— Morgunblaðið/Kristinn Magnússon
[ Smellið til að sjá stærri mynd ]
Ítarleg skýrsla Hafrannsóknastofnunar um stöðu umhverfis og vistkerfa í hafinu við Ísland og horfur næstur áratuga var kynnt í vikunni. Tildrög hennar er ákvörðun sjávarútvegs- og landbúnaðarráðherra um að veita fé í gerð skýrslu um stöðu vistkerfa Íslandsmiða.

Karítas Ríkharðsdóttir

karitas@mbl.is

Staðsetning Íslands í Atlantshafinu veldur því að landið er við straumamót heitra og kaldra hafstrauma.

Fram kemur í nýútkominni og ítarlegri skýrslu Hafrannsóknastofnunar að megineinkenni íslenska hafsvæðisins sé sá breytileiki sem hér ríkir vegna áhrifa úr bæði suðri og norðri.

Guðmundur J. Óskarsson var ritstjóri skýrslunnar og sá um að kynna niðurstöður hennar en alls voru 33 höfundar að skýrslunni.

Þar segir einnig að umhverfisbreytingar síðustu tvo áratugi megi að mestu leyti rekja til breytinga á hafstraumum sem hafa borið upp að landinu heitari og saltari Atlantssjó í meiri mæli en áður.

Breytingarnar hafa skilað sér norður fyrir land með streymi hlýsjós þangað. Þessar breytingar eru einkum raktar til náttúrulegra sveiflna en ekki breytinga á loftslagi af mannavöldum.

Niðurstöður skýrsluhöfunda eru að svipaðra sveiflna megi vænta í framtíðinni en til lengdar munu áhrif loftslagsbreytinga hafa meira að segja.

Leiddar eru líkur að því að við séum stödd í hlýindaskeiði sem muni halda áfram næstu tuttugu árin.

„Svo er líka ein sviðsmynd sem gerir ráð fyrir að það geti orðið veruleg kólnun líkt og gerðist á hafísárunum,“ sagði Guðmundur í kynningu sinni.

Hafísárin stóðu um það bil frá 1965 til 1970.

„Það hefur orðið mikil uppsöfnun á ferskvatni í Beufort-hvirflinum í Norður-Íshafinu sem eru svipaðar aðstæður og voru fyrir þessi köldu ár. Ef hæðin yfir Norður-Íshafinu gefur eitthvað eftir gæti þessi kaldi sjór streymt út og komið inn á Íslandsmið. Það er ein sviðsmyndin,“ sagði Guðmundur.

Súrnun sjávar veruleg ógn

Niðurstöður skýrslunnar leiða í ljós að vegna lágs hitastigs, lítillar kalkmettunar og hraðra breytinga felst veruleg ógn í súrnun sjávar fyrir lífríki og vistkerfi í hafinu við Ísland.

Möguleg áhrif eru að vaxtarskilyrðum kalkmyndandi þörunga yrði ógnað sem og að tegundasamsetning svifþörunga gæti breyst. Þá er súrnun sjávar ógn við kalkmyndandi lindýr og skrápdýr eins og ígulker. Almennt er gert ráð fyrir að með lækkandi sýrustigi lækki kalkmettunarstig. Óvarið kalk gæti því leyst upp.