Hulda flutti heim til Íslands fyrir nokkrum árum eftir að hafa búið í Bandaríkjunum í yfir hálfa öld. Hún kennir oft fólkinu í blokkinni að spila á úkúlele og þau syngja saman við undirleik Huldu.
Hulda flutti heim til Íslands fyrir nokkrum árum eftir að hafa búið í Bandaríkjunum í yfir hálfa öld. Hún kennir oft fólkinu í blokkinni að spila á úkúlele og þau syngja saman við undirleik Huldu. — Morgunblaðið/Ásdís
Hulda Emilsdóttir ber aldurinn vel en hún verður 91 árs í sumar. Hún segist aldrei vera í vondu skapi og telur heilbrigt líferni og jafnaðargeð stuðla að langlífi.
Tónlist hefur fylgt Huldu Emilsdóttur síðan hún var lítil stúlka. Hún vann fyrir sér sem söngkona í Bandaríkjunum en áður en hún flutti út skemmti hún víða um land og söng í revíum og óperukór Þjóðleikhússins.
Hulda Emilsdóttir, Sigríður Theódóra Guðmundsdóttir og Björg Benediktsdóttir skipuðu Bláklukkurnar.
Hulda var glæsileg ung kona, góður gítarleikari og afbragðs söngkona.
[ Smellið til að sjá stærri mynd ]
Hulda Emilsdóttir er á tíræðisaldri en spilar enn á gítar og úkúlele og syngur með. Hún hefur komið víða við á langri ævi, en lengst af bjó hún í Bandaríkjunum þar sem hún vann fyrir sér með söng og gítarleik fyrir kokteilþyrsta gesti.

Hulda Emilsdóttir er á tíræðisaldri en spilar enn á gítar og úkúlele og syngur með. Hún hefur komið víða við á langri ævi, en lengst af bjó hún í Bandaríkjunum þar sem hún vann fyrir sér með söng og gítarleik fyrir kokteilþyrsta gesti. Hulda þakkar háum aldri jafnaðargeðið, en hún segist aðeins einu sinni á ævinni hafa reiðst. Ásdís Ásgeirsdóttir asdis@mbl.is

V estast í Vesturbænum, á elleftu hæð með útsýni yfir alla borgina, býr hin glaðlynda og eldhressa Hulda Emilsdóttir. Hún tekur brosandi á móti blaðamanni og býður inn á fallegt heimili. Á vegg í anddyri blasa við myndir af börnum, barnabörnum og barnabarnabörnum, sem búa öll í Bandaríkjunum þar sem Hulda bjó í rúma hálfa öld. Þó er ekki að greina vott af hreimi eftir öll þessi ár ytra. Blaðamaður byrjar á að minnast á aldurinn; að hún sé rúmlega níræð, en Hulda maldar í móinn.

„Ég er að verða 19 ára í ágúst. Já, eða 91 árs. Ég segi frekar nítján, það er miklu betra,“ segir hún og skellir upp úr.

Syngjandi frá þriggja ára aldri

Hulda segist alveg geta hugsað sér að verða aftur nítján.

„Þá var ég einmitt að klára Verslunarskólann,“ segir Hulda en hún sleit barnsskónum á Eskifirði þar sem hún er fædd. Faðir hennar var sýsluskrifari fyrir austan og leysti af sem sýslumaður þegar þess þurfti.

„Pabbi fór á Alþingishátíðina á Þingvöllum árið 1930 og mamma hefði farið með en hún var ófrísk af mér,“ segir hún kímin.

Þegar Hulda var tíu ára gömul flutti fjölskyldan til Reykjavíkur en systkinin voru fjögur og er Hulda ein eftir á lífi.

„Ég man að þá var svo lítið um tré í borginni en nú er allt svo fallegt og gróið.“

Hulda byrjaði í tónlist strax um tólf ára aldurinn. Faðir hennar hafði þá beðið skipstjóra á „einum af Fossunum“, eins og Hulda orðar það, að kaupa fyrir sig gítar í Danmörku. En það var upphaflega eldri systir hennar Bryndís sem átti að læra á gripinn.

