Þorbjörg J. Ólafsdóttir

Það er erfitt að vakna við þá staðreynd að mamma sé ekki lengur hér. Alla ævi hefur hún verið til staðar, fasti í lífinu og í kallfæri. Tilbúin í spjall við eldhúsborðið, símtal á ferðinni í lok vinnudags. Við áttum auðvelt með að tala saman, hún skildi mig vel og til hennar var gott að leita. Á erfiðum tímum var móðurfaðmurinn alltaf hlýjastur.

Ævi hennar var talsverðum þyrnum stráð. Ung kona sá hún á bak tveimur kærum bræðrum sínum sem létust vegna veikinda. Það reyndi mjög á hana og skildi eftir djúp sár sem aldrei greru. Um fertugt veiktist hún og náði aldrei fullri heilsu eftir það. Starfsþrekið þvarr en fram til þess hafði hún sinnt fullri vinnu við ljósmóðurstörf. Það íþyngdi henni og olli hugarangri. Heilsuleysið ágerðist síðan, þar til meinsemdin sem hún þurfti að kljást við náði loks undirtökunum og hrifsaði hana burt frá okkur, langt fyrir eðlilegan vitjunartíma.

Mamma bjó yfir mjög mikilli alúð og næmi og hafði ríka þörf fyrir að styðja við og hjálpa þeim sem næst henni stóðu. Hún var málsvari lítilmagnans, hvort sem um var að ræða smáfugla á sólpalli, viðkvæm blóm eða ung börn. Smáfólkið átti alltaf stóran hlut í hjarta hennar og réð sjálfsagt miklu um val hennar á ævistarfi. Hún naut sín aldrei betur en þegar barnabörnin voru nærri. Þrátt fyrir skerta orku þreyttist hún ekki á að púsla með þeim, leggja kapal eða kenna þeim hannyrðir. Hún fylgdist vel með þeim öllum, viðfangsefnum þeirra og áhugamálum og lagði mikið upp úr að vel væri hlúð að þeim og enginn færi nú út af sporinu. Eins og með okkur systkinin vildi hún að þau væru hrein, strokin og vel til fara og ég stríddi henni á að hún léti það jafnan vera sitt fyrsta verk að þvo börnum í næturpössun hátt og lágt jafnskjótt og foreldrarnir væru farnir. Börnin mín minnast stundanna í Urriðakvísl með mikilli hlýju og eftirsjá.

Mamma var mjög heimakær og lítið fyrir mannfagnaði. Hún var viðkvæm og tilfinningarík og vildi ekki bera sín mál á torg. Hún var nægjusöm og naut sín best í ró og næði heima fyrir eða í sumarbústaðnum sem þau pabbi höfðu byggt sér í Skorradal, þar þótti henni mjög gott að dvelja. Hún lagði upp úr að heimilið væri hlýlegt og fallegt og þar eru margir fallegir munir sem hún bjó til og vitna um listfengi hennar, smekkvísi og hæfileika.

Það er varla hægt að minnast mömmu án þess að nefna föður minn í sömu andrá. Hann var kletturinn í lífi hennar, stoðin og styttan. Fram á síðustu stund var hún óró ef hann var ekki nærri. Með honum leið henni best. „Áttu enga ömmu lengur,“ spurði þriggja ára sonur minn afa sinn. Þótt í því sé nokkur sannleikur er málið flóknara en svo. Afi mun eiga ömmu áfram og amma hann, því verður ekki breytt úr þessu. Í honum átti hún traustan og hlýjan vin og lífsförunaut. Pabbi var enda óþreytandi samherji hennar, hjálpaði henni, ekki síst við handverkið, og fáir hafa fylgt konum sínum í fleiri handavinnubúðir en hann.

Móður minni er ég endalaust þakklátur fyrir allt það góða sem hún kenndi mér og færði. Megi minning hennar lifa.

Í dag eru tekin þung skref þegar við fylgjum tengdamóður minni til hinstu hvílu. Það er mikið og þungt högg fyrir fjölskyldu þegar amma hverfur á braut og skilur eftir stórt skarð. Það er með þakklæti og vinsemd sem ég skrifa nokkur orð um tengdamömmu mína sem kom fram við mig og börnin af hlýju.

