Samningur við Spotify eykur tekjur

Viðtal

Logi Sigurðarson

logis@mbl.is

Íslenskir tónlistarmenn hafa æ meira þurft að reiða sig á tekjur frá streymisveitum líkt og Spotify eftir algjört tekjuhrun vegna kórónuveirufaraldursins. STEF, samtök tónskálda og eigenda flutningsréttar, hafa nýlega gert nýjan samning við Spotify sem á að bæta kjör tónlistarfólks. Sérstaklega hefur tónhöfundum reynst erfitt að afla tekna en nýi samningurinn er sagður skref í rétta átt.

„Hvert streymi er að gefa í rauninni eina og hálfa krónu á Íslandi. Þessi eina og hálfa króna skiptist þannig að Spotify tekur um það bil hálfa krónu og þá er ein eftir fyrir rétthafa, sem skiptist þá á milli höfunda, flytjenda og útgefenda. Þessi upphæð sveiflast eftir því hversu miklu er streymt á hverju tímabili fyrir sig, svo það er erfitt að bera þetta saman. En eftir þessa nýju samninga er þetta í rauninni í kringum 8% hækkun fyrir okkur,“ segir Guðrún Björk Bjarnadóttir, framkvæmdastjóri STEFs.

Einfaldar innheimtu gjaldanna

Þó að ljóst sé að nýi samningurinn muni ekki kollvarpa fjárhagsstöðu greinarinnar, vonar Guðrún að skýrsla sem var gefin út af Birni Ulveus, söngvara hljómsveitarinnar ABBA, muni verða að neistanum sem þurfti til þess að hefja frá grunni endurskipulagningu á hagkerfi streymisveita.

Samningurinn hefur einfaldað innheimtu gjaldanna til muna, þar sem nú kemur greiðslan öll frá einum aðila í staðinn fyrir að fara í gegnum fjölmörg höfundaréttarsamtök á víð og dreif um heiminn.

„Samningurinn tekur þá ekki eingöngu til streymis á Íslandi, heldur einnig til streymis íslenskrar tónlistar í töluverðum fjölda annarra landa,“ segir Guðrún og tekur dæmi um það að höfundarréttarsamtökin í Grikklandi hafi verið með samning við Spotify um alla tónlist í Grikklandi og að þá hafi Íslendingar þurft að hlíta þeim samningsskilmálum sem Grikkir höfðu samið um.

„Í staðinn fyrir að bíða eftir greiðslum sem fara í gegnum grísku samtökin og síðan til okkar, þá fáum við núna greitt beint fyrir streymi á íslenskri tónlist í allri Evrópu, Mið-Austurlöndum, Afríku og hluta af Asíu. Varðandi Bandaríkin fáum við greitt fyrir íslenska tónlist sem er streymt í Bandaríkjunum í gegnum systursamtök okkar þar,“ segir Guðrún.

Bent er á það að tekjum frá streymisveitum er greinilega misskipt milli höfunda annars vegar og hljómplötuframleiðenda og flytjenda hins vegar. Þegar gróft er litið á þóknun tónhöfunda má sjá að þeirra hluti af tekjunum frá hverju streymi er þrisvar sinnum lægri en þóknun framleiðenda og flytjenda. Þetta kemur fram í ársskýrslu STEFs.

„Síðan má líka tala um það hvort skiptingin milli höfunda, flytjenda og útgefenda sé rétt. En við erum á þeirri skoðun að þarna sé kökunni ekki rétt skipt,“ segir Guðrún.

„Mikið fyrir lítinn pening“

Þótt samningurinn hafi aðeins tekið gildi í september hafa tekjur samtakanna tvöfaldast milli fyrsta ársfjórðungs á þessu ári og fyrsta ársfjórðungs á því síðasta. Ef tekjur milli ára eru skoðaðar, sjást vel áhrifin sem samningurinn hefur haft en tekjur sem samtökin fá frá streymisveitum hafa hækkað um 18 milljónir úr 26 milljónum í tæpar 44 milljónir og nemur hækkunin því um70%. STEF benda á að faraldurinn hafi líklega einnig haft áhrif þar sem fleiri hafa keypt sér áskrift að streymisveitu.

Guðrún segir að þótt þessi hækkun sé skref í rétta átt finnist henni áskriftargjaldið fyrir stóru streymisveiturnar einfaldlega vera of lágt.

„Þetta upphaflega verð sem var stillt upp af þessum tæknifyrirtækjum sýnir að þau voru ekki beinlínis að horfa á hagsmuni þeirra sem skapa tónlist. Þannig að ég held að í grunninn sé þetta mjög ódýr vara og kannski endurspegli ekki virði hennar. Þú ert að fá ótrúlega mikið fyrir lítinn pening,“ segir Guðrún.

Spotify var stofnað árið 2006 og er sænskt fyrirtæki, en síðan þá hefur tónlistarstreymisveitan farið eins og eldur í sinu um heimsbyggðina og er nú stærsta tónlistarstreymisveita í heimi með u.þ.b. 32% af heildarmarkaðshlutdeild heimsins. Fyrirtækið er metið á 45 milljarða bandaríkjadala eða sem samsvarar tæplega tvöfaldri landsframleiðslu Íslands.

Aldrei skilað hagnaði

Síðan fyrirtækið fór á markað í apríl 2018 hafa hlutabréfin í fyrirtækinu hækkað úr 148 dölum í 234 dali og jafngildir það u.þ.b. 58% hækkun. Þegar verðið var sem hæst í febrúar var hvert bréf í fyrirtækinu metið á 365 dali sem jafngildir um 146% hækkun frá því að fyrirtækið fór á markað. Þótt Spotify hafi aldrei skilað hagnaði hafa tekjur fyrirtækisins síðustu ár verið að hækka og voru tekjurnar 2017 u.þ.b. fjórir milljarðar bandaríkjadala en á seinasta ári voru tekjur fyrirtækisins tæpir 8 milljarðar dala.