„Hún lærði ekki á hann en það gerði ég hins vegar. Ég söng líka alltaf mikið; var farin að syngja fyrir fólk þriggja ára. Ég var með svona góða altrödd,“ segir Hulda.

Eftir Verslunarskólann árið 1949 hélt Hulda út í heim og fór til Bergen í Noregi þar sem hún fékk vinnu á skrifstofu. Þar vann hún í tvö ár.

„Það var dásamlegt ævintýri. Ég vann þarna við bókfærslu og fannst hún létt miðað við það sem kennt var í Verslunarskólanum. Pabbi vildi að ég kæmi heim eftir tvö ár en vinnuveitandinn vildi alls ekki missa mig. Ég gerði allt á skrifstofunni, þótt ég væri ung. En ég fór samt heim.“

Hulda segist ekki hafa náð sér í mann í Noregi, þótt einn vonbiðill hafi þó verið þar.

„Ég hefði getað gifst honum Rolf í Bergen en mér fannst hann ekki nógu menntaður fyrir mig. Hann spilaði á gítar eins og ég og við vorum alltaf að spila saman. Hann var listamaður en hafði ekki lært ensku og mér fannst það svolítið lélegt,“ segir hún og hlær dátt.

Vont skap einu sinni á ævinni

Eftir heimkomuna frá Noregi fékk Hulda vinnu sem einkaritari Sveins Björnssonar, forseta Íslands.

„Það var ljómandi starf. Skrifstofur okkar voru í Alþingishúsinu og allir sem komu til hans fóru fyrst í gegn hjá mér. Sveinn var yndislegur. Eitt af því sem hann kenndi mér var hvar ég ætti að tína aðalbláber, og það var á Vestfjörðum. Ég fór þangað þegar ég var níræð í fyrra en hafði aldrei farið áður,“ segir hún.

Hulda vann hjá forsetanum frá 1950 til 1952 og sinnti bréfaskriftum til útlanda fyrir Svein, alveg þar til hann lést í janúar árið 1952.

„Ég skrifaði oft skeyti til þjóða þegar þau áttu þjóðhátíðardag og einnig tók ég á móti erlendum þjóðhöfðingjum. Þeir komu alltaf í gegn hjá mér,“ segir Hulda og segist hafa farið í heimsókn til núverandi forseta, Guðna Th. Jóhannessonar, því hann hefði viljað heyra um forvera sinn.

„En þegar hann fór að spyrja mig, mundi ég ekki allt því ég fékk blóðtappa þegar ég var 83 ára og nú á ég stundum erfitt með að muna nöfn. Ég hefði nú átt að deyja en þeir vildu mig hvorki þarna uppi né niðri,“ segir Hulda kímin.

„Minnið fór aðeins, sérstaklega hvað varðar nöfn og sumar minningar. Svona er það þegar maður verður veikur. En ég er aldrei í vondu skapi,“ segir Hulda og viðurkennir þó að hafa einu sinni farið í vont skap.

„Það var eitt sinn í Ameríku þegar ég hafði útbúið voðalega fínan hádegisverð fyrir fjölskylduna að maðurinn minn Jóhann spurði hvort það væri ekki hægt að fá kaffi. Ég lamdi svoleiðis í borðið. Pabbi var þarna líka í heimsókn og fannst þetta fullmikið, en þá skammaði ég hann líka. En ég hef ekki verið í vondu skapi síðan, ekki einu sinni eftir blóðtappann þegar ég gat ekki gengið.“

Þegar Hulda var á þrítugsaldri söng hún víða um borg og bý, meðal annars í óperukór Þjóðleikhússins.

„Við Teddý, skólasystir mín, sungum líka úti um allt land í revíum,“ segir hún en Teddý heitir fullu nafni Sigríður Theódóra Guðmundsdóttir. Þær stöllur tala saman í síma daglega, alltaf klukkan eitt.

„Við sungum mikið í Sjálfstæðishúsinu; þar voru alltaf revíur. Við kölluðum okkur Bláklukkur og vorum í þessu í mörg ár. Og aldrei rifumst við,“ segir Hulda.

„Ég ætlaði alltaf að verða leikkona og lærði hjá Ævari Kvaran,“ segir Hulda og segir að sá draumur hafi ekki fengið að rætast.

