Þorgerður Egilsdóttir

Látin er elskuleg tengdamóðir mín Þorgerður Egilsdóttir eða Dogga eins og hún var ætíð kölluð. Ég kynntist Doggu er ég fór að slá mér upp með syni hennar árið 1971. Billi er frumburður þeirra hjóna, hennar og Steingríms eiginmanns hennar. Með okkur tókust góð kynni og áttum margar góðar stundir þrátt fyrir að við Billi stofnuðum okkar heimili á höfuðborgarsvæðinu. Dogga og Steingrímur komu oft og tíðum suður þegar fór að léttast um hjá þeim. Þau nutu þess að fara í bændaferðir á Hótel Sögu, landbúnaðarsýningar, leikhúsferðir, voru bæði mjög vinamörg, frændrækin og félagslynd. Oft var kátt á hjalla þegar amma og afi komu í heimsókn.

Það var henni mikið gleðiefni þegar að við ákváðum að byggja á Grímsstöðum, og kom hún stundum í heimsókn að skoða framvindu mála.

Alltaf var Dogga góð heim að sækja og var oft þröngt setinn eldhúsbekkurinn hennar. Ekki var slegið slöku við veitingar sem voru reiddar fram, enda búrið ævinlega fullt af alls konar góðgæti. Barnabörnunum þótti aldeilis gott að geta farið í baukana hennar ömmu.

Á mannmörgu heimili þurfti að koma miklu í verk, eins og matargerð, margs konar handavinnu, sauma fatnað á börnin, prjóna á prjónvélina og fleira. Hún blés nú ekki úr nös við að gera að fullum bala af silungi þegar tengdapabbi kom af vatninu, það kom í hennar hlut að salta aflann og undirbúa fyrir reyk. Hún var ótrúlega létt á fæti og glöð til allra verka þrátt fyrir langan vinnudag, stórt og gestkvæmt heimili.

Eitt var það sem henni fannst skemmtilegt, það var að spila á spil og/eða leggja kapal. Kunni hún ótal kapla og var óspör á að kenna barnabörnunum nýja kapla.

Hún eignaðist orgel og síðar hljómborð og hafði gaman af að spila sér og öðrum til skemmtunar.

23. desember 1986 breyttist mikið í lífi Doggu, þegar Steingrímur tengdapabbi féll frá fyrir aldur fram. Var það mikill söknuður sem lagðist yfir heimilið að sjá á bak góðum og elskulegum eiginmanni og föður, að ég tali nú ekki um barnabörnin sem voru augasteinar afa síns. En fleiri barnabörn áttu eftir að fæðast, svo og barnabarnabörn, sem fundu ást og umhyggju hjá ömmu Doggu, sem var miðpunktur alls, er þau komu í sveitina. Öll fengu þau hlýtt faðmlag, koss á kinn, stroku á vanga og voru umvafin þeirri hlýju sem auðkenndi hana alla tíð.

Mikill er söknuður allra afkomenda hennar og tengdabarna, en líf Doggu var ríkt og öll sú elska sem hún skilur eftir sig er okkur leiðarljós í framtíðinni.

Hún var mér sem önnur móðir og kenndi mér margt, trúnaðarvinur og hjálparhella. Oft og tíðum taldi hún ekki eftir sér að koma suður og aðstoða okkur hjónin, er erfiðleikar steðjuðu að og verður það seint fullþakkað.

Dogga dvaldi á dvalarheimilinu Hvammi á Húsavík síðustu árin og líkaði vel að vera komin aftur heim í fæðingarbæ sinn og naut þess að taka þátt í félagslífinu þar.

Meira á: www.mbl.is/andlat/.

Bara það að heyra í ömmu fékk barnið, unglinginn og ekki síður fullorðinn til að drífa sig á fætur og taka þátt í verkefnum dagsins. Hlýtt og þéttingsfast faðmlag ömmu setti tóninn fyrir daginn – jákvæðni, gleði og hlýja með virðingu og áhuga fyrir sérhverju verki. Í huga barnsins var jafnvel vissa um að amma væri amma allra sem í sveitina komu. Það virtust allir þekkja ömmu Doggu, hafa setið hjá henni í eldhúsinu á Grímsstöðum og spjallað um heima og geima með nýsteiktum kleinum og soðnu brauði.

