Guðmar Arnar Ragnarsson

Ég var ekki hár í loftinu þegar ég hitti Guðmar Ragnarsson, Adda frænda, fyrsta sinni. Líklega níu ára, þá nýfluttur til Egilsstaða. Hafði ekki minnstu hugmynd um það þá að Jónína Geirmundsdóttir, föðuramma mín, Ragnar á Sandi, faðir Adda, Ásgrímur á Hóli og Ingibjörg á Sandbrekku væru systkini. Ekki heldur að faðir minn heitinn, Haukur S. Magnússon, og Addi væru þannig náskyldir og jafnaldrar.

Við Magnús bróðir vorum fljótlega sendir í sveit til Ásgríms ömmubróður og Sigurbjargar á Hóli. Og þannig fjölgaði fundum okkar og Adda því hann annaðist mjólkur- og vöruflutninga í Eiða- og Hjaltastaðaþinghá á sjöunda áratug síðustu aldar. Alltaf var tilhlökkunarefni að stíga upp í Volvoinn hans Adda á leið í sveitina eða heim. Horfa á hann sveifla mjólkurbrúsum upp á bílpallinn eða fóðursekkjum niður á brúsapall. Ferðin gat tekið margar klukkustundir.

Löngu síðar lágu leiðir okkar saman á ný. Þá höfðu Addi og Dagný Rafnsdóttir löngu hafið búskap á Hóli og reist þar nýtt íbúðarhús. Sandur, þar sem Addi óx úr grasi, var þá kominn í eyði, en íbúðarhúsið þar notað sem sumarathvarf fjölskyldna af höfuðborgarsvæðinu, sem höfðu tengsl yfir í Hjaltastaðaþinghá. Addi var þá orðinn eini tengiliður ættar minnar við Hól og Eyjarnar og gekk ég inn í félag um að viðhalda Sandshúsinu. Árið 1999 flutti ég til Egilsstaða og í vissum skilningi fór ég þá aftur í sveit á Hól til Adda og Döggu. Í vikulok, þegar vinnu minni á RÚV á Austurlandi lauk, fór ég oftast nær rakleiðis út í Hól.

Í byrjun aldarinnar brugðu Addi og Dagga búi. Varla voru það létt spor fyrir mann sem hafði í raun helgað Útmannasveit líf sitt auk þess sem hann varð að skilja megnið af tómstundaáhugamálum sínum þar eftir. Addi hafði nefnilega árum saman haft það að aukastarfi að sá melgresi í Héraðssandinn á vegum Landgræðslunnar. Sandurinn var ágengur og Leirurnar höfðu blásið upp alveg upp að þjóðveginum til Borgarfjarðar eystri undan Dyrfjöllum. Addi vann kraftaverk, nánast einsamall með tæki sín og tól. Tók síðar til við að skera melgresi og taka fræ fyrir Landgræðsluna. Ofan af Vatnsskarði á leið til Borgarfjarðar sjást verk Adda afar vel í góðu skyggni, ljósgrænar melgresisbreiður sem nú skapa aðstæður fyrir annan gróður.

En hitt var Addi frændi sjálfsagt þekktari fyrir og það var áhugi hans á gömlum farartækjum og kunnátta og útsjónarsemi við að gera slík tæki upp. Segja má að Addi hafi safnað saman hlutum úr elstu gerðum dráttarvéla af öllu Héraðinu og gert sem nýjar í skemmu við gamla Hólsbæinn. Stríðsáratrukkarnir og önnur uppgerð ökutæki bíða hans á Úthéraði.

Á fullorðinsárum mínum varð glaðlegur og stríðinn Addi frændi eins konar tákn í mínum huga fyrir ætt og uppruna minn í föðurætt á afskekktu landsvæði sem ég hef endalaust dálæti á. Með Adda er genginn síðasti bóndinn á Eyjunum, sendnu sléttunni úti við Héraðsflóa austan Lagarfljóts, því þar hefur búskapur lagst með öllu af.

Ég færi Döggu, Sigríði Guðmarsdóttur og fjölskyldu hennar, hlýjar samúðarkveðjur. Blessuð sé minning Adda.

Margs er að minnast þegar litið er yfir farinn veg samskipta okkar Guðmars frá Hóli. Að leiðarlokum er mér efst í huga söknuður og þakklæti fyrir áralanga vináttu og heilladrjúgt samstarf og samskipti.

Guðmar, eða Addi eins og hann var jafnan nefndur, var gæddur miklum mannkostum og góðum gáfum. Hann var vinafastur. Hann kom til dyranna nákvæmlega eins og hann var klæddur og tjáði skoðanir sínar umbúðalaust. Guðmar var hafsjór af fróðleik um sögu héraðsins og var stálminnugur.

Ég kynntist honum fyrst þegar ég var að undirbúa beitarfriðun Héraðssands fyrir hálfri öld síðan. Við fundum strax að við áttum skap saman. Hann var mér afskaplega hjálplegur við allan undirbúning og samninga um friðun og uppsetningu 14 km langrar landgræðslugirðingar. Guðmar var ráðinn landgræðsluvörður 1972 og sá síðan um viðhald girðingar og önnur landgræðslustörf þar til hann varð sjötugur. Enn fremur annaðist hann sáningu melfræs og áburðargjöf á sandgræðslusvæðin og síðar sá hann um uppskeru melfræs í stórum stíl. Öll þessi störf sín vann hann af einskærri trúmennsku og elju. Glæsilegur árangur af landgræðslustarfinu á Héraðssandi ber honum verðugan vitnisburð. Hann var sannur landgræðslumaður, vakinn og sofinn að vinna landinu sínu allt það gagn sem hann mátti.

Guðmar var einstakur vélamaður, hafði yfirburða þekkingu á gömlum dráttarvélum, bílum og landbúnaðartækjum. Hann gerði upp gamla bíla og vélar af einstakri kostgæfni og vandvirkni og var einstaklega hagur á bæði tré og járn.

Guðmar var afar minnisstæður persónuleiki og það var mér heiður að fá að starfa með honum og eiga við hann samskipti, sem aldrei bar skugga á. Öll voru þau á einn veg, hann var traustur félagi, hreinn og beinn og vildi hvers manns vanda leysa. Það voru forréttindi að kynnast honum og minningin um góðan dreng lifir.

Dagný, Sigríður dóttir þeirra og fjölskyldur, aðrir ættingjar og vinir kveðja nú mikilhæfan mann með söknuði og þakklæti fyrir að hafa fengið að njóta samvistanna við hann. Ég bið þeim Guðs blessunar og votta þeim mína dýpstu samúð.