Þjóðkirkjan Kirkjuhúsið við Laugaveg var selt í fyrra. Söluverðið var lægra en bókfært verð auk þess sem mikið viðhald var komið á húsið sem hafði áhrif á söluverð. Það skýrði sölutap sem er stór hluti halla á rekstrinum.
Þjóðkirkjan Kirkjuhúsið við Laugaveg var selt í fyrra. Söluverðið var lægra en bókfært verð auk þess sem mikið viðhald var komið á húsið sem hafði áhrif á söluverð. Það skýrði sölutap sem er stór hluti halla á rekstrinum. — Morgunblaðið/Eggert
Pétur Georg Markan
[ Smellið til að sjá stærri mynd ]
Guðni Einarsson gudni@mbl.is „Viðamikil endurskipulagning á rekstri kirkjunnar er ein helsta skýring þessarar niðurstöðu ársreikningsins. Sala eigna sem voru of hátt bókfærðar myndar sölutap sem einnig er meginástæða stöðunnar,“ segir í fréttatilkynningu sem þjóðkirkjan sendi frá sér vegna ársuppgjörs 2020. Eins og kom fram í Morgunblaðinu í gær var halli á rekstri kirkjunnar upp á 654 milljónir 2020.

Guðni Einarsson

gudni@mbl.is

„Viðamikil endurskipulagning á rekstri kirkjunnar er ein helsta skýring þessarar niðurstöðu ársreikningsins. Sala eigna sem voru of hátt bókfærðar myndar sölutap sem einnig er meginástæða stöðunnar,“ segir í fréttatilkynningu sem þjóðkirkjan sendi frá sér vegna ársuppgjörs 2020. Eins og kom fram í Morgunblaðinu í gær var halli á rekstri kirkjunnar upp á 654 milljónir 2020.

Viðhaldsþörf á Laugavegi 31

„Niðurstaða ársreikningsins helgast fyrst og fremst af einskiptis fjárhagsaðgerðum í efnahagsreikningi eða um helmingur hallans,“ segir í tilkynningunni. Helmingur hallans er 327 milljónir. Í ársreikningi þjóðkirkjunnar – Biskupsstofu 2020 kemur fram að tap af sölu eigna hafi numið tæplega 207,5 milljónum króna. Pétur G. Markan, samskiptastjóri þjóðkirkjunnar, sagði að salan á Laugavegi 31, þar sem Biskupsstofa var til húsa, vegi þarna langþyngst.

„Kaupandinn óskaði eftir trúnaði um söluverðið og því get ég ekki upplýst um það. Húsið var metið hærra í okkar bókum en það seldist fyrir auk þess sem komið var að gríðarlega miklu viðhaldi og það var tekið með í reikninginn þegar salan fór fram,“ sagði Pétur. Hann sagði að þjóðkirkjan hafi selt ýmsar fleiri eignir í fyrra, gömul prestsetur og fleira.

En þarf að endurmeta verðmæti fleiri fasteigna þjóðkirkjunnar?

„Fjárhagsleg endurskipulagning heldur áfram á þessu ári. Slíkt endurmat verður væntanlega hluti af því ferli. Við gerum ráð fyrir að rekstur þjóðkirkjunnar verði kominn í jafnvægi árið 2023,“ sagði Pétur.

Fyrsti ársreikningur samstæðu

Samkvæmt fjárhagsáætlun sem rædd var á kirkjuþingi í nóvember 2020 var reiknað með 54 milljóna króna tekjuhalla á því ári. Nú reyndist hann vera heilum 600 milljónum króna meiri. Hver er skýringin?

„Endurskipulagning á fjármálum og rekstri þjóðkirkjunnar leiddi þetta í ljós. Við tókum það stóra skref að hætta að vera ríkisstofnun til þess að sjá um eigin rekstur. Í ársreikningi 2020 er rekstur þjóðkirkjunnar, Kirkjumálasjóðs, Jöfnunarsjóðs sókna og Kristnisjóðs í einum reikningi. Þar var ýmislegt gamalt sem þurfti að lagfæra og gera upp. Þetta er í fyrsta sinn sem gerður er einn ársreikningur fyrir alla samstæðuna,“ sagði Pétur.

Skerðing á sóknargjöldum

Kirkjan bendir á að frá efnahagshruninu hafi viðvarandi skerðing á sóknargjöldum leitt til mikils rekstrarvanda vegna viðhalds fasteigna kirkjunnar. „Í þessu uppgjöri er sá klafi afar þungur eða fjórðungur.“ Það eru yfir 160 milljónir króna.

Pétur sagði að þjóðkirkjan hafi stöðugt þrýst á um leiðréttingu frá því ríkisvaldið ákvað að halda eftir hluta af sóknargjöldunum. „Við teljum okkur eiga inni hjá ríkinu aftur í tímann. Þetta eru gríðarlega miklir peningar og mikil menningarverðmæti í húfi. Sóknirnar geta ekki staðið undir viðhaldi kirknanna meðan ríkið heldur eftir hluta sóknargjaldanna,“ sagði Pétur. „Forseti kirkjuþings, framkvæmdastjóri kirkjuráðs og fleiri fulltrúar þjóðkirkjunnar ætla að óska eftir fundi með stjórnvöldum á næstunni til að ræða þetta uppgjör.“

Endurskoða þarf samning

Rúmlega fimmtung rekstrarhalla 2020, eða yfir 130 milljónir, má rekja til þess að ríkið skilaði kirkjunni ekki peningum til að standa straum af launahækkunum presta og annars starfsfólks kirkjunnar 2020, samkvænt fréttatilkynningunni. Kveðið var á um útreikning launaforsendna í viðaukasamningi ríkis og kirkju sem tók gildi 1. janúar 2020. Reiknuð er út vísitala sem tekur mið af meðaltali kjarasamningsbundinna hækkana hjá BHM. „Umrædd vísitala er reiknuð út um áramót og ekkert í samkomulaginu sem skyldar ríkið að bæta kirkjunni hækkanir liðins árs.“ Samdi þjóðkirkjan af sér?

„Þegar gerðir eru jafn stórir samningar og þessi er ekki óeðlilegt að þurfi að endurskoða og sníða af þeim ýmsa annmarka í ljósi reynslunnar,“ sagði Pétur. „Þetta uppgjör þarf að fara fram og við treystum því að ríkið muni koma til móts við okkur. Þetta er klárlega eitthvað sem þarf að endurskoða nú þegar komin er reynsla á samninginn.“

Í tilkynningunni segir að eiginfjárstaða þjóðkirkjunnar sé sterk og fjárstreymi hennar tryggt. Hrein eign kirkjunnar var 4.137 milljónir við árslok 2020. „Ársuppgjör ársins 2020 mun ekki hafa áhrif á þjónustu þjóðkirkjunnar við íbúa landsins. Fyrir liggur þó að draga verður úr rekstrarkostnaði.“