaður tillögunnar sagði að nýta ætti hækkunina til þjónustu við viðkvæma hópa. Fleiri fulltrúar í minnihlutanum tóku undir það og gagnrýndu meirihlutann fyrir að ætla sér ekki að fullnýta útsvarið en ákveða þess í stað að hækka gjaldskrár. Fulltrúar Samfylkingarinnar í bæjarstjórn Seltjarnarness gagnrýna einnig að halda eigi útsvarsprósentunni óbreyttri á næsta ári á tímum viðvarandi hallareksturs. „Covid-ástandið kallar á aukna þjónustu sveitarfélaga við íbúa sína og því er eðlilegt að við sem höldum okkar tekjum séum tilbúin að leggja 0,78% meira til samfélagsins til þess að styðja við nágranna okkar sem þurfa aukinn stuðning, við eldri borgara bæjarins sem þurfa aukna þjónustu og að börnin okkar fái áfram aðgang að framúrskarandi skóla-, íþrótta- og frístundastarfi,“ segir í bókun þeirra.