Skóli sem fer ótroðnar slóðir

Sviðsljós

Guðrún Vala Elísdóttir

Borgarnesi

Menntaskóli Borgarfjarðar í Borgarnesi (MB) hóf starfsemi sína í ágúst 2007. Skólinn er einkahlutafélag og eru hluthafar hans um 160 talsins. Upphaflega voru stærstu hluthafarnir Sparisjóður Mýrasýslu og Borgarbyggð en nú fer Borgarbyggð með langstærstan hlut. Strax var hafist handa við að byggja glæsilegt mennta- og menningarhús, sem ætlað var til að hýsa skólann ásamt menningarstarfsemi í héraði. Húsið sem fékk heitið Hjálmaklettur er á besta stað í Borgarnesi.

Auk hefðbundins starfs framhaldsskóla hefur MB bryddað upp á ýmsum nýjungum. Síðastliðið haust hófu MB og Síminn samstarf undir heitinu „Síminn skapar tækifæri fyrir sitt fólk“. Markmið þessa verkefnis er að styðja starfsfólk Símans til að afla sér frekari menntunar. Starfsfólk Símans sem ekki hefur lokið formlegu námi (stúdentsprófi eða iðnnámi) getur nú skráð sig í fjarnám við MB samhliða störfum sínum hjá Símanum.

Samningur Símans og MB felur í sér að þessir nemendur fá aukna athygli umsjónaraðila innan skólans ásamt því að Síminn skuldbindur sig til að veita sínu starfsfólki svigrúm svo námið sitji ekki á hakanum. Sautján starfsmenn Símans eru skráðir nemendur MB í gegnum þessa námsleið nú á vordögum.

Bragi Þór Svavarsson, skólameistari MB, segist í samtali við fréttaritara leggja áherslu á að við upphaf námsins sé farið mjög vandlega yfir feril einstaklinga og lagt mat á fyrra nám og reynslu, t.d. er litið til raunfærnimats en með slíku mati geta nemendur fengið einingar vegna reynslu sem þeir hafa öðlast í störfum sínum. Allir þessir nemendur hafa farið í gegnum raunfærnimat á vegum Símenntunarmiðstöðvar Vesturlands.

Að valdefla nemendur

Um áramótin var svo undirritaður samningur við ráðgjafarfyrirtækið KVAN til þriggja ára um menntunar- og þjálfunarverkefnið „Lífsleikni KVAN“.

Að sögn Braga felur samstarfið í sér að valdefla nemendur, gera þeim kleift að vinna út frá eigin styrkleikum, ekki eingöngu í námi heldur einnig í samskiptum. Kynnast hópnum, kunna að meta fjölbreytileikann og verða betri liðsfélagi og nemandi. Þjálfa viðhorfið í að sjá hversu öflugur viðkomandi er, en á sama tíma geta lyft öðrum upp. Þjálfa heilbrigt sjálfstraust, samkennd og sjálfstæða hugsun sem er nauðsynleg færni í framtíðarverkefnum. Samstarfið beinist einnig að kennurum skólans.

Fyrir liggur að á vorönn 2021 muni KVAN koma að lífsleiknikennslu allra nemenda í staðnámi auk þess að halda námskeið með kennurum skólans. Næstu tvö ár verður svo KVAN með aðkomu í áfanganum „lífsleikni“ sem er skylduáfangi allra nýnema. Eins er stefnt að námskeiðum á hverju ári fyrir kennara.

Bragi segir að MB líti það mjög jákvæðum augum að koma til móts við fólk sem hefur af einhverjum orsökum ekki náð að klára nám. Það sé mikilvægt hlutverk menntastofnana að finna leiðir sem henta sem flestum og ekki síður ef það er hægt að gera í samvinnu við atvinnulífið.

Nemendum fjölgar

Bragi er fjórði skólameistarinn við skólann og hefur nú lokið sínu fyrsta starfsári. Hann segir að allt frá upphafi undirbúnings Menntaskóla Borgarfjarðar hafi verið lögð áhersla á að skólinn færi ótroðnar slóðir í starfsháttum og yrði í fremstu röð framhaldsskóla í uppeldi og kennslu.

„Það kom í ljós að skólinn varð vinsæll valkostur nemenda í héraði. Fyrsta skólaárið voru nemendur í kringum 70, en flestir hafa nemendur verið um 170 skólaárið 2010-2011. Segja má að á þessum árum hafi skólinn verið að sinna uppsafnaðri þörf, því hann sóttu nemendur sem ekki höfðu haft tækifæri til að sækja nám síðustu ár. Að jafnaði hélst svo nemendafjöldi í kringum 130, en nú í haust og á vorönn eru 155 nemendur skráðir í skólann og hafa ekki verið jafn margir í mörg ár. Ég tel að aukinn sýnileiki MB ásamt samdrætti á vinnumarkaði sé meðal annars ástæða fjölgunar nemenda,“ segir hann.

„Það er ljóst í mínum huga að MB leikur mjög stórt hlutverk í sínu nærsamfélagi og gerði það frá upphafi. Tölur sýna að hlutfall þeirra sem sækja sér framhaldsnám hefur hækkað mikið eftir stofnun skólans.“

Fara ótroðnar slóðir

Bragi segir það í raun vera forréttindi að hafa tekið við starfi skólameistara.