Amma sat sjaldnast auðum höndum. Ef ekki var staðið við bakstur eða eldamennsku þá var setið við aðra handavinnu þess á milli sem skotist var með þvottinn út á snúrur, dregið að sér ferskt sveitaloftið og tekin staðan á næstu bæjum. En alltaf átti amma nægan tíma fyrir sitt fólk og alla sína gesti, segjandi sögur úr mannheimum sem öðrum heimum og ekki sjaldan sem góð vísa var hnýtt við endann. Amma kunni best við sig heima á Grímsstöðum en var þó í eðli sínu forvitinn ferðalangur sem fannst gaman að kanna áður ókunnar slóðir. Utanlandsferðirnar voru þó ekki ýkja margar en við vorum svo heppinn að fá ömmu með okkur í ógleymanlega ferð til Flórída fyrir rétt um 15 árum þar sem amma naut þess svo sannarlega að vera okkar gestur í sandölum og ermalausum bol.

Það er hverju barni dýrmætt að eiga góða ömmu. Okkar börn hafa verið svo lánsöm að eiga líka og kynnast ömmu Doggu. Amma hefur verið okkur öllum leiðarljós, yndisleg manneskja sem var svo hlý, uppfull af ást og kærleik til allra manna og dýra svo eftir var tekið. Sú tilhugsun að skýjum ofar sé það afi Steingrímur sem loksins aftur taki við hlýju faðmlagi ömmu Doggu er okkur huggandi á þessari stundu. Takk amma.

Elsku amma mín. Mig langar að kveðja þig með örfáum orðum. Takk fyrir allt sem þú gerðir fyrir mig, allar stundirnar sem við áttum saman. Mér finnst ég vera svo rík að minningum um þig og afa. Alltaf var gott að vera í faðmi þínum, þú varst mér ávallt svo góð. Takk fyrir allt sem þú kenndir mér, vísur, ljóð og á allt lífið. Ég fékk að sauma út og prjóna. Ógleymanlegt þegar ég fékk að vera sumarlangt hjá þér og afa. Ég átti aldrei leiðinlega stund og ég man ekki eftir því að mér hafi nokkru sinni leiðst. Skemmtilegast fannst mér þegar steiktar voru kleinur og ég var kölluð inn til að bretta upp á kleinurnar. Ég bað þig alltaf um að láta mig vita svo ég missti ekki af því. Mörgum stundunum eyddi ég við að skoða tölurnar í tölubauknum, þar voru ýmsar gersemar.

Ein minning stendur upp úr. Þér fannst ekki leiðinlegt að gera at í afa. Það var 1. apríl og þú sagðir: „Láttu nú afa þinn hlaupa 1. apríl.“ Sagðir mér að taka tólið af símanum og fara inn í stofu þar sem afi var að horfa á ensku knattspyrnuna og segja honum að Jón Pétur væri í símanum. Ég gerði það og kom til baka inn í eldhús með dúndrandi hjartslátt og faldi mig við skápinn við dyrnar til að fylgjast með afa þegar hann kæmi fram. Ég gleymi aldrei svipnum á honum þegar hann vissi að ég hafði látið hann hlaupa 1. apríl. Honum fannst nefnilega ekkert leiðinlegt að láta stríða sér.

Við spjölluðum oft saman í síma þegar þú bjóst á Hvammi og ég þakkaði þér í hvert skipti fyrir allt og eitt skiptið spurði ég þig hvort ég hefði verið mikið fyrir þér. „Nei, þú varst nú alltaf svo þægilegt barn, elskan mín. Hann afi þinn hélt nú líka svolítið upp á þig.“ Ég man svo vel að þar átti ég hauk í horni og hann tók mig með sér hvert sem hann fór. Að vitja um net á báti og ég var látin róa þótt ég reri ekki alltaf beina stefnu, út á vatn að vitja um net undir ís, ferðir upp í þorp til Jóns Péturs og Manna svo eitthvað sé nefnt. Mér voru kennd örnefni, fuglanöfn og fuglahljóð.