„En ég endaði bara sem söngkona,“ segir hún og brosir.

Lærði fyrst allra á tölvu

Eftir að Sveinn Björnsson lést fékk Hulda vinnu á Hagstofunni við gerð manntalsins.

„Við vorum þarna tólf dömur sem fengum kennslu á tölvu en IBM-tölvur voru þá nýkomnar til landsins,“ segir Hulda.

Hún hafði stuttu áður kynnst Jóhanni Péturssyni, fyrsta eiginmanni sínum.

„Hann átti sjö bræður og eina systur og ég man að þegar ég kom heim til hans settist mamma hans aldrei niður við matborðið sem mér fannst skrítið. Og þótt ég hafi unnið fyrir forseta Íslands, varð ég í raun vinnukona þegar ég giftist Jóhanni,“ segir Hulda og segist ekki hafa verið mjög sátt við það, en Jóhann var af gamla skólanum og fannst að kona ætti að vera heimavinnandi.

Hulda og Jóhann fluttu til Danmerkur og fæddist þar dóttir þeirra Birna.

„Ég vann þar við götun af því ég kunni á þessar vélar,“ segir Hulda og á við þessar þá nýstárlegu, nú löngu úreltu, IBM-tölvur.

Hulda og Jóhann bjuggu í Danmörku í tvö ár en þar kláraði Jóhann verkfræðinám. Síðar fæddist þeim sonurinn Ingvar. Fjölskyldan flutti svo til Texas þar sem Jóhann fékk vinnu.

„Mér fannst yndislegt að flytja til Texas. Krakkarnir lærðu fljótt ensku; það tók Birnu bara þrjá mánuði en þau voru fimm og níu ára þegar við fluttum út.“

Þegar börnin voru stálpuð skildu þau hjónin eftir tólf ára hjónaband. Hún segir að fólki í Bandaríkjunum hafi ekki þótt það skrítið, en vinum hennar á Íslandi fannst það fráleitt, enda voru þá hjónaskilnaðir hér fremur fátíðir.

„Jóhann er látinn og ég hugsa nú um leiðið hans. Hann var faðir barnanna minna og ég hefði ekki getað eignast betri börn.“

Söng í fínum einkaklúbbi

Hulda bjó áfram í Bandaríkjunum eftir skilnaðinn og undi hag sínum vel. Hún söng með óperukórnum í Fort Worth í Texas.

„Ég leigði mér íbúð og börnin voru hjá mér, þótt þau umgengjust líka pabba sinn. Ég ætlaði sko ekki að fá annan mann inn á heimilið. Ég var alltaf að syngja í voða fínum einkaklúbbi í miðbæ Houston. Ég söng bæði með hljómsveit og eins söng ég einsöng með gítarinn minn. Ég man að eitt sinn þá sé ég tvo menn koma gangandi og annar þeirra er Ross Bennet, sem var bankastjóri í sömu byggingu og klúbburinn. Hann varð svona hrifinn af þessari íslensku stúlku og af því hann réð einhverju þarna, var ég ráðin þarna til að syngja á hverjum degi nema um helgar. Ég söng þarna milli hálfsex og hálftíu, á svokallaðri kokteilstund.“

Hvaða lög varstu að syngja?

„Meðal annars Ríðum, ríðum, rekum yfir sandinn!“ segir Hulda og segist hafa gert í því að ýkja hið harða r-hljóð.

„Fólki fannst þetta ægilega sniðugt,“ segir hún og hlær.

Hulda segist hafa fallið fyrir Ross og eftir nokkur kynni hófu þau samband.

„En ég vildi ekki fá hann inn á heimilið okkar barnanna, en hann var mjög hrifinn af börnunum mínum,“ segir Hulda og segist hafa gifst Ross þegar börnin voru farin að heiman í háskóla.

Þau áttu saman góðan tíma í ellefu ár, en Ross lést árið 1982.

Fimm árum síðar giftist Hulda öðrum Bandaríkjamanni, Ed.

„Hann var indælismaður. Við ætluðum að flytja til Seattle en börnin hans voru ósátt og tóku alveg fyrir það og við skildum. En eftir það hef ég ekki nennt að fá einhvern mann inn á heimilið. Enga fleiri, það er alveg nóg að hafa verið gift þrisvar,“ segir Hulda og hlær.

