Bátar með merka sögu bíða örlaga sinna

Úr bæjarlífinu

Ómar Garðarsson

Vestmannaeyjum

Vertíð er hafin og hefur gengið vel þótt auðvitað hafi erfitt tíðarfar gert sjómönnum erfitt fyrir. Enn snýst allt um bolfiskinn en stóra spurningin var hvort loðnuveiðar yrðu leyfðar í einhverju magni í vetur eða hvort þriðja árið án loðnu væri niðurstaðan. Fréttirnar á fimmtudaginn, um 127.300 tonna loðnukvóta, voru því léttir fyrir bæjarsálina. Ekki síst í ljósi þess að Vestmannaeyjar hafa yfir að ráða um 30 prósentum loðnukvótans. En hangið var í voninni og voru uppsjávarskipin gerð klár og er ekkert að vanbúnaði að halda til veiða.

Sitt sýnist hverjum um þá ákvörðun bæjarstjórnar Vestmannaeyja í síðustu viku að farga vélbátnum Blátindi VE sem smíðaður var í Eyjum 1947 af Gunnari Marel Jónssyni. Blátindur var gerður út til ársins 1992 og er verðugur minnisvarði um skipasmíði í Eyjum á síðustu öld. Eftir lagfæringar áhugamanna var hann gefinn Vestmannaeyjabæ og honum komið fyrir við Skanssvæðið. Hann slitnaði upp í óveðri í febrúar á síðasta ári og sökk við bryggju. Hann náðist upp og var tekinn í slipp þar sem hann bíður örlaga sinna. Áætlaður kostnaður við að gera hann siglingahæfan er hátt í 200 milljónir króna. Beðið er afstöðu Minjastofnunar.

Á sama fundi samþykkti bæjarstjórn að lagt yrði mat á muni bæjarins um útgerðarsögu Vestmannaeyja og varðveislu þeirra. Kanna á hvort hægt er að koma hafnarbátnum Létti fyrir í húsnæði Vestmannaeyjahafnar á Skanssvæðinu og varðveita hann þar og aðrar sjóminjar. Leggja á mat á kostnað og kanna möguleika á að smíða líkan af Blátindi sem yrði til sýnis í húsinu til að varðveita sögu skipsins.

Léttir á sér merka sögu og upphafið er slys í innsiglingunni til Vestmannaeyja árið 1934 þegar maður fórst eftir árekstur tveggja báta. Annar báturinn var Brimill sem notaður var til að flytja fólk og farm í og úr skipum sem komu frá útlöndum. Hann var í eigu einkaaðila því ekki fékkst stuðningur frá hinu opinbera. Það sama gerðist þegar Léttir var smíðaður, engan pening að fá. Þá tóku þeir sig til Filippus G. Árnason tollari og Kristján Linnet bæjarfógeti og létu smíða nýjan bát sem kom til Eyja 1935. Formaður var Ólafur Ólafsson. Hafnarsjóður Vestmannaeyja eignaðist Létti að fullu árið 1959 og þjónaði hann höfninni í áratugi eftir það. Eins og Blátindur bíður hann nú örlaga sinna.

Svo áfram sé haldið með sögulegar tengingar. Á sunnudaginn síðasta, 31. janúar, voru 70 ár frá því flugvélin Glitfaxi fórst með 20 manns, sautján farþegum og þriggja manna áhöfn. Glitfaxi var að koma frá Vestmannaeyjum og í aðflugi að Reykjavíkurflugvelli þegar slysið varð. Af þessum 20 voru tólf frá Eyjum og var Páll Sigurgeir Jónasson frá Þingholti í Vestmannaeyjum einn skipstjóra á Blátindi VE meðal þeirra. Alls misstu 50 börn föður sinn í slysinu.

Áfram með sögulegar tengingar. Merkri útgerðarsögu Þingholtsfjölskyldunnar sem hófst með Páli í Þingholti er lokið. Hann og afkomendur hans hafa víða komið við í útgerð og sjómennsku í Vestmannaeyjum. Enn stunda sumir þeirra sjóinn en útgerðarkaflanum lýkur með sölu systkinanna, Hugins, Gylfa, Páls og Bryndísar, á Hugin ehf. til Vinnslustöðvarinnar. Foreldrar þeirra, Guðmundur Ingi Guðmundsson, skipstjóri og útgerðarmaður, og kona hans, Kristín Pálsdóttir frá Þingholti, byrjuðu í útgerð 1959. Allan tímann hefur dugnaður og mikill metnaður einkennt útgerðina.

Páll kom frá Brekku á Eskifirði og kona hans, Þórsteina Jóhannsdóttir, frá Brekku í Vestmannaeyjum þar sem þau kynntust á vertíð. Þau bjuggu í Þingholti í miðbæ Vestmannaeyja. Eignuðust 16 börn og komust 13 þeirra á legg og hefur hluti þeirra verið gildandi í atvinnulífi Eyjanna og er enn þótt ekki tengist það útgerð. Þingholt var eitt um 400 húsa og íbúða sem hurfu undir hraun og ösku í Heimaeyjargosinu 1973.

Snjólaug Elín Árnadóttir og Unnur Líf Ingadóttir, kennarar við Grunnskóla Vestmannaeyja, hlutu í síðasta mánuði Menntaverðlaun Suðurlands 2020 fyrir frumkvöðlastarfsemi á menntasviði með gerð kennsluefnis á vefsíðunni og Facebook-hópnum Út fyrir bókina. Það eru Samtök sunnlenskra sveitarfélaga sem veita verðlaunin sem afhent voru á árlegum hátíðarfundi Vísinda- og rannsóknarsjóðs Suðurlands sem fram fór á netinu.

Þóra Hrönn Sigurjónsdóttir var valin Eyjamaður ársins 2020 af Eyjafréttum. Þóra Hrönn hefur látið til sín taka í umhverfismálum, endurvinnslu og líknarstarfi. Hún rekur verslunina Kubuneh sem nefnd er eftir þorpi í Gambíu þar sem hún hefur tekið við rekstri á heilsugæslu. Hún selur eingöngu notuð föt og fer allur ágóði í að greiða laun starfsfólks og lyf fyrir sjúklinga. Árlega leita 12.000 til 15.000 manns til heilsugæslunnar. Þóra Hrönn er að mati Eyjafrétta Eyjamaður ársins og hlýtur að því tilefni Fréttapýramídann 2020.