Ég fékk að skila nokkrum stundum til baka þegar ég var hjá þér hér á SAk núna fyrir stuttu og þeim stundum var vel varið með þér og ég gat sagt þér svo margt.

Elsku fallega amma mín. Góða ferð og skilaðu kveðju til þeirra sem ég á í sumarlandinu.

Börnin mín biðja fyrir kæra kveðju til þín.

Þín dótturdóttir,

Hún kunni utan að öll helstu ljóð góðskálda okkar, þótt líka léku henni á tungu dægurflugur og lausavísur. Hún var einstök sögukona og gat miðlað ævintýrum og þulum á þann sérstaka hátt að jafnvel óþekktarormar sátu sem dáleiddir.

Dogga giftist ung Steingrími Jóhannessyni, bónda á Grímsstöðum í Mývatnssveit. Hann var farsæll íþróttamaður bæði í fótbolta og á skíðum, söng í karlakór og var ágætur leikari.

Ungu hjónin fluttu inn á heimili tengdaforeldra hennar þar sem húsrými varð fljótt of lítið vegna sístækkandi fjölskyldu Doggu og Steingríms.

Það kom ungu kaupstaðarstúlkunni mest á óvart, að þarna var hvorki rafmagn né rennandi vatn. Vatni var dælt með handafli og notast var við olíulampa og kolaeldavél. Á henni voru, auk eldunar, hituð straujárn sem voru þung og erfið í notkun. Einnig þurfti meira að hafa fyrir þvottum eftir því sem fjölgaði í fjölskyldunni. Þvotturinn var fluttur á hjólbörum yfir mela og móa niður að því fagra Mývatni, þar sem sjálft Slútnes, sem var í eigu Grímsstaða, blasti við. Í hlóðapotti var vatnið hitað til suðu, þvottinum og sápunni bætt út í og hrært með priki. Síðan var allt skolað í ísköldu Mývatninu, dregið upp á börurnar og ekið heim, nú upp í móti og hengt upp á snúrur við bæinn.

Það var mikil gæfa að tengdamæðgunum kom vel saman og þær hlógu mikið þegar þær sættu lagi við að mætast á heppilegum stöðum í þrengslunum innandyra.

Ungu hjónin eignuðust níu börn, átta þeirra lifa foreldra sína, en litla stúlku misstu þau nýfædda – og syrgði systir mín hana alla tíð.

Seinna rættist úr, nýtt hús var byggt, þar sem fjölskyldan rúmaðist vel og enn búa þar tveir afkomendur Doggu og Steingríms.

Alla tíð hafa Grímsstaðir laðað að sér gesti og gangandi, vini sem ókunnuga og þeim alltaf tekið opnum örmum og allt það besta haft á boðstólum, eins og aðeins gerist á vinsælustu kaffihúsum. Slíkur var gestagangurinn í eldhúsinu hjá systur minni.

Eftir andlát Steingríms bjó Dogga lengi áfram með dóttur sinni og dótturdóttur á Grímsstöðum, en svo kom að því að hún flutti á Hvamm, dvalarheimili aldraðra á Húsavík, og þar naut hún sín vel innan um gamla vini og ættingja og gekk þar um gangana, fallega klædd, brosandi og sátt við lífið.

Heilsu hennar hrakaði nokkuð hratt undir lokin, en eins og hún hafði sjálf léð máls á, þá var hún tilbúin að fara.

Dogga var ekki bara hetja, heldur ein besta manneskja sem ég hef þekkt, hjartahlý, sönn og heiðarleg, trúði á það góða í hverjum manni og umfaðmaði alla, sérstaklega þó börn og gamalt fólk.

Hjartans dýpstu þakkir fyrir að hafa átt þig að, elsku systir.