Ég er þakklát fyrir þann tíma sem við áttum saman fjölskyldan og þær stundir sem við sátum saman við hannyrðir. Það eru fáir sem hafa tærnar þar sem hún hafði hælana þegar kom að handavinnu hvers konar og á ég henni mikið að þakka fyrir allt sem hún kenndi mér. Má þar sérstaklega nefna útsauminn og kassagerðina sem var hennar helsta áhugamál á síðustu árum. Ég var heppin að hafa sjálf þetta sama áhugamál og núna þegar við sitjum eftir án hennar er dýrmætt að eiga þessar minningar, ég tala nú ekki um öll verkin sem hún skildi eftir handa mér og börnum okkar Þórólfs.

Elsku Jón, tengdapabbi minn, situr nú uppi með þá staðreynd að veröldin er breytt og mikið tómarúm í hjartanu. Hvernig getur það verið að lífið haldi bara áfram eftir svona áfall en það gerir það hins vegar og Þorbjörg verður með okkur hér eftir en með öðrum hætti. Við höldum minningu hennar á lofti og minnumst hennar eins og hún var þegar við komum í heimsókn í Urriðakvíslina, svo hlý og góð og natin við mig og börnin. Mér finnst textinn í ljóðinu eftir Valdimar Hólm Hallstað eiga vel við en þar segir: „Þú fagra minning eftir skildir eina, sem aldrei gleymist meðan lífs ég er.“

Þín tengdadóttir,

Amma Þorbjörg var einstaklega hlý kona. Ég var ósjaldan í pössun hjá henni og afa í Urriðakvíslinni þegar ég var yngri. Þá fannst mér ekkert betra en að kúra á milli þeirra í holunni á milli samskeytanna á rúmunum. Þar leið mér best og mér fannst ég örugg. Amma var með hreinlæti okkar barnanna á heilanum og í hvert sinn sem ég kom til hennar var ég böðuð og skrúbbuð hátt og lágt, neglur klipptar og fötin þvegin. Ég man hvað mér þótti gott að láta ömmu stjana svona við mig. Amma var líka einstakur listamaður með mikla sköpunargleði. Hún leyfði mér líka að spreyta mig í saumum og bakstri og tók öllum hugmyndum að skálduðum uppskriftum fagnandi. Það var alltaf gaman að spjalla og slúðra með ömmu og afa. Amma hafði svo mikinn og óþrjótandi áhuga á öllu sem ég og hin barnabörnin tókum okkur fyrir hendur. Ég er þakklát fyrir hana og okkar tíma saman, þó svo að ég hefði viljað að hann yrði lengri.