„Við skólann starfar samhentur hópur starfsfólks sem ber hag skólans fyrir brjósti. Hópurinn er sambland af nýju fólki en einnig starfa hér ennþá aðilar sem stóðu í stafni við stofnun skólans. Innandyra er því til staðar mikil reynsla en einnig mikill kraftur og áhugi fyrir nýjungum. Að fara ótroðnar slóðir er sú menning sem er við lýði innan skólans og því mjög auðvelt að hrinda í framkvæmd hugmyndum og breytingum hvort heldur er í skipulagi náms og kennslu eða námsframboði. Það fyrsta sem ég tók mjög alvarlega eftir að ég hóf störf var að kynna skólann vel í sínu nærumhverfi og utan þess. Skólinn hefur margt fram að færa og er að gera marga hluti frábærlega.“

Á vordögum 2020 stóð MB fyrir netráðstefnunni Menntun fyrir störf framtíðarinnar sem var haldin í samvinnu við Sóknaráætlun Vesturlands og steymt á heimasíðu skólans. Á ráðstefnunni var sjónum beint að því hvernig ætlunin er að undirbúa nemendur, skólakerfið og fyrirtækin fyrir örar breytingar næstu ára, og hvort Covid-19 myndi flýta þessum breytingum. Áhugaverður hópur fyrirlesara ræddi sína framtíðarsýn, fjöldi manns horfði á og tók þátt í umræðum.

Byrja klukkan níu

„Menntaskóli Borgarfjarðar hefur síðastliðið ár staðið fyrir ýmsum áskorunum sem tengjast Covid-19 en þær áskoranir hafa líka gefið okkur mörg tækifæri,“ segir Bragi og telur þau hafa eflst mjög í tækni við fjarkennslu í að nýta ýmsa miðla til að eiga samskipti við nemendur. Hann segir að þessar nýju aðferðir séu komnar til að vera. Á þessari önn voru til að mynda gerðar breytingar á stundatöflu og kennslufyrirkomulaginu. Í stað þess að hafa tvær 40 mínútna kennslustundir í einu er ein klukkustundar kennslustund og tvisvar í viku fara nemendur í vinnustofur. Við þessar breytingar opnaðist sá möguleiki að hefja kennslu seinna að deginum eða klukkan níu. Um er að ræða tímabundið tilraunaverkefni, segir Bragi,og verður fróðlegt að sjá hvaða áhrif þetta muni hafa á líðan og námsárangur nemenda.

Allir vinna lokaverkefni

Í skólanum eru alls sex námsbrautir í boði og allar í staðnámi. Þetta eru; opin braut, félagsfræðabraut, náttúrufræðibraut og íþróttafræðibraut til stúdentsprófs, framhaldsskólabraut og starfsbraut. Innan náttúrufræðibrautar geta nemendur valið búfræðisvið og innan íþróttafræðibrautar geta nemendur valið félagsfræðasvið eða náttúrufræðisvið. Frá upphafi hefur skólinn haft framsækni að leiðarljósi og farið ótroðnar slóðir í kennsluháttum og námsmati. Engin lokapróf eru við skólann, þess í stað er áhersla lögð á verkefnavinnu og smærri próf en námsmatið er í formi leiðsagnarmats.

Samstarf við aðrar stofnanir

Í MB er lögð áhersla á að eiga í margvíslegu samstarfi við aðrar stofnanir. Í nokkur ár hefur skólinn boðið upp á sérstaka námsbraut, náttúrufræðibraut með búfræðisviði. Á þeirri braut taka nemendur fyrstu tvö árin (4 annir) í MB þar sem megináherslan er á kjarnagreinar til stúdentsprófs og valdar greinar á sviði raungreina.

Seinni tvö árin taka nemendur búfræðibraut við Landbúnaðarháskóla Íslands á Hvanneyri. Nemendur brautskrást með stúdentspróf frá MB og búfræðipróf frá LBHÍ. Nú hefur enn verið bætt við þetta samstarf og nemendur geta útskrifast með stúdentspróf og sem garðyrkjufræðingar frá LBHÍ.

Að vera í takt við tímann

Spurður um framtíðarsýn skólans segir Bragi hana vera í stuttu máli að stækka og eflast.

„Við viljum vera í samstarfi við stofnanir, skóla og fyrirtæki í héraði og utan héraðs. Við viljum einnig þróa okkur, efla sérstöðu skólans, koma til móts við nýjar þarfir í menntun ungs fólks, efla ímynd skólans, fjölga nemendum og laða að fjölbreyttari hóp nemenda. Ég og mitt samstarfsfólk í MB viljum að nemendur okkar, ungt fólk og okkar framtíð, fái það út úr náminu sem það þarf í nútíma- og framtíðarsamfélagi. Við viljum vera viss um það að þegar nemandi kemur í MB þá fái hann þær áskoranir sem hann þarf. Okkar áskorun er að vera í takt við tímann og að bjóða nám og kennsluhætti í takt við þarfir nútímans og framtíðarinnar. Ég held að við þurfum að þróa okkar kennsluhætti, námsefni og námslínur hraðar en við gerum núna. Ég vil að skólakerfið okkar aðlagist ekki bara fjórðu iðnbyltingunni hratt heldur ekki síður þörfum og kröfum okkar yngsta fólks,“ segir Bragi að endingu við Morgunblaðið.