Þar er alltaf sól

Á þessum tíma hafði Hulda sest á skólabekk og nam heimspeki við guðfræðiskóla.

„Ég var tvö ár í þessum guðfræðiskóla og fór þaðan í háskóla og skráði mig í guðfræði og leiklist. Það var ljómandi gaman en ég var elsta manneskjan í skólanum,“ segir Hulda og segist ekki hafa klárað námið.

„Ég þurfti alla tíð að vinna fyrir mér með söng,“ segir Hulda en hún bjó víða um Bandaríkin eftir lát Ross; fyrst í Seattle og síðar settist hún að í Kaliforníu.

„Ég flutti til Palm Desert, rétt hjá Palm Springs, því þar er alltaf sól og þar var hægt að spila golf. Ég var mikið í golfi á þessum árum og söng mikið á veitingastöðum. Ég bjó þarna alveg þar til ég er 83 ára og fæ blóðtappann. Ég lamaðist alveg og gat ekki gengið. Þá flutti ég á heimili aldraðra í Kirkland þar sem Ingvar bjó. Það var alveg hryllilega dýrt að vera þar svo ég keypti mér íbúð rétt hjá syni mínum,“ segir Hulda en hún náði sér alveg líkamlega á nokkrum árum. Þó missti hún allt bragð- og lyktarskyn og eins og áður sagði er hún aðeins farin að gleyma.

Börn Huldu, nú á sjötugsaldri, tala bæði fína íslensku, enda hefur Hulda aldrei talað við þau á ensku. Ingvar býr nú á Hawaii en á íbúð á Íslandi og Birna dóttir hennar býr í Colorado.

„Ingvar er 64 ára og Birna 68 ára, en ég níu ára. Ég nenni ekki að hafa núllið með,“ segir hún og hlær.

Hulda er í afar góðu sambandi við börnin sín og á hún bæði fimm barnabörn og sex barnabarnabörn.

„Ingvar hringir í mig á hverjum degi, enda kostar það ekkert lengur.“

Kennir fólki á úkúlele

Eftir að Hulda hafði náð sér nokkuð vel eftir blóðtappann ákvað hún að flytja aftur til gamla heimalandsins. Sonur hennar stakk upphaflega upp á því að hún flytti heim og fyrst um sinn bjó hún í íbúð hans. Síðar keypti Hulda sér þjónustuíbúð aldraðra á Aflagranda.

„Ég er alltaf til í allt. Ég hugsaði að það gæti verið dálítið gaman. Og svo keypti ég þessa íbúð,“ segir Hulda en hún hefur nú búið hér á landi í fjögur fimm ár.

„Ég bjó í 54 ár í Bandaríkjunum en gleymdi aldrei íslenskunni,“ segir Hulda og segist stundum svolítið einmana þótt hún láti sér aldrei leiðast.

„Ég prjóna og vatnslita,“ segir Hulda og sýnir blaðamanni afar fallegar vatnslitamyndir og fallega prjónaðar peysur fyrir barnabarnabörnin.

„Svo finnst mér svo gaman að spila bridge og við vorum fjórar sem spiluðum saman á Hótel Sögu en nú er þar lokað þannig að ég spila mikið bridge við sjálfa mig,“ segir hún.

„Svo á fimmtudögum syngjum við alltaf saman fólkið hér í húsinu. Og ég kenni fólkinu að spila á úkúlele,“ segir Hulda sem tekur úkúlele í hönd og spilar smávegis fyrir blaðamann.

„Þetta er skemmtilegt hljóðfæri.“

Jafnaðargeðið frá pabba

Við förum að slá botninn í skemmtilegt samtal. Hulda hefur ávallt lifað heilbrigðu lífi og lifað lífinu glöð og kát. Hún er afar ánægð og stolt af sínu fólki og segist heppin með fjölskyldu. Spurð um ástæðu langlífisins segir hún hana ef til vill vera vegna jafnaðargeðsins sem hún hefur frá föður sínum.

„Ég er aldrei í vondu skapi! Ég nenni því ekki!“