Þorbjörg systir mín er dáin eftir löng og erfið veikindi. Sem barn leit ég mikið upp til Þorbjargar og vildi gera allt eins og hún, dáðist að ljósa síða hárinu hennar, vandvirkni og dugnaði í einu og öllu. Við ólumst upp í sveit og þar þurfti margt að gera; við systurnar vorum oftast saman í þeim verkum. Sérstaklega eru mér minnisstæðar sjóferðir með pabba til að veiða hrognkelsi á vorin. Í þeim ferðum fengum við alltaf að róa heim af miðunum, ég hafði lítið við systur minni sem var hinn fínasti ræðari og alls ekki sjóhrædd þegar ég sjálf var oft smeyk við öldurnar og dýpið sem var undir bátnum. Mér finnst að á þessum árum hafi systir mín verið minn verndarengill, eins og hún var mér reyndar alveg fram á fullorðinsár. Hún var með mér í heimavistarskóla í barnæsku, var byrjuð í Reykjaskóla þegar ég kom þangað. Alltaf var Þorbjörg til staðar og ég fann fyrir hennar hlýju nærveru og vissi að hún myndi vernda mig ef eitthvað kæmi fyrir. Þorbjörg hafði snemma mjög gaman af handavinnu. Þegar við vorum litlar voru vetrarkvöldin gjarnan notuð til að prjóna og sauma. Hún var listakona við allt slíkt, líka við að teikna, ég man hvað ég dáðist að því sem hún gerði og hvað hún var mikill snillingur í þeim efnum. Alla sína ævi hefur hún haft mjög mikla ánægju af ýmiss konar handverki. Hún hefur sótt mörg námskeið í þeim fræðum bæði á Íslandi, í Danmörku og Frakklandi. Þeir fallegu munir sem hún skilur eftir sig væru efni í margar sýningar. Hún fékkst við bútasaum, útsaum, dúkkugerð og síðustu árin við að búa til kassa skreytta dásamlega fíngerðum útsaumi og klædda fallegum efnum. Þorbjörg var mjög barngóð. Hún hændi að sér öll börn, fyrst og fremst bræður okkar, Kristin og Berg sem nú eru löngu dánir og auðvitað örverpið Júlíus sem fæddist þegar hún var fimmtán ára. Litlir sumargestir sem voru margir á þeim árum og börn sem dvöldu í sveitinni hjá okkur sumarlangt hændust að Þorbjörgu sem gaf sér góðan tíma til að leika við þau. Ég er viss um að þau minnast hennar með hlýju. Þegar Þorbjörg var í Ljósmæðraskólanum og ég í Menntaskólanum við Hamrahlíð var ómetanlegt fyrir mig að vita af stóru systur svo nálægt og geta talað við hana ef eitthvað bjátaði á. Ég bjó þá hjá Ingibjörgu föðursystur okkar og þar hittumst við oft. Þorbjörg hætti ekki að hugsa um litlu systur sína þó að ég færi í nám í Frakklandi um tvítugt. Þegar ég eignaðist dóttur mína þar komu þau Jón með Þórólf litla til að athuga hvort ég kláraði mig í móðurhlutverkinu. Það var ómetanlegt fyrir unga móður, ég held að ég hafi aldrei þakkað henni nógu vel fyrir það. Þorbjörg var mikil fjölskyldumanneskja og þrátt fyrir langvinn veikindi hugsaði hún mjög vel um foreldra okkar alveg þar til þau létust bæði árið 2013. Eftir að mamma og pabbi dóu bjó ég alltaf hjá henni og Jóni þegar ég kom til Íslands. Ég hugsa líka með þakklæti til góðu stundanna sem við áttum á allra síðustu árum þegar við fórum saman á handavinnusýningar í London og París og á námskeið í kassagerð bæði heima hjá henni og heima hjá mér. Þrátt hversu henni leið oft illa sagði Þorbjörg að hún fyndi miklu minna fyrir veikindunum þegar hún væri að gera svona skemmtilega hluti. Það sem ég held að hafi tengt okkur sterkast saman var bernskan á Syðri-Ánastöðum, minningarnar frá lífi stórfjölskyldunnar í sveit og samfélags sem nú er horfið. Henni fannst gott að koma á sínar gömlu heimaslóðir, sérstaklega ef hún gat farið með litlum barnabörnum í gönguferðir í fjöru og á túni í leit að alls konar fjársjóðum, skeljum, steinum og blómum. Vonandi hittumst við systurnar einhvern tímann í gamla heimalandinu sem mun áreiðanlega fagna okkur. Mínar hlýjustu samúðarkveðjur sendi ég Jóni manni hennar, börnum og barnabörnum.

Meira á: www.mbl.is/andlat/.

Þorbjörg Ólafsdóttir svilkona mín er látin. Með Jóni mági og Þorbjörgu tókust æskuástir og þau bönd héldu vegferðina á enda. Við vorum svo lánsöm að eiga samleið með þeim um langa hríð og fylgjast með hinu hefðbundna basli ungs fólks við að koma börnum á legg og þaki yfir höfuðið. Þau hjón voru samhent og samhuga og ekki fór framhjá þeim sem til þekktu gagnkvæm virðing þeirra í milli.

Reykjaskóli í Hrútafirði var um margt merkileg stofnun. Námið var formlega aðalatriði dvalarinnar, en þar ófust líka varanleg vinabönd. Stofnað var til kynna við skólafélaga hvaðanæva af landinu. Og þó ekki sé ýkja langt milli Staðarbakka í Miðfirði og Ánastaða á Vatnsnesi lágu engar leiðir milli bæjanna, enda hvað höfðu unglingar í Miðfirði að sækja út á Vatnsnes og gagnkvæmt? Það þurfti sem sagt að fara til náms vestur í Reykjaskóla til að finna svar við þeirri spurningu.

Þorbjörg lærði ljósmóðurfræði og starfaði um árabil á Fæðingardeild Landspítalans. Ég var svo lánsamur að eiga þess kost að fylgjast með hennar faglegu og fumlausu handtökum þegar hún tók á móti yngsta barni okkar. Sagt var að nýbakaður faðir hefði kallað upp er hann leit son sinn augum: „En hvað hann er líkur mér“ og ljósmóðirin svaraði með huggunarrómi: „Það gerir ekkert til, aðalatriðið er að hann er heilbrigður og hraustur.“ Gæti hafa verið Þorbjörg því hún bjó yfir kímnigáfu sem hún beitti af hófsemd og smekkvísi.

Í lífsins amstri verður iðulega vík milli vina og samverustundir færri en vera skyldi. Að leiðarlokum er efst í huga þakklæti fyrir dýrmætar minningar. Við kveðjum Þorbjörgu sem hefur nú horfið inn í nóttlausa veröld vorsins. Kærum mági og fjölskyldu biðjum við